بررسی عوامل موثر بر شکل گیری سرمایه اجتماعی در دانشگاهها با تاکید بر دیدگاههای امام خمینی(س) و تدوین مدل مناسب جهت توسعه آن

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

محمد ثمنی ¹ , بهارک شیرزاد کبریا ^{2 *} , امیرحسین محمودی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه مدیریت آموزش عالی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه مدیریت آموزش عالی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).
3 - استادیار گروه مدیریت آموزش عالی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1399/07/05 تاریخ پذیرش : 1399/09/05 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: توسعه, سرمایه اجتماعی, مدل, گراند تئوری, دانشگاه,

چکیده مقاله :

سرمایه اجتماعی از مهم ترین منابع قدرت در گروه های انسانی و جوامع بشری است. مدیریت توسعه در عصر حاضر بیشتر از سرمایه اقتصادی، فیزیکی و انسانی نیازمند سرمایه اجتماعی است و بدون این سرمایه استفاده از دیگر سرمایه ها به طور بهینه انجام نمی گردد و پیمودن راه های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار و دشوار می شود. در این راستا، دانشگاه به عنوان یکی از بسترهای اصلی تشکیل گروه های اجتماعی و توسعه سرمایه اجتماعی می تواند مورد توجه باشد. دانشگاه ها به عنوان نهادهایی بنیادینی عمل می کنند که می توانند مبنایی برای یادگیری چگونگی تولید سرمایه اجتماعی باشند به طوری که امام خمینی (س)، نقش حوزه و دانشگاه را در تحولات وتوسعه آن، بسیار مهم ارزیابی می کند و ریشه صلاح و فساد مردم و جامعه را در آنجا می بیند. از اینرو، هدف این تحقیق بررسی و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر شکل گیری سرمایه اجتماعی در دانشگاه ها با تاکید بر دیدگاه های امام خمینی (س) و تدوین مدل مناسب جهت توسعه آن است. این تحقیق دارای رویکردی آمیخته (کمی-کیفی) است. به همین سبب پژوهش در دو فاز کیفی و کمی انجام می گیرد. در فاز اول پژوهشگر با استفاده از روش مبتنی بر نظریه پردازی زمینه‌‌ای یا گراندد تئوری و در فاز بعدی با استفاده از روش تحقیق کمی با استفاده از پرسشنامه صورت می‌‌گیرد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل اساتید دانشگاه و خبرگان که با استفاده از نمونه‌‌گیری هدفمند انتخاب شده و تا زمان حد اشباع (50 مصاحبه) مورد مصاحبه واقع شده اند و جامعه آماری در بخش کمی شامل کل دانشگاه های کشور که با استفاده از جدول مورگان 385 نفر مشخص شدند. در این پژوهش خداگرایی، اسلام محوری، خدمت برای خدا و اعتقاد به نظارت الهی، قانون گرایی، دین و ایدیولوژی از جمله عواملی هستند که از زیرساخت‌ها و ملزومات توسعه سرمایه اجتماعی در دانشگاه می باشند و در شرایط علّی کدبندی محوری شده‌اند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که مقوله‌های افزایش اعتماد، افزایش مشارکت، افزایش مسئولیت پذیری، افزایش انسجام اجتماعی، افزایش امنیت و حفظ ارزش های اسلامی از پیامدهای استخدام راهبردهای مناسب در توسعه سرمایه اجتماعی در دانشگاه ها با تاکید بر دیدگاه های امام خمینی (س) است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to investigate and identify the factors affecting the formation of social capital in universities by emphasizing the views of Imam Khomeini (PBUH) and develop an appropriate model for its development. This research has a mixed (quantitative-qualitative) approach. Therefore, the research is conducted in two phases, qualitative and quantitative. In the first phase, the researcher uses a method based on grounded theory or grounded theory, and in the next phase, using a quantitative research method, a questionnaire is used. The statistical population of the study in the qualitative part includes university professors and experts who were selected using purposive sampling and interviewed until saturation (50 interviews) and the statistical population in the quantitative part includes all universities in the country using the Morgan table. 385 people were identified. In this study, theism, Islam-centeredness, service to God and belief in divine supervision, legalism, religion and ideology are among the factors that are among the infrastructure and requirements for the development of social capital in the university. have became. The results of data analysis showed that the categories of increasing trust, increasing participation, increasing responsibility, increasing social cohesion, increasing security and maintaining Islamic values ​​are the consequences of employing appropriate strategies in the development of social capital in universities with emphasis on Imam Khomeini's views. (S).