ارائه مدل ساختاری سیاستگذاری مدیریت بحران آب کشور

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

سید حسن مهدوی فر ¹ , بهارک شیرزاد ² , فاطمه حمیدی فر ³ , عباس خورشیدی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت آموزشی و آموزش عالی ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه مدیریت آموزشی و آموزش عالی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه مدیریت آموزشی و آموزش عالی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - استاد گروه مدیریت آموزشی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/04/31 تاریخ پذیرش : 1402/05/31 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: بحران, سیاستگذاری, آب, مدیریت, تغییرات اقلیمی,

چکیده مقاله :

کاهش بارندگی، افزایش دما و مصرف بی رویه و بالای آب در سال 1402 منجر به ایجاد بزرگترین بحران قرن در حوزه آب شده است. این مهم ضرورت توجه به موضوع سیاستگذاری مدیریت بحران در آب کشور را بیش از پیش نموده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها از نوع پژوهش کمی است. تکنیک یا روش مورد استفاده در بخش کمی، پیمایش است. جامعه‌‌ آماری این تحقیق شامل کلیه کارشناسان و مدیران حوزه آب در کشور می باشند که به دلیل گستردگی جامعه مورد تحقیق حجم جامعه نامحدود و بالاتر از یکصد هزار نفر مشخص گردید. مطابق جدول مورگان تعداد 384 نفر نمونه مورد نیاز می باشد که تعداد 397 پرسشنامه به محقق عودت داده شد.روش نمونه گیری بصورت غیر تصادفی در دسترس می باشد. در پژوهش حاضر برای پاسخ به سوالات تحقیق از پرسشنامه 21 گویه ای استفاده شده است.جهت سنجش میزان پایایی گویه ها یا سنجه های تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ بالای 0.70 به عنوان ضریب آلفای قابل قبول است و نشان می دهد که بین گویه ها یا سئوالات هر متغیر ارتباط و پیوستگی وجود دارد. نتایج حاصل از اجرای مدل پژوهش نشان می دهد بالاترین ضریب مسیر مربوط به بعد سیاسی با ضریب 0.889 و در جایگاه دوم بعد قانونی با ضریب مسیر 0.766 می باشد. و کمترین ضریب مسیر مربوط به بعد اقلیمی با ضریب 0.504 می باشد. نتایج حاصل از اجرای آزمون t نشان می دهد در سطح اطمینان 99 % ابعاد مدیریتی، اقتصادی ، سیاسی، فرهنگی و اقلیمی در وضعیت ضعیف قرار دارند و تن ها از مجموع ابعاد مورد بررسی از نظر نمونه مورد پژوهش تن ها دو بعد قانونی و اجتماعی در وضعیت مطلوب قرار دارند.

چکیده انگلیسی:

 The decrease in rainfall, increase in temperature and excessive consumption of water in 1402 has ledto the biggest crisis of the century in the field of water. This importance has increased the need to pay attentionto the policy issue of crisis management in the country's water. The current research is a quantitative research interms of practical purpose and in terms of data collection method. The technique or method used in thequantitative section is survey. The statistical population of this research includes all the experts and managers ofthe water field in the country, which due to the vastness of the researched population, the size of the populationis unlimited and above one hundred thousand people. According to Morgan's table, 384 sample people arerequired, of which 397 questionnaires were returned to the researcher. Non-random sampling method isavailable. In this research, a 21-item questionnaire was used to answer the research questions. Cronbach'salpha coefficient was used to measure the reliability of the research items or measures. Cronbach's alphacoefficient above 0.70 is acceptable as an alpha coefficient and shows that there is a relationship and continuitybetween the items or questions of each variable. The results of the implementation of the research model showthat the highest coefficient of the path is related to the political dimension with a coefficient of 0.889 and thesecond place is the legal dimension with a coefficient of 0.766. And the lowest path coefficient is related to theclimatic dimension with a coefficient of 0.504. The results of the t-test show that at the 99% confidence level, themanagerial, economic, political, cultural and climatic dimensions are in a poor condition, and only two legaland social dimensions are in a favorable condition out of the total dimensions examined in terms of the researchsample. 

منابع و مأخذ:

• احسانی فر، م.، و همتا، ن.، و عبدالهیان، م. (1397). مدیریت بحران آب شهر اراک با استفاده از رویکرد پویایی‏های سیستم. مدیریت بحران، 7(13 )، 5-12.


• اسماعیلی، م. (1399). بحران تامین آب در حوضه آبریز زاینده رود؛ مسائل سیاسی و اجتماعی و راهکارهایی برای مدیریت آن (مطالعه موردی: اعتراضات سال‏های 1389 تا 1392). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 9(3 )، 567-585.


• افضلی، ر.، و یاری شگفتی، ا. (1391). مدیریت بحران‏ها‏ی سیاسی زلزله احتمالی تهران: بحران اقتدار و مشروعیت سیاسی. پژوهشنامه علوم سیاسی، 7(2 (26))، 49-86.


• الکساندر، د. (1386). مدیریت بحران: از تئوری تا اجرا. زلزله شناسی و مهندسی زلزله، 9(2-1)، 49-60.


• باصولی، م.، و جباری، گ. (1400). رابطه مدیریت بحران و تاب آوری جامعه مقصد گردشگری در بحران کرونا (مطالعه موردی: شهر همدان). گردشگری شهری، 8(1 )، 33-48.


• پودینه، محمد، میری، غلامرضا، & انوری، محمودرضا. (1401). واسنجی جایگاه سازمانهای مدیریت بحران در افزایش تابآوری شهری (مطالعه موردی: شهر زابل). مدیریت بحران، 11(1)، 129-140.


• ذاکری مهابادی، ا.، و یزدانی زازرانی، م.، و محمدی کنگرانی، ح. (1401). بررسی علل بحران در سیاست‌های آب حوضه زاینده‌رود؛ مورد مطالعه شهرستان‌های غربی استان اصفهان. فصلنامه سیاستگذاری عمومی، 8(1)، 41-56.


• ذبیح زاده، ا.، و صیاد شیرکش،س.، و حق شناس کارشانی، ف. (1400). طراحی مدل حکمرانی مشارکتی با رویکرد ترکیبی: زمینه مدیریت تقاضای برق در ایران. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 11(40)، 184-208.


• ربیعی، ع.، و شاقاسمی، ا. (1385). نقش ارتباطات در مدیریت بحران. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 2(7)، 61-81.


• روشن دل اربطانی، ط. (1387). نقش مدیریت رسانه در تحول بحران از تهدید به فرصت. پژوهشهای ارتباطی (پژوهش و سنجش)، 15(55)، 141-162.


• ریاحی پور، م.، و کلانتری، م.، و پیری، ع. (1399). مدیریت و برنامه ریزی بحران در تاسیسات آب شرب شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی شهر یاسوج). آب و فاضلاب، 31 (2 (مسلسل 126))، 130-136.


• فرزانه، م.، و باقری، ع.، و رمضانی قوام آبادی، م. (1396). بنیان‏های نهادی بحران در مدیریت منابع آب زیرزمینی ایران. پژوهشنامه اقتصادی، 17(64 )، 57-94.


• قلی پور.، و فقیهی.، م(1399). سیاست گذاری و تحلیل سیاست‏های عمومی، نشر مهکامه، تهران.


• قندی، م.، و روزبهانی، ع. (1398). مدیریت تامین آب شرب شهر تهران در شرایط پیش از بحران با استفاده از روش PROMETHEE II فازی. آب و فاضلاب، 30(4 (مسلسل 122)، 1-15.


• کاظمیان،. غ، و الوانی، س.، و قربانی زاده، و.، جلیلی،س. (1400). فراتحلیل کیفی مطالعات شبکه در پژوهش‌های مدیریت بخش عمومی. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 11(40)، 454-476.


• محمدجانی، ا.، و یزدانیان، ن. (1393). تحلیل وضعیت بحران آب در کشور و الزامات مدیریت آن. روند (روند پژوهش‏های اقتصادی)، 21(65-66)، 117-144.


• ملک‌محمدی.، ح، و نیک فرجام، م. (1401). اجرای سیاست‌‏ها در سواحل مکران ایران؛ بررسی نمودهای یک بحران. فصلنامه سیاستگذاری عمومی، 8(1)، 25-39.


• موسوی، س.، و سیدنقوی، م.، و خاشعی، و.، و محمدی، س. (1399). ارائه الگوی مدیریت بحران در استان خوزستان با تاکید بر بحران‏ها‏ی زیست محیطی. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 14(12)، 52-60.


• موغلی، م.، و خادم دقیق، ا.، و حسینی امینی، ح. (1395). نقش سامانه‏های تصمیم یار در مدیریت بحران آب شهر تهران با استفاده از نرم افزار ونسیم. جغرافیای طبیعی، 9(1 (پیاپی 31))، 39-54.


• نصری فخرداود.، ص، و کاویانی‌راد، م.، و صدرانیا، ح، حمید، ح. (1400). چالش‌های سیاستگذاری منابع آب ایران و عراق. فصلنامه سیاستگذاری عمومی، 7(4)، 231-255.


• یزدانی، محمد رضا، مهرابی، شهباز، & قربانی، مهدی. (1401). ارزیابی تاب‌آوری سیستم اجتماعی-اکولوژیک در برابر کاهش آب قابل دسترس (مطالعه موردی: روستای هرچگان). مدیریت بحران، 11(1)، 67-80.


• Bothner, F., Schrader, S., Bandau, F., & Holzhauser, N. (2022). Never let a serious crisis go to waste: The introduction of supplemental carbon taxes in Europe. Journal of Public Policy, 42(2), 343-363. Doi: 10.1017/S0143814X21000210.


• Icyimpaye, A., Sharifi, S. S., Anyanwu, I. E., Aletoum, E., Tiwari, D., Kanyunge, C. M., Otekpo, L. A., Malemba, E., Adhiambo, B., Itenya, W., &Camkin, J. (2022). Insights from the first International Water Policy Lab Champions 'Forum: Developing modalities for co creating knowledge, policy, and practice. World Water Policy,8(1), 86–102.https://doi.org/10.1002/wwp2.12069


• Ross, Helen and Baldwin, Claudia (2022) Water as a source of innovation in environmental policy and management, Australasian Journal of Environmental Management, Volume 29, Issue 2, Pages 97-104.


• Schaffer, L., Oehl, B., & Bernauer, T. (2022). Are policymakers responsive to public demand in climate politics? Journal of Public Policy, 42(1), 136-164.Doi: 10.1017/S0143814X21000088.


• Schiff, J. S. (2022). Implicit alignment: India's National Water Policy and a human rights-based approach to water management. Wiley Interdisciplinary Reviews: Water,9(1), e1567.https://doi.org/10.1002/wat2.1567