مطالعه تغییر سبک زندگی و اثرات و پیامدهای آن بر تولید و توسعه روستایی مطالعه موردی: روستاهای شهرستان اردبیل

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

ارسطو یاری حصار ¹ , وکیل حیدری ² , ریحانه نارینی ³

1 - عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی
2 - عضو هیات علمی دانشگاه محقق
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا روستایی

تاریخ دریافت : 1395/09/02 تاریخ پذیرش : 1396/06/06 تاریخ انتشار : 1386/10/01

کلید واژه: "شیوه تولید", "سبک زندگی", "کیفیت زندگی", "اردبیل",

چکیده مقاله :

چکیدهامروزه مناسبات و تغییرات سبک زندگی به مقوله ای مهم بویژه در جوامع سنتی و نیز جوامع در حال گذار تبدیل شده است. نمود بارز این تحولات را شاید نه در شهرها که باید در نظام زیست روستاها جستجو کرد هدف این بررسی مطالعه و برسی تغییرات شاخص های مرتبط با سبک زندگی و تاثیرات آن بر کیفیت زندگی و شیوه های تولید در روستاهای شهرستان اردبیل می باشد. این تحقیق از نوع پژوهش های علی همبستگی است و روش تجزیه و تحلیل در آن به شکل کمی و کیفی است. جامعه نمونه این تحقیق مشتمل بر 16 روستا و 320 خانوار است که روستاهای نمونه به روش خوشه ای و خانوارهای نمونه نیز به روش تصادفی سیتماتیک برای پرکردن پرسشنامه ها انتخاب شده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ارتباط مثبت قوی بین استفاده از رسانه ها و شبکه های اجتماعی با تغییر سبک زندگی در نواحی روستایی مورد مطالعه وجود دارد. همچنین میزان تغییرات اجتماعی و فرهنگی در زندگی روستاهای مورد مطالعه بسیار بیشتر از تغییرات به وجود آمده در بخش تولید است و با افزایش تغییرات در سبک زندگی کیفیت زندگی کاهش پیدا کرده است. در این راستا اقداماتی چون توسعه زیرساخت های دانش بویژه در بین کشاورزان و تولیدکنندگان، معرفی شیوه های جدید بازاریابی، تولید اطلاعات مرتبط با سبک زندگی روستایی در فضای مجازی و مانند آن می تواند مزایای تغییرات سبک زندگی را به سوی نقطه مطلوب هدایت نماید.

چکیده انگلیسی:

AbstractToday, relationships and lifestyle changes has become to an important matter, especially in traditional societies. We can seen this changes better in the rural societies compared to the urbans. There is no doubt this change and evolutions has important affect in different arena and also Influence on the process and its outcomes. this article is try to study and evaluate the changing of lifestyle indexes and its affect on quality of life and also on mode of production in rurals of Ardabil province. This research is correlational kinds of research and analyzing of data has been done by both quantitative and qualitative methods. The information has been gathered by means of questioner technique. The sample society consisted of villages in ardabil which includes 16 villages and 320 people. Rural sample selected by clustrd method and housholds seslected by systematic random methods. The result of this study shows that ther is significant relationship between using of media and social networks with lifestyle change in our case study. The socio cultural cange in Ardabil rurals are much more than changing in production mode also. Developing od aaeducational infrastructure spacially between producers and farmers and also producing new methods of marketing and production of information about rural lifestyle in syberic space can lead changes to desired point.

متن کامل:



مطالعه تغییر سبک زندگی و اثرات و پیامدهای آن بر تولید و توسعه روستایی

مطالعه موردی: روستاهای شهرستان اردبیل¹

 

 

چکیده

امروزه مناسبات و تغییرات سبک زندگی به مقوله ای مهم بویژه در جوامع سنتی و نیز جوامع در حال گذار تبدیل شده است. نمود بارز این تحولات را شاید نه در شهرها که باید در نظام زیست روستاها جستجو کرد هدف این بررسی مطالعه و برسی تغییرات شاخص های مرتبط با سبک زندگی و تاثیرات آن بر کیفیت زندگی و شیوه های تولید در روستاهای شهرستان اردبیل می باشد. این تحقیق از نوع پژوهش های علی همبستگی است و روش تجزیه و تحلیل در آن به شکل کمی و کیفی است. جامعه نمونه این تحقیق مشتمل بر 16 روستا و 320 خانوار است که روستاهای نمونه به روش خوشه ای و خانوارهای نمونه نیز به روش تصادفی سیتماتیک برای پرکردن پرسشنامه ها انتخاب شده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ارتباط مثبت قوی بین استفاده از رسانه ها و شبکه های اجتماعی با تغییر سبک زندگی در نواحی روستایی مورد مطالعه وجود دارد. همچنین میزان تغییرات اجتماعی و فرهنگی در زندگی روستاهای مورد مطالعه بسیار بیشتر از تغییرات به وجود آمده در بخش تولید است و با افزایش تغییرات در سبک زندگی کیفیت زندگی کاهش پیدا کرده است. در این راستا اقداماتی چون توسعه زیرساخت های دانش بویژه در بین کشاورزان و تولیدکنندگان، معرفی شیوه های جدید بازاریابی، تولید اطلاعات مرتبط با سبک زندگی روستایی در فضای مجازی و مانند آن می تواند مزایای تغییرات سبک زندگی را به سوی نقطه مطلوب هدایت نماید.

کلیدواژگان: سبک زندگی، کیفیت زندگی، شیوه تولید، اردبیل

 

مقدمه

سبک زندگی در نگاهی کلی، به الگويی منحصر به فرد از ويژگي­ها و عادت هاي رفتاري انسان در زندگی روزمره و موقعيت هاي اجتماعي اشاره دارد (ابراهیم آبادی، 1392، 3) هر چند در سال­هاي اخير مفهوم سبك زندگي بيشتر توسط رويكردهاي جامعه شناسي و مطالعات فرهنگي و در حوزه ی الگوهای مصرف و کاربرد آن در میان گروه ها و طبقات گوناگون اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته است اما امروزه مطالعات سبک زندگی به حوزه‌ای بین‌رشته‌ای تبدیل شده و با نظرگاه‌‌های متفاوت مورد بررسی قرار می گیرد. به‌عنوان مثال سبک زندگی در حوزه سلامت (تغذیه، ورزش، کیفیّت زندگی و...) و محیط‌زیست (آلودگی، استفاده بی رویّه از منابع طبیعی و...) از جمله حوزه‌هایی هستند که در این دهه مورد توجّه قرار گرفتند (بندیکر،2000: 3). فارغ از خاستگاه روانشناختي، جامعه شناختي و يا میان رشته ای مفهوم سبک زندگی، اين پديده مقوله ای اساسا سیال، لغزنده، غيرقطعي و تا حدودي وابسته به زمينه هاي فرهنگي است كه در اثر تحول در اندیشه و چرخش فرهنگی دنیای معاصر و اهميت‌يافتن موضوعي به نام فرهنگ اهمیت ویژه ای پیدا کرد. بسیاری از محققان ارزش‌ها را اصلی‌ترین منبع شکل‌گیری سبک زندگی دانسته و تأکید دارند که شناخت ساختار ارزش‌های فردی اصلی‌ترین وظیفه برای درک سبک زندگی افراد است(فاضلی،1382: 87- 88). توجه به این نکته ضروریست که تحولات سبک زندگی الزاما چالش زا و یا به عبارتی آسیب­زا نیست؛ چه بسیار الگوها و رفتارها و روابط و ارزشها که واجد ارزش بوده و ضروریست تا ترویج شده و مبنای زیست اجتماعی قرار بگیرند؛ آنچه که مهم است تشخیص ماهیت و سمت و سوی این تغییرات و مدیریت پیامدهای آن است. از نگاه جغرافیایی، سبک های مختلف زندگی فضاهای مختلف جغرافیایی خلق می کند و به همین نسبت تحول در سبک زندگی، بسترهای تحول در فضاهای زیستی را نیز فراهم میسازد؛ از این رو رابطه بین سبک های مختلف زندگی و سیمای اجتماعی و اقتصادی فضای جغرافیایی و مکان ها، رابطه ای متقابل و دو جانبه است. سابقه بررسی سبک‌های زندگی با رویکرد مکان‌محور به دهه 1960 باز می‌گردد. بعد از جنگ جهانی دوم، علاقه عدّه زیادی از مردم آمریکا به زندگی در حاشیه شهرها، محققان را به بررسی این شیوه زندگی، که متفاوت از زندگی در شهر و زندگی در روستاست، متمایل کرد. در سال‌های بعد، رویکرد مکان‌محور بررسی احتمال وابستگی برخی ویژگی‌های سبک زندگی به محل سکونت را بررسی کرد. یکی از مهمترین نتایج تحولات سبک زندگی معاصر از نگاه جغرافیایی؛ حذف هویت های محلی و تفاوت های مکانی و یکسان سازی آنها در نتیجه تکثیر و توسعه سبک زندگی مدرن است(Brajsa, 2011)؛  امروزه کشفیات نوین ارتباطی، اخبار و اطلاعات به ‌سرعت به سراسر جهان منتقل می‌شوند. این روند فناوری ارتباطی، "دهکده جهانی" مک لوهان را از سازه ای ذهنی به واقعیتی عینی نزدیک ساخته است. کاربرد رایانه، ماهواره و اینترنت نظم ارتباطی جدیدی در جهان ترسیم کرده است که با آن ارزش‌ها و هنجارهای نوینی در جهان در حال شکل‌گیری است. اگر تا دو دهه قبل ارتباطات شبکه‌ای و کامپیوتری فقط در اختیار چند کشور محدود بود امروزه با فناوری ارتباطات ماهواره‌ای امکان ارسال و دریافت پیام و ارتباط سمعی و بصری به‌صورت همزمان در سراسر جهان تا حدودی برای تمامی مردم امکان‌پذیر شده است. (وبستر،1384 :56 به نقل از کاشانی:1392) امروزه، رسانه‌های اجتماعی و جمعی از طریق ارائه تجربه‌های مختلف از زندگی روزمرّه، در شکل‌دهی به هویّت افراد و ترویج ارزش ها و سبک‌های گوناگون زندگی ایفای نقش می‌کنند. چه در عرصه کار و تولید و چه در عرصه مصرف، برای همه گروه‌هایی که از قید فعالیت‌های سنتی آزاد شده‌اند، انتخاب‌های گوناگون در زمینه سبک زندگی وجود دارد (رحمت‌آبادی و آقا بخشی،1384). بررسی تحولات پیش رو در جهان نشان می دهد که مناسبات و تغییرات سبک زندگی به مقوله ای مهم بویژه در جوامع سنتی و نیز جوامع در حال گذار تبدیل شده است. بر این اساس نمود بارز این تحولات را شاید نه در شهرها که باید در نظام زیست روستاها جستجو کرد. تغییر در نحوه ی پوشش، الگوی مصرف، عادات غذایی، رفتارهای بهداشتی، شیوه‌ی گفتاری، الگوی گذران اوقات فراغت، شکل مسکن و بسیاری از موارد دیگر در روستاها در این زمره جای می گیرد. سرعت و شدت این تغییرات، با کمک رسانه های جمعی و توسعه شبکه های مجازی بیش ‌از پیش افزایش یافته است. جای هیچ تردیدی نیست که با توجه به جایگاه روستاها در نظام اجتماعی و اقتصادی کشور (27 درصد کل جمعیت کشور و بیش از 70 درصد تولید ناخالص داخلی) این تغییرات دارای پیامدهای مهم در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور بوده و بر روندها و بروندادهای آن تأثیر می‌گذارد. بدیهی است درصورتی‌که این تغییرات و مسیر و روند آن‌ها شناسایی، پیش‌بینی و مدیریت نشود، می‌تواند نتایج ناگواری به بار آورده و با ایجاد اختلال در برنامه‌ریزی‌های اجتماعی و فرهنگی، آسیب‌ها و هزینه‌های بسیاری را بر فضاهای روستایی و حتی شهری تحمیل کنند. بنابراین اگرچه تحول لازمه توسعه و پیشرفت بسوی آینده ای بهتر است اما شناسایی عمق و گستره روند تحول و نیز عوامل موثر و پیامدهای آن در ابعاد مختلف ضروری می‌باشد. بویژه آنکه روستاها در ایران علاوه بر آنکه بخش قابل توجهی از جمعیت را در خود جای داده اند؛ درصد قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی و اشتغال را به خود اختصاص می دهند.

استان اردبیل در شمال غربی ایران بیش از آنکه استانی با پیشینه شهری باشد دارای ریشه های روستایی و عشایری است و هنوز هم درصد قابل توجهی از جمعیت آن در فضاهای روستایی و عشایری زیست می کنند. مطابق سرشماری سال 1390 از مجموع کل جمعیت استان که مشتمل بر 1248488 نفر است 37 درصد (449546 نفر) در روستاها و 6 درصد (74909 نفر) در حوزه های عشایری زیست می کنند(مرکز آمار ایران، 1390). نزدیک به یک سوم تولیدات و فرآورده های لبنی کشور در بخشهای روستایی و عشایری استان اردبیل تامین می شود و این به معنی جایگاه نظام تولید روستایی این استان در نظام تولید ملی است. نکته قابل توجه آنکه سیمای اجتماعی و اقتصادی و معیشتی روستاهای این استان در دهه های اخیر به طور ملموسی تغییر یافته است و نمود این تغییر را شاید بتوان در نرخ رشد منفی جمعیت روستایی و افزایش نرخ شهرنشینی استان مشاهده کرد. بخشی از این تغییر را میتوان مناسبات حاکم بر سبک زندگی و تولید روستاها فرض کرد.

هاشمی (1393)  در تحقیقی با عنوان "تغییر مناسبات سبک زندگی در روستاهای استان اردبیل" آمار استفاده از تلفن همراه را در روستاهای استان بالغ بر 65 درصد و آمار استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی را در میان جوانان روستایی استان اردبیل بالغ بر 68.3 درصد  در میان جوانان ذکر می کند؛ این آمار بسادگی نشان می دهد که شبکه های اجتماعی و فضاهای مجازی در کانون های اجتماعی روستایی نهادینه شده و به یکی از ابزارهای روزمره تعامل اجتماعی بدل گشته است. طبیعی است که در چنین بستری از زندگی اجتماعی، سبک زندگی و تولید نیز دچار دگرگونی شود. اما تا به امروز پژوهشی جامع پیرامون تغییر سبک زندگی روستایی و پیامدهای آن بر نظام معیشت و تولید در روستاهای ادربیل صورت نگرفته است؛ لذا دامنه تغییرات، عوامل موثر و پیامدهای آن بسادگی قابل تشخیص نیست. طبیعی است که نباید نسبت به تاثیرات و پیامدهای تغییر سبک زندگی در روستاها بر ویژگی های اجتماعی و فرهنگی جامعه روستایی و نظام تولید آن بی تفاوت بود؛ و ضروریست تا نسبت این تغییرات با هم مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. در این پژوهش تلاش شده تا با اتخاذ رویکردی نظام مند کیفیت تغییرات سبک زندگی روستاهای استان اردبیل و تاثیر آن بر کیفیت زندگی و نظام تولید روستایی مورد بررسی قرار گیرد.

سؤال­های پژوهش:

1. چه ارتباطی بین مصرف رسانه‌های اجتماعی و تغییرات سبک زندگی در روستاهای مورد مطالعه وجود دارد؟

2. مهم‌ترین تغییرات ایجادشده در روستاهای موردمطالعه در کدام حوزه‌های زیستی روی داده است؟

3. آیا تغییر سبک زندگی به ارتقای سطح کیفیت زندگی منجر شده است؟

اهداف پژوهش:         

1. بررسی ارتباط بین مصرف رسانه‌های جمعی و تغییرات به وجود آمده در سبک زندگی

2. شناسایی تغییرات به وجود آمده در بخش‌های مختلف زندگی روستایی

3. تعیین رابطه سبک زندگی با کیفیت زندگی روستایی به عنوان شاخص توسعه پایدار روستایی

ضرورت و اهمّیت پژوهش: 

روستاهای ایران به دلیل در برداشتن بخش قابل ‌توجهی از جمعیت (حدود 30 درصد)، از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارای اهمیت انکار ناپذیری هستند. بررسی و مطالعه تحولات اجتماعی و فرهنگی در روستاها این مکان را فراهم می‌کند تا در برنامه‌ریزی‌های کلان، با توجه به این تحولات تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات مناسب اتخاذ شوند. مطالعه تغییرات ایجادشده در سبک زندگی روستایی برای شناخت عوامل مؤثر درشکل گیری آن و نیز ایجاد سبکی از زندگی روستایی که در آن هم­چنان فعالیت‌های مولد (کشاورزی و صنایع دستی...) با جدیت و علاقه دنبال شود ضروری است چرا که کشور برای توسعه به روستاییانی نیاز دارد که تولیدگرند و نه مصرف‌کننده‌ی صرف.

پیشینه­ی پژوهش

فتحی و مختارپور (1393) به مطالعه نقش و تأثیر رسانه‌های نوین تصویری در تغییر سبک زندگی در بین دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات تهران پرداختند. یافته‌های این تحقیق نشان میدهد که استفاده از رسانه‌های نوین تصویری به شکل‌گیری سبک زندگی ویژه‌ای می‌انجامد و در هر یک از جنبه‌های مختلف سبک زندگی، نظام ارزشی وجهان بینی متفاوتی ایجاد می‌کند که منجر به کنش‌های گوناگونی از جانب افراد می‌شود و باعث می‌شود تا افراد در حوزه‌های مختلف زندگی خود از الگوهای متفاوتی پیروی کنند. ارجمند سیاه‌پوش و حیدری(1391) به مطالعه‌ تأثیر وسایل ارتباط جمعی بر سبک زندگی روستایی و عشایری( مطالعه موردی: روستاهای شهرستان گیلان غرب) پرداختند که نتایج حاکی از ارتباط مثبت و مستقیم  بین میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی، سن و شیوه مصرف کالاهای فرهنگی است. از طرفی میانگین سبک زندگی بر حسب طبقه اجتماعی و جنسیت متفاوت از همدیگر بوده ما بر حسب میزان تحصیلات تفاوت معناداری را نشان نمی‌دهد. نجار زاده(1391) نیز در مطالعه‌ای با عنوان "بررسی تفاوت‌های سبک زندگی گروه‌های شهری و روستایی در ارتباط با جهانی‌شدن فرهنگی"  در اصفهان به بررسی تفاوت‌های سبک زندگی شهری و روستایی در ارتباط با جهانی‌شدن پرداخته است. وی به این نتیجه رسیده است که شرایط کنونی در منطقه‌ی موردمطالعه با نظریات جهانی‌شدن به معنای غربی شدن قابل توضیح نیست و می‌توان آن را به نوعی با نظریات پیوند زنی فرهنگی وجهان محلی به همراه نظریه صنعت- فرهنگ توضیح داد. مهدی زاده و خسروی(1388) به بررسی میزان تماشای میزان تماشای ماهواره و تأثیر آن بر روی سبک زندگی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران پرداخته‌اند. طبق یافته‌های تحقیق بین میزان تماشای برنامه‌های ماهواره و سبک زندگی مادی و فرهنگی رابطه معنادار وجود دارد. همچنین بین تحصیلات، درآمد و سن با سبک زندگی رابطه منفی معنادار وجود دارد. به این مفهوم که با افزایش متغیرهای نامبرده، گرایش به سبک زندگی فرهنگی نیز افزایش می‌یابد. صفا (1388) نیز به بررسی تأثیر گسترش باغات پسته بر سبک زندگی افراد در روستای خلیل‌آباد در میان نسل‌های سه‌گانه پرداخته و نشان داده است که هرچند سرمایه اقتصادی رابطه معنی‌داری با سبک زندگی دارد، اما بیشترین تأثیر مربوط به سن و سرمایه فرهنگی است. درواقع، این نه طبقه اقتصادی بلکه نسل است که تغییرات سبک زندگی را تعین بخشیده و جهت می‌دهد. نسل‌های مختلف به دلیل تفاوت زمینه و جایگاه اجتماعی خاصشان در جامعه، ذهنیت متفاوتی دارند که بر نوع ذائقه و عملکرد آن‌ها تأثیر می‌گذارد. نسل سوم و دوم ساختمان ذهنی متفاوت و به تبع آن ذائقه‌ای متفاوت از نسل اول دارند و این تفاوت در جلوه‌های گوناگون سبک زندگی آن‌ها نمایان است. خاتم (1379) تحقیق خود را با عنوان« سبک زندگی و جایگاه آن در فرهنگ مصرف شهری» در شهر تهران انجام داده است. در این رساله هدف محقق این است که همبستگی سبک زندگی متجدد را با اقشار متوسط جدید در جامعه‌ی شهری بررسی کند. مؤلفه‌های سبک زندگی در این تحقیق شامل: استانداردهای بالای مصرف کالاها از جمله مسکن و لوازم زندگی بالا، نرخ اشتغال زنان در فعالیت‌های اقتصادی، پایین بودن تعداد فرزندان، اهمیت بیشتر کالا و خدمات تجاری و گذراندن اوقات فراغت پیش‌بینی ‌شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که خانواده‌های متعلق به اقشار متوسط جدید به‌ویژه قشر بالای آن یعنی مدیران و متخصصان در شرایط درآمدی یکسان گرایش بیشتری به استفاده از سبک زندگی فوق داشته‌اند(فتحی و مختارپور،1393). دکتر مصطفی ازکیا "در مطالعه‌ای با عنوان بررسی تغییرات سبک زندگی در جامعه روستایی ایران" تغییرات سبک زندگی را در جامعه‌ی روستایی ایران موردمطالعه قرار داده است. در این مطالعه تغییرات سبک زندگی در روستاي مورد مطالعه از قبل از اصلاحات ارضی تا به امروز بررسی شده است. براي این منظور و بر اساس چارچوب نظري به کار گرفته در این تحقیق با تأکید بر دیدگاه بوردیو و اینگلهارت به تبیین تغییرات سبک زندگی در جامعه روستایی با تأکید بر نسل پرداخته شده است. که به این نتیجه رسیده است که متغیر نسل نقش مهمی در تغییرات ایجاد شده در سبک زندگی روستایی دارد. جایگزینی نسلی در روستا و افزایش تحصیلات نسل سوم جامعه روستایی را با تغییرات گسترده رو به رو کرده است(اینگلهارت، 1382 به نقل از مرادی، 1393).

بلاکستر (2000) با بررسی نقش طبقه اجتماعی در رفتارهاي مخاطره آمیز نتیجه گرفت که شرایط اقتصادي و اجتماعی و محیط زندگی، زمینه را براي تجربه سبک هاي زندگی سلامت محور تعیین می کنند (شیری، 1392، 7). ونیک رشینان و باج پایی(1996) در پژوهشی گسترده، تأثیر برنامه‌های تلویزیونی کشور هند به‌ویژه آگهی‌های تلویزیونی را بر الگوهای رفتاری نگرش‌ها و سبک زندگی کودکان هندی بررسی کرده‌اند. بر اساس یافته‌های بدست آمده 75 درصد از کودکان 8 تا 15 ساله تمایل دارند آن چه را که در آگهی تبلیغ می‌شود داشته باشند. به طوریکه عواملی چون سن کودک، طبقه اجتماعی و اقتصادی خانواده، نحوه ارائه پیام، ساخت خانواده و روابط حاکم بر آن و از همه مهم‌تر مدت زمان تماشای تلویزیون می‌تواند بر آن مؤثر باشد(فتحی و مختارپور، 1393، 108). آنتونی ویل(2001) به تحقیقی تحت عنوان« فراغت، فرهنگ و سبک زندگی» پرداخته است. ویل در این پژوهش به بررسی رابطه‌ی الگوی گذران اوقات فراغت، سطح فرهنگی کنشگران و در نهایت چگونگی شکل‌گیری سبک زندگی در انگلیس پرداخته است. نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش نشان می‌دهد که ساختارهای تأثیرگذاری از قبیل طبقه‌ی اجتماعی، امروزه تأثیرات خود را در شکل‌دهی به رفتارهای فراغتی حفظ کرده‌اند.از نظر او عمده‌ترین اختلاف‌ها در رفتارهای مربوط به گذران اوقات فراغت هنوز هم به‌وسیله‌ی سن، جنس، و یا طبقه اجتماعی تبیین می‌شود. سن و جنس و همچنین پارامترهای اقتصادی- اجتماعی در شکل‌دهی آشکار به سبک‌های زندگی افراد جامعه تأثیرات قابل‌توجهی دارند. این متغیرها علل اختلاف به وجود آمده در تنوعات سبک زندگی را توضیح می‌دهد(veal, 2001). ویلیام لیزر در سال 1964 مفهوم سبک زندگی را برای تحقیقات بازاریابی و مصرف و بر اساس الگوی خرید کالا مطرح کرد. بر طبق نظر لیزر، سبک زندگی تمایز یا شیوه مشخص زندگی است که به‌وسیله گروهی از افراد به کار می‌رود. به نظر وی، سبک زندگی دال بر شیوه زندگی متمایز جامعه یا گروه اجتماعی است، شیوه‌ای که بدان طریق کالاهای خریده شده مصرف می‌شوند.( مرادی، 1393).

ادبیات تحقیق

مفهوم سبک زندگی که امروزه به یکی از مفاهیم بنیادین در تحلیل‌های اجتماعی تبدیل شده (آزاد ارمکی، 1386؛‌ ربانی و شیری، 1388: 210 ـ 11)، یکی از حوزه‌های جدید و مهم مطالعاتی محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر توجه عدة قابل ملاحظه‌ای از محققان اجتماعی را به خود جلب کرده است (شکوری، 1385  به نقل از بشیر و افراسیابی، 1391). عبارت «سبک زندگی» در شکل نوین آن اولین بار توسط «آلفرد آدلر» در روانشناسی در سال 1929 میلادی ابداع شد(benson, 2014). سبک زندگی مجموعه ای از طرز تلقی ها، ارزش ها، شیوه های رفتار، حالت ها و سلیقه ها در هر چیزی را در بر می گیرد( حسین زاده، 1392). روش نوعی زندگی فرد، گروه یا فرهنگ را سبک زندگی گویند؛ روشی که یک فرد یا گروهی از مردم براساس آن کار و زندگی می کنند. از نظر آسا برگر سبک زندگی مد یا حالت زندگی فرد می‌باشد(آسابرگر، 1383 به نقل از شکری و عباس زاده، 1392). سوبل «سبک زندگی را هر شیوه متمایز، اما قابل‌تشخیص زیستن» تعریف کرده است(Michael, 1981, 21). با در نظر داشتن این تعاریف، ما با واژه فراگیری روبرو هستیم که از سلیقه فرد در زمینه آرایش مو و لباس، سرگرمی و تفریح، کار و شغل، تا هنر و غیره، همگی را شامل می‌شود. سبک زندگی دال بر شیوه‌ی زندگی متمایز جامعه یا گروه اجتماعی است. عناصری که زیمل، وبلن و وبر در آثار خود از آنها یاد کردهاند، عبارت است از: شیوه تغذیه، خودآرایی )نوع پوشاک و پیروی از مد(، نوع مسکن )دکوراسیون، معماری و اثاثیه(، نوع وسیله حمل و نقل، شیوههای گذران اوقات فراغت و تفریح، اطفار )رفتارهای حاکی از نجیبزادگی یا دست و دل بازی، کشیدن سیگار در محافل عمومی، تعداد مستخدمان و آرایش آنها) آن چنان که از تعریف آدلر از سبک زندگی معلوم است او سبک زندگی را شامل همه رفتار، افکار، احساسات فرد و حرکتش به سوی هدف میداند (مهدوی کنی، 1386، 211 به نقل از رستمی و اردشیرزاده، 1392)

جدول 1: تعاریف و مولفه های مورد تاکید سبک زندگی از نگاه محققان

مؤلفه‌های مورد تأکید	تعریف
رفتارهای شخصی مصرفی حاکی از ترجیحات فردی مانند: نحوه استفاده از منابع فرهنگی، تفریحی ، ورزشی و نحوه بازی کردن و لباس پوشیدن	کلاکهون2: مجموعه‌ها یا الگوهای خودآگاه و دقیقاً توسعه‌یافته ترجیحات فردی در رفتار شخصی مصرف‌کننده (falco, 2007).
الگوهای مصرف اعم از لباس، طرز حرکات، سبک محاوره سلیقه(انتخاب نوشیدنی، تجهیز خانه، مواد خواندنی، گذران اوقات فراغت) و آداب معاشرت	رفتارهایی که با قشربندی حیثیتی و اعتباری مرتبط می‌باشند، سبک زندگی نامیده می‌شوند. سبک زندگی فقط آنچه یک فرد از آن موارد دارد، نیست، بلکه چگونگی نمایش آن‌ها از سوی فرد است. سبک زندگی هم الگوهای مصرف را شامل می‌شود و هم قدرتی که از این ناحیه کسب می‌شود و سلیقه ، آداب معاشرت و مد به‌عنوان علائم داشتن جا در نردبان اجتماعی شناخته می‌شوند (leslie et al, 1994 به نقل از بشیر و افراسیابی، 1391)
شیوه تغذیه، خودآرایی(نوع پوشاک و پیروی از مد)، نوع مسکن(دکوراسیون، معماری و اثاثیه)، نوع وسیله حمل‌ونقل، شیوه‌های گذران اوقات فراغت و تفریح، اطوار(رفتارهای ناشی از نجیب زادگی یا دست‌ودل بازی ، کشیدن سیگار در محافل عمومی، تعداد مستخدمین و آرایش آن‌ها	سبک زندگی را تجسم تلاش انسان برای یافتن ارزش‌های بنیادی یا به تعبیری فردیت برتر خود در فرهنگ عینی خود و شناساندن آن به دیگران  می‌داند. (زیمل، 1908)
( کالاهای تجمّلی یا فرهنگی مانند خانه، ویلا، قایق تفریحی، ماشین، اثاثیه، نقاشی‌ها، کتاب‌ها، نوشابه‌ها ، سیگارها، عطرها، لباس‌ها). فعّالیّت‌های متمرکز کننده (مانند ورزش‌ها، بازی‌ها ، تفریحات، لباس پوشیدن)، رسیدگی به‌ظاهر بدن خود، نحوه استفاده از زبان و بودجه‌بندی.	سبک‌های زندگی محصول نظام‌مند عادت واره ها هستند که روابط دوجانبه‌شان از خلال طرح‌های عادت- واره درک می‌شوند. این سبک‌ها نظام‌هایی نشانه‌ای هستند که به‌صورت اجتماعی دارای شرایط لازم شده‌اند، مانند«برجسته»،«مبتذل» و... ( Bourdieu, 1984)
هویت فردی، هویت اجتماعی	سبک زندگی به عنوان مبنای شکل گیری هویت افراد و جوامع از اهمیت زیادی برخوردار است(Bourdieu, 1984., Lash, S. &. J. Urry, 1987., Featherstone, 1991 )

به ‌طور کلی با وجود تعاریف مختلف از سبک زندگی، محورهای مشترکی را در میان اکثر تعاریف موجود می‌توان حس کرد. اول، تشابه و تمایز؛ درواقع سبک زندگی منظومه‌ی معناداری از یک سری عناصر مرتبط است که کلّی را پدید می‌آورند که از کل‌های دیگر متمایز است. دوم، سبک زندگی هم به پدیده‌های عینی مثل رفتار و هم به ذهنیاتی مثل ارزش و نگرش ناظر است. سوم، سبک زندگی با وجود تبعیت از سلیقه‌های شخصی، ماهیت جمعی دارد و فرد از بین این الگوهای جمعی انتخاب می‌کند. چهارم، سبک زندگی به نظر بسیاری نمادین بوده و بازتاب فرآیندها و ماهیت‌هایی مثل فردیت، هویت و شخصیت اجتماعی است و دست‌آخر اینکه افراد در برابر سبک زندگی منفعل نیستند. سبک زندگی ماهیتی خلاقانه و انتخابی همانند پدیده‌هایی مثل فرهنگ یا پاره‌فرهنگ نیست(مهدوی کنی، 1386: 210).  

به اعتقاد اندیشمندان عرصه اجتماعی و روان‌‌‌‌‌شناسی، عوامل متعدّدی بر شکل‌‌گیری و چگونگی سبک زندگی اعضای جامعه تأثیر می‌گذارند. هریک از این عوامل، در وضعّیت و موقعیت‌های گوناگون می‌تواند منجر به بروز و ظهور سبک‌های زندگی گوناگون در میان اقشار و گروه‌های متفاوت جامعه گردد. صاحب‌نظران، طبقه و عوامل اقتصادی، ارزش‌ها و تحول ارزشی، تحصیلات، جنسیّت، سن و دوره عمر، سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی را به‌عنوان مهم‌ترین عوامل مؤثر بر سبک زندگی برشمرده‌اند. اولین مورد، « طبقه و عوامل اقتصادی» است که از دیرباز به‌عنوان اصلی‌ترین مرز تفکیک اقشار و سطوح مختلف نظام اجتماعی قلمداد شده و به‌تبع آن، اشکال متعدّد سبک زندگی به وجود می‌آیند (فاضلی،1382: 87- 88). ارزش‌ها و تحول ارزشی دومین عاملی است که مورد توجه پژوهشگران حوزه سبک زندگی قرار گرفته است. بسیاری از محققان ارزش‌ها را اصلی‌ترین منبع شکل‌گیری سبک زندگی دانسته و تأکید دارند که شناخت ساختار ارزش‌های فردی اصلی‌ترین وظیفه برای درک سبک زندگی افراد است. عامل دیگری که بر چگونگی سبک زندگی اعضای جامعه تأثیر می‌گذارد، تحصیلات است. « اوسیم³»  و همکارانش از میان سه متغیر درآمد، تحصیلات و شغل، تحصیلات را مهم‌ترین عامل ارتقای مصرف فرهنگی می‌دانند. (همان:101). علاوه بر سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی نیز بر چگونگی سبک زندگی اعضای جامعه نقش بسزایی دارد. تأثیر سرمایه اجتماعی بر سبک زندگی بیشتر معطوف به مطالعه شبکه‌های اجتماعی و هنجارهای این شبکه است. مقولاتی نظیر دین، عقلانیت صوری، سرمایه‌داری مدرن و نظام تبلیغات کالا، شهر مدرن، نظام‌های فرهنگی در کلی‌ترین سطح و رسانه نیز در زمره عوامل مؤثر بر انتخاب و کیفیت سبک زندگی اعضای جامعه به شمار می‌روند(الفت و سالمی، 1391). پژوهشگران و صاحب‌نظران مطالعات فرهنگی، تمرکز مطالعات سبک زندگی را از قدرت و ثروت، بر فرهنگ و تحوّلات فرهنگی- اجتماعی متمایل کردند. جنبش‌های فلسفی دهه‌های 1970و1980 بر مطالعات سبک زندگی نیز اثر گذاشت و ارتباط سبک‌های زندگی با ویژگی‌های اجتماعی (ساختارگرایی) و کارکرد‌های نمادین سبک زندگی در جامعه (پساساختارگرایی) مورد توجّه قرار گرفت(مهدوی کنی، 1387: 15).

شبکه‌های اجتماعی مجازی با توجه به کارکردهای متنوعشان برای ترویج سبک زندگی‌ مورد استقبال فرآوانی قرارگرفته‌اند. امروزه، شبکه های اجتماعی از طریق ارائه تجربه‌های مختلف از زندگی روزمرّه، در شکل‌دهی به هویّت افراد و ترویج سبک‌های گوناگون زندگی ایفای نقش می‌کنند. درنتیجه رسانه‌ای شدن فرهنگ روستایی و تحولات ساختاري، ديگر ارزش‌های اجتماع گرايانه رو به افول نهاده و ارزش‌های فردگرايانه در آن توسعه‌یافته است.

سبک زندگی روستایی و تحولات آن

در ایران تغییر سبک زندگی بیش از آنکه تحت تاثیر عوامل درونی و زیسته های فرهنگی باشد؛ متاثر از عوامل بیرونی و به صورت دستوری بوده است. شاید مهمترین تغییرات در سبک زندگی روستاییان ایرانی در دوران قبل از انقلاب و از دوره حکومت پهلوی آغاز شد. با روی کار آمدن دولت نوگرای رضاشاهی، پروژۀ نوسازی آغاز گردید و این وضعیت، منازعه میان فرآیند نوسازی و ارزش‌های سنتی، عرفی و دینی را در پی داشت. رضاشاه با جذب امکانات مالی، افزایش کادر آموزش‌دیده، ایجاد ارتش متحدالشکل و تاسیس دانشکده افسری به رشد طبقۀ متوسط جدید در شهرها یاری رساند. (زهیری، 1381 به نقل از علم و دیگران، 1393) و با اجرای اصلاحات ارضی، تخته قاپوکردن عشایر و مانند آن تلاش کرد تا سبک سنتی زندگی روستایی را متحول و مدرن نماید.

روستاهای ایران طی نیم قرن گذشته از نظر شیوه زندگی و ارزش های بنیادی فرهنگی دستخوش تغییرات مهمی شده اند. از این رو دیگر نمی توان با رویکردهای کلاسیک که روستا را مقر سنت می دید و شهر را مقر مدرنیته فهم کرد. در روستاهای ایران به نوعی «مدرنیته روستایی ایرانی» بوجود آمده است. برای مثال ارزش های مبتنی بر مصرف یا ارزش های نمادین کالاها در روستاها نیز دیده می شود. آن تلقی سنتی که روستا زادبوم و زیستگاه «فولکلور» یا «فرهنگ قومی» بود اکنون از میان رفته است و در روستاها نیز دیگر همانند شهرها به ندرت می توان شعر و زبان و موسیقی فولکلوریک را مشاهده کرد و بجای آن همان محصولات رسانه ای یا فرهنگ عامه پسند چایگزین شده است. حتی صنایع دستی سنتی روستایی مانند قالیبافی، گلیم بافی، سفالگری و امثال اینها در حال از بین رفتن هستند و دختران جوان روستایی دیگر ترجیح می دهند به یادگیری مهارت نوین بپردازند. در نتیجه رسانه ای شدن فرهنگ روستایی و تحولات ساختاری، دیگر ارزش های اجتماع گرایانه روبه افول نهاده و ارزش های فرد گرایانه در آن توسعه یافته است. این امر باعث تفاوت های اساسی بین نسل های بزرگسالان (پدربزرگ ها و مادربزرگ ها) با فرزندان و نوه های آنها شده است. این موضوع بیش از هر چیز در شیوه لباس پوشیدن، آرایش، شیوه های گفتار و رفتار نسل جوان روستایی تجلی و عینیت یافته است. دیگر به سهولت نمی توان تفاوت فرهنگی بارز بین جوان روستایی و شهری مشاهده کرد اگرچه همچنان این دو در زمینه های خاصی متفاوت هستند (صالحی امیری و دیگران، 1388)

روش شناسی پژوهش

این تحقیق از نوع علی-همبستگی بوده و روش انجام پژوهش، توصيفي–تحليلي است. روش گردآوری داده ها از دو طریق میدانی (پرسشنامه) و اسنادی (فیش برداری) می باشد. جامعه آماری این تحقیق مشتمل بر تمامی ساکنین روستاهای شهرستان اردبیل (93 روستای دارای سکنه) است که طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 داراي 79212 نفر جمعیت و  15124خانوار است.

شکل 1: موقعیت منطقه مورد مطالعه و روستاهای نمونه در استان اردبیل (مرکز آمار ایران، 1390)

حجم جامعه نمونه که از طریق فرمول کوکران برآورد شده است مشتمل بر 320 نفر در تعداد 16 روستا است که به طریق تصادفی سیستماتیک انتخاب شده اند. پراکندگی نمونه ها در روستاهای مورد مطالعه به طور نسبی و تابعی از جمعیت روستاها بوده است. برآورد «اعتبار⁴» پرسشنامه ها با استفاده از «اعتبار صوري⁵» مورد سنجش ارزیابی گردید. برای برآورد پايايي پرسشنامه نیز  از روش فرمول آلفاي کورنباخ محاسبه شد كه مقدار آن برابر882/0 است و معنی دار است.

جدول 2: مشخصات روستاها و تعداد نمونه های تحقیق

وضعیت	روستاها	تعداد جمعیت	سهم از نمونه	وضعیت	روستاها	تعداد جمعیت	سهم از نمونه
بخش شمالی	حسن باروق	732	19.7	بخش شرقی	آقاباقر	1353	36.4
	چناقرود	2577	69.4		شیخ کلخوران	248	6.7
	شیشه گران	220	5.9		سلطان آباد	1857	50.0
	گندیشمین	856	23.1		گیلان ده	903	24.3
بخش جنوبی	کمی آباد	556	15.0	بخش غربی	بنفشه درق	335	9.0
	ارالوی کوچک	613	16.5		الماس	134	3.6
	کرگان	884	23.8		حکیم قشلاقی	1334	35.9
	شبلو	537	14.5		روشنق	229	6.2

در این تحقیق برای پاسخ به سوالات اول و سوم از آزمون پیرسون استفاده شده است. برای توصیف میزان همبستگی بین متغیرها نیز از الگوی معروف به قراردادهای DAVIS (1971) استفاده شدکه براساس این الگو ضرایب همبستگی 09/0 -01/0=جزیی، 29/0-10/0=ضعیف، 49/0-30/0= متوسط، 69/0-50/0= نسبتاً قوی و 70/0 و بالاتر= خیلی قوی توصیف می‌شود. همچنین برای مقایسه‌ی تغییرات به وجود آمده در بخش اجتماعی-فرهنگی و بخش تولید در سوال دوم تحقیق از آزمون تی زوجی یا وابسته استفاده شده است

متغیرهای پژوهش

چنان که در جدول زیر آمده است در سوال اول مصرف رسانه ای متغیر مستقل و سبک زندگی متغیر وابسته می‌باشد. در سوال دوم تولید و بخش اجتماعی- فرهنگی هر دو متغیرهای مستقل می باشند و در سوال سوم نیز سبک زندگی متغیر مستقل و کیفیت زندگی متغیر وابسته می باشد. انتخاب متغیرها و گویه های پژوهش به صورت ترکیبی و با استفاده از متغیرهای معرفی شده در تحقیقات پژوهشگران دیگر بوده است.

جدول 3: متغیرهای مستقل و وابسته بتفکیک سوالات تحقیق

فرضیه‌ها	متغیرها	مؤلفه‌ها	شاخص‌ها
سوال اول	متغیر مستقل	مصرف رسانه‌ای	مصرف تلویزیون، ماهواره، اینترنت و فعالیت در شبکه های اجتماعی
	متغیر وابسته	سبک زندگی	اوقات فراغت، پوشش و مد، رفتار دینی، مصرف غذا، بهداشت
سوال دوم	متغیر مستقل	اجتماعی فرهنگی	مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، تعامل اجتماعی
	متغیر مستقل	بخش تولید	شیوه های آبیاری، شیوه کشت، میزان نوآوری در تولید و استفاده از تجارب دیگران در تولید
سوال سوم	متغیر مستقل	سبک زندگی	اوقات فراغت، پوشش و مد، رفتار دینی، مصرف غذا، بهداشت
	متغیر وابسته	کیفیت زندگی	کیفیت محیط زیست، کیفیت آموزش، کیفیت سلامت، کیفیت اوقات فراغت، امید به زندگی، احساس خوشبختی

در ادامه فهرست گویه های مورد سنجش بتفکیک مولفه های سه گانه سبک زندگی، کیفیت زندگی و تولید ارائه شده است.

جدول 4: ابعاد متغیر ها و گویه های مربوط به سبک زندگی

متغیر	شاخص	گویه ها
سبک زندگی	اوقات فراغت	خواندن کتاب، تماشای تلویزیون، دیدار بادوستان و آشنایان، رفتن به کلاس آموزشی، استفاده از اینترنت، قدم زدن در طبیعت، خواندن قران و کتب مذهبی،فعالیت در شبکه های اجتماعی
	پوشش و مد	استفاده از لباس های محلی و سنتی، استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی، استفاده از لباس های جدید، پیروی از مد، اهمیت دادن به تناسب اندام
	رفتار دینی	خواندن نماز، روزه گرفتن، خواندن قران و ادعیه مذهبی، رفتن به مسجد، نذر هنگام نیاز، پرداخت خمس و زکات، حفظ پوشش اسلامی، احساس مسئولیت نسبت به ارزش های اسلامی و حفظ آن
	الگوی مصرف غذا	مصرف غذای سنتی و ایرانی، استفاده از نوشیدنی های جدید، مصرف فست فودها، رفتن به رستوران
	بهداشت شخصی	مسواک زدن روزانه، پاکیزگی لباس ها، استحمام و شانه زدن مو، پاکیزگی محیط خانه
	مشارکت اجتماعی	مشارکت در انتخابات، احساس خوب داشتن نسبت به مشارکت، رغبت به همکاری در نوسازی و بهسازی در روستا، همفکری و مشورت بانوان در امور، احساس عدم کنترل بر امور دیکته شده توسط سازمان ها، همکاری مردم با پروزه ها
	انسجام اجتماعی	وجود دعوا و درگیری در روستا، کاهش روحیه کار گروهی در بین اهالی، ضامن مالی یکدیگر شدن مردم، کاهش همدلی و یکدلی در روستا، انحصاری و طایفه ای نبودن ازدواج، رعایت حال یکدیگر
	تعامل اجتماعی	رفت و آمد اهالی با یکدیگر، احساس راحتی مردم با هم، نادیده نگرفتن هم، پیش قدم شدن برای ارتباط با هم، بی احترامی نکردن به یکدیگر
کیفیت زندگی	کیفیت محیط زیست	رضایت از کیفیت محیط روستا، رضایت از معابر روستا، رضایت از کیفیت و زیبایی روستا، تبدیل کاربری های مفید به مسکونی، تبدیل اراضی  کشاورزی به زمین لم یزرع
	کیفیت آموزش	رضایت از تعداد اموزشگاه ها، رضایت از تجهیزات آموزشی، رضایت از نحوه دسترسی به آموزگاه ها، رضایت از کیفیت آموزش
	کیفیت سلامت	رضایت از نحوه دسترسی به خدمات درمانی، رضایت از کیفیت خدمات درمانی، رضایت از امکانات و تسهیلات بهداشتی، رضایت از بهداشت عمومی روستا، رعایت بهداشت فردی
	کیفیت اوقات فراغت	رضایت از امکانات ورزشی، رضایت از تنوع اوقات فراغت در روستا، رضایت از امکانات فرهنگی و هنری در روستا، رضایت از اوقات فراغت خود
	امید به آینده	یقین به آینده روشن در روستا، برنامه ریزی برای آینده، فکر کردن به جنبه های مثبت مشکلات، جستجوی امید به آینده در شهر، احساس بد نسبت به گفتگو با افراد ناامید
	احساس خوشبختی	رضایت از روند زندگی، سال به سال بهتر شدن زندگی، زندگی بهتر در شهر، خوشبخت تر بودن در گذشته، از این خوشبخت تر نمیشود
تولید	-	شیوه های آبیاری، شیوه کشت، میزان نوآوری در تولید و استفاده از تجارب دیگران در تولید، استفاده از فناوریهای جدید، تغییر در الگوی کشت، روش های نوین بازاریابی

منبع: یافته های پژوهش: 1395

یافته های تحقیق

الف) یافته های توصیفی

یافته های  جدول(4-1 ) نشان می دهد که در روستاهای نمونه که مورد پرسشگری قرار گرفته اند، از مجموع 320 نفر 3/55 (177 نفر) درصد مرد  و 7/44درصد(143نفر)  زن بودند. بیشترین افراد پاسخ دهنده در گروه سنی 15 تا 29 سال قرار دارند که 9/35 درصد  (115 نفر) را تشکیل می دهند و پس از آن 4/34 درصد (110نفر) در گروه سنی 30 تا 55 سال و 7/29 درصد (95 نفر) نیز در گروه سنی 56 و بالاتر می باشند. در روستاهای نمونه 2/32 درصد پاسخگویان بی سواد بوده که بالاترین درصد را تشکیل می‌دهد و کمترین درصد مربوط به گروه فوق لیسانس و بالاتر(6/5درصد) می‌باشد. 20 درصد پاسخ گویان دارای مدرک زیر دیپلم و 1/24 درصد نیز دارای مدرک دیپلم می‌باشند. از مجموع 320 نفر 5/57 درصد شاغل و 5/42 درصد بیکار بوده اند. لازم به ذکر است که افراد بیکار عمدتاً شامل زنان و افراد گروه سنی 15 تا 29 سال می‌باشند. بیشترین تعداد به بخش کشاورزی اختصاص دارد. بدین ترتیب 45 درصد در بخش کشاورزی، 9/6 درصد در بخش صنعت و 7/4 درصد در بخش خدمات فعالیت دارند. مطابق با داده های جدول1/59 درصد پاسخگویان به زراعت اشتغال دارند. این نشان میدهد شغل اصلی بیشتر روستاییان پاسخ  دهنده زراعت می‌باشد. پس از آن 3/13درصد به زنبورداری اشتغال دارند و 3/13 درصد نیز کارگر می باشند. همچنین 5/67 درصد پاسخ دهندگان متأهل و 5/32 درصد نیز مجرد بوده اند.

جدول 5: آمار توصیفی متغیرهای تحقیق

متغیر	کیفیت متغیر
استفاده از اینترنت	از بین 320 نفر جامعه نمونه این تحقیق، 3/50 درصد از پاسخگویان  اینترنت استفاده می کنند و 7/49 درصد باقی مانده از اینترنت استفاده نمی کنند.
میزان استفاده از اینترنت	حدود 3/26 درصد کاربران، روزانه 1 تا 2 ساعت از اینترنت استفاده می کنند که بیشترین فراوانی را در مقایسه با گزینه های دیگر دارد. 3/16 درصد کمتر از یک ساعت و 8/7 درصد نیز روزانه 2 تا 5 ساعت از اینترنت استفاده می‌کنند. از سویی هیچ یک از پاسخ گویان زمان 5 تا 10 ساعت را برای حضور در فضای اینترنت صرف نمی‌کند.
هدف از فعالیت در شبکه های اجتماعی	بیشتر پاسخ گویان یعنی حدود 8/28 درصد از اینترنت بیشتر برای سرگرمی استفاده می کنند. 6/11 درصد برای امور کاری، 5/2 درصد برای ارتباط با دوستان و آشنایان و 5/7 درصد برای افزایش آگاهی وارد دنیای مجازی می‌شوند
میزان استفاده از شبکه های اجتماعی	از میان 3/50 درصد پاسخگویانی که از اینترنت استفاده می‌کنند 4/29 درصد در شبکه‌های اجتماعی فعالیت دارند. که بیشترین فراوانی مربوط به تلگرام، وایبر، لاین و واتساپ با عدد 4/13 درصد می باشد و پس از آن گزینه ی مربوط به همه موارد و گزینه ی تلگرام، اینستاگرام و فیسبوک با عدد 1/3 بیشترین فراوانی را دارد.
میزان فعالیت در شبکه های اجتماعی	از مجموع 4/29 درصد کاربران شبکه های اجتماعی، 6/11 درصد بین 2 تا 5 ساعت در این شبکه ها فعالیت دارند که بیشترین فراوانی را در بین گزینه ها دارد. 7/9درصد نیز بین 1 تا 2 ساعت و 1/8 درصد دیگر کمتر از 1 ساعت در شبانه روز در این شبکه ها فعالیت می کنند
نوع فعالیت درشبکه های اجتماعی	4/12 درصد کاربران گزینه ی همه موارد را انتخاب نموده اند. بیشترین فراوانی متعلق به این گزینه است که نشان می‌دهد کاربران شبکه های اجتماعی با اهداف گوناگونی وارد این شبکه ها می‌شوند که  خود گویای این مطلب است که فعالیت در این شبکه ها در سبد  مصرفی کاربران آن جایگاه ویژه ای دارد و افراد با مقاصد گوناگونی وارد این شبکه ها می شوند.6/11 درصد کاربران نیز صرفاً برای چت و گفتگو در این شبکه ها عضویت دارند.

منبع: یافته های پژوهش، 1395

شکل4:هدف از فعالیت در شبکه­های اجتماعی در روستاهای مورد مطالعه	شکل3: میزان استفاده از اینترنت در روستاهای مورد مطالعه	شکل2: استفاده از اینترنت در روستاهای مورد مطالعه
شکل7: نوع فعالیت در شبکه های اجتماعی در روستاهای مورد مطالعه	شکل6: میزان فعالیت در شبکه­های اجتماعی در روستاهای مورد مطالعه	شکل5: شبکه­های اجتماعی با بیشترین کاربرد در روستاهای مورد مطالعه

کیفیت شاخص­های سبک زندگی در روستاهای مورد مطالعه

از میان شاخصهای مورد بررسی مرتبط با سبک زندگی، میزان تغییر در شاخص پوشش و مد با میانگین 2/59 بیش از سایر شاخص ها می باشد و پس از آن تغییر در الگوی مصرف غذا با میانگین 5/43 قرار دارد. کمترین میزان تغییر نیز در شاخص اوقات فراغت با میانگین9/24 شکل گرفته است.

جدول 6: میزات تغییرات شاخص های مرتبط با سبک زندگی در روستاهای مورد مطالعه شاخص ها میانگین انحراف معیار اوقات فراغت 9/24 5/3 پوشش و مد 2/59 7/3 رفتار دینی 37 5/9 الگوی مصرف غذا 5/43 5/3 بهداشت شخصی 6/31 6/4 مشارکت اجتماعی 25/32 7/2 انسجام اجتماعی 7/29 06/2 تعامل اجتماعی 3/27 9/2

شکل 8: نمودار سطح تغییر شاخصهای سبک زندگی در منطقه ورد مطالعه

کیفیت شاخص های کیفیت زندگی در روستاهای مورد بررسی

نتایج تحقیق نشان می دهد که میزان رضایت پاسخگویان از کیفیت محیط زیست روستای خود  با میانگین 5/57 بیش از سایر شاخص ها می باشد. پس از آن کیفیت آموزش و احساس خوشبختی بالاترین میانگین را دارند و میزان رضایت پاسخگویان از کیفیت سلامت در پایین ترین سطح قرار گرفته است. به طور کلی در همه مواد میانگین کیفیت زندگی پایین می باشد و پاسخگویان به ویژه جوانان رضایت چندانی از زندگی روستایی نداند.

جدول 7: میزان تغییرات شاخصهای کیفیت زندگی در روستاهای مورد مطالعه شاخص ها میانگین انحراف معیار کیفیت محیط زیست 5/57 4/3 کیفیت آموزش 4/55 5/8 کیفیت سلامت 8/32 05/5 کیفیت اوقات فراغت 3/37 4/4 امید به آینده 2/46 5/2 احساس خوشبختی 9/52 9/2

شکل 9: نمودار تغییرات شاخصهای کیفیت زندگی در منطقه مورد مطالعه

        

کیفیت شاخص تولید در روستاهای مورد بررسی

نتایج بررسی ها نشان می دهد که از میان گویه های مرتبط با شاخص تولید روستایی، بیشترین تغییر مربوط به گویه ی استفاده و بکارگیری ماشین آلات کشاورزی (4درصد) است. گویه های نوآوری در تولید و استفاده از تجربیات دیگران به ترتیب با 1.4 و 1.6 نیز کمترین تغییرات را به خود دیده اند. در مجموع سطح تغییر در شیوه های تولید کم (2 ) برآورد شده است که نشان می دهدتحولات قابل ملاحظه ای در زمینه شیوه های تولید در روستاهای مورد مطالعه اتفاق نیفتاده است.

جدول 8: میزان تغییر گویه های مرتبط با شیوه تولید گویه ها بسیار زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم میانگین افزایش تولید  0 52 61 105 102 2 کشت محصول جدید 0 51 28 127 114 2 ماشین آلات کشاورزی جدید 137 114 42 27 0 4 تغییر الگوی کشت 42 0 0 110 168 8/1 تغییر کیفیت محصول 42 0 10 137 131 2 استفاده از تجربیات دیگران  0 0 53 92 175 6/1 روش های جدید بازار یابی 0 0 42 50 228 4/1 نوآوری در تولید 0 0 42 33 245 3/1 میانگین نهایی 2

شکل10: نمودار میزان تغییر روشهای تولید در منطقه مورد مطالعه

منبع: یافته های پژوهش، 1395

متوسط کلی درصد شاخص مصرف رسانه ای  در روستاهای مورد مطالعه

هرچند امروزه وجود تلویزیون و بعضاً رادیو در خانه های شهری و روستایی امری متداول است و کمتر کسی وجود دارد که از آن برای گذران اوقات فراغت استفاده نکند ولی استفاده از اینترنت و شبکه های مجازی در روستاها بیشتر به نسل جدید باز می‌گردد. چنان که در جدول (4-31 ) مشاهده می‌شود به طور میانگین 9/23 درصد از جامعه نمونه مورد مطالعه همه ی انواع رسانه های جمعی چون رادیو، تلویزیون، اینترنت و شبکه های اجتماعی را مورد استفاده قرار می دهند. اکثریت جوانان روستایی کاربران موقت یا دائمی اینترنت و شبکه های مجازی می‌باشند. میانگین تغییرات به وجود آمده در بخش تولید نیز 6/16 می‌باشد که نشان می‌دهد که تغییرات زیادی را در بخش تولید شکل نگرفته است.

جدول 9: میزان تغییرات شاخصهای مصرف رسانه و تولید در منطقه مورد مطالعه شاخص میانگین رادیو 23.1 تلویزیون 92.6 ماهواره 56.8 اینترنت 37.8 شبکه های اجتماعی 32.8 روزنامه 2.3 میانگین 40.9

شکل 11: متوسط مصرف رسانه و تغییر تولید در منطقه مورد مطالعه

یافته های تحلیلی(آمار استنباطی)

نتایج آمارهای مورد بررسی نشان می دهند با توجه به اینکه مقدار معیار تصمیم در متغیرهای بدست آمده، برای سطح اطمینان 95/0 بیش از 5% است، بنابراین می توان گفت متغیرهای پژوهش از توزیع نرمال تبعیت می‌کنند و باید جهت تحلیل داده ها از آزمون های پارامتریک استفاده نمود

جدول 10: نتایج آزمون کلموگروف- اسمیرنوف

متغیر نتیجه آزمون	سبک زندگی	کیفیت زندگی	تولید	رسانه
آماره کلموگروف- اسمیرنوف	93/0	85/0	95/0	57/0
سطح معنی داری	12/0	10/0	17/0	09/0

برای سنجش میزان همبستگی بین مصرف رسانه ای و  سبک زندگی با توجه به سطح سنجش فاصله ای آن‌ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. ضریب همبستگی پیرسون بین مصرف رسانه ای و سبک زندگی برابر با 741/0 و سطح معنی داری آن 001/0 است. به دلیل اینکه سطح معناداری در ضریب همبستگی کمتر از 05/0 است، لذا رابطه معناداری بین دو متغیر وجود دارد. به عبارت دیگر می‌توان گفت که هر چه میزان استفاده از رسانه های جمعی  بیشتر باشد، میزان تغییر سبک زندگی نیز بیشتر خواهد شد.

جدول 11: ضریب همبستگی پیرسون بین مصرف رسانه ای با سبک زندگی

ضریب همبستگی	مقدار ضریب	sig	نتیجه رابطه
پیرسون	**741/0	001/	مثبت و قوی

همه زیر مؤلفه های سبک زندگی نیز ( اوقات فراغت، پوشش و مد، الگوی مصرف غذا، بهداشت فردی، مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی و تعامل اجتماعی) با مصرف رسانه دارای ارتباط معناداری می باشند. این ارتباط در همه موارد مثبت و هم جهت می‌باشد. در میان زیر مؤلفه های سبک زندگی بیشترین همبستگی مربوط به بهداشت فردی با ضریب  447/0درصد می‌باشد.

جدول 12: ضریب همبستگی پیرسون بین مصرف رسانه ای با زیر مؤلفه های سبک زندگی

		اوقات فراغت	پوشش و مد	الگوی مصرف غذا	بهداشت فردی	مشارکت اجتماعی	انسجام اجتماعی	تعامل اجتماعی
رسانه	ضریب همبستگی	114/0	332/0	243/0	447/0	230/0	374/0	206/0
	Sig	2./0	001/0	01/0	00/0	026/0	00/0	046/0

منبع: یافته های پژوهش:1395

برای دستیابی به نتیجه آزمون T برای متغیرهای مستقل به سنجش میزان تغییرات ایجاد شده در بخش تولید و بخش اجتماعی و فرهنگی زندگی روستایی در روستاهای مورد مطالعه پرداخته شده است. بدین ترتیب با عنایت به ویژگی‌های توصیفی فوق وضعیت جامعه نمونه در در این دو بخش به شکل ذیل آمده است.

جدول 13: نتایج آزمون تی زوجی برای بخش اجتماعی- فرهنگی و بخش تولید در روستاهای نمونه

	میانگین	انحراف معیار	Sig	آزمون برابری میانگین ها
بخش تولید	6/16	60/6	001/0	T	Sig
بخش اجتماعی- فرهنگی	3/55	2/4		2/85	000/0

طبق نتایج به دست آمده مشخص شد که میانگین نمره تولید 6/16 و بخش اجتماعی- فرهنگی 3/55  می‌باشد. نتایج آزمون Tزوجی نیز نشان می‌دهد که بین میانگین تغییرات به وجود آمده در تولید و بخش اجتماعی- فرهنگی زندگی روستاهای مورد مطالعه تفاوت آماری وجود دارد و میزان تغییرات در جنبه های اجتماعی- فرهنگی سبک زندگی روستایی بیش از تولید می باشد.

برای سنجش همبستگی این دو متغیر نیز از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. ضریب همبستگی بین دو متغیر سبک زندگی و کیفیت زندگی 42/0 - و سطح معناداری آن 01/0 است. با توجه به اینکه سطح معناداری در ضریب همبستگی کمتر از 05/0 است، لذا رابطه معناداری بین دو متغیر وجود دارد و نشان دهنده‌ی این است که تغییر در سبک زندگی باعث کاهش کیفیت زندگی می‌شود به گونه ای که بیشتر پاسخ دهندگان از کیفیت محیط زیست، آموزش، سلامت و اوقات فراغت خود رضایت کمتری دارند و میزان امید به زندگی و احساس خوشبختی آنان در سطح پایینی می‌باشد.

جدول 14: ضریب همبستگی پیرسون بین تغییر سبک زندگی با کیفیت زندگی

ضریب همبستگی	مقدار ضریب	Sig	جهت رابطه
پیرسون	42/0-	01/0	منفی

 تمامی زیرمتغیرهای مرتبط با کیفیت زندگی نیز تفاوت معنی داری با سبک زندگی جامعه مورد مطالعه دارند؛ به طوری که سطح معنی داری بین این زیرمتغیرها با سطح اطمینان 0.95 کمتر از 0.05 بوده و معنی دار است.

                       جدول15: ضریب همبستگی پیرسون بین تغییر سبک زندگی با زیر مؤلفه های کیفیت زندگی

متغیرها		کیفیت آموزش	کیفیت سلامت	کیفیت فراغت	امید به زندگی	احساس خوشبختی	کیفیت محیط
رسانه	ضریب همبستگی	241/0-	083/0-	145/0-	75/0-	53/0-	311/0-
	Sig	01/0	02/0	001/0	000/0	000/0	04/0

نتیجه گیری و پیشنهادات تحقیق

نتایج آزمون های آماری نشان می‌دهند که ارتباط مثبت قوی بین استفاده از رسانه های جمعی و فعالیت در شبکه های اجتماعی با تغییر سبک زندگی در نواحی روستایی مورد مطالعه وجود دارد. ضریب همبستگی بین دو متغیر مورد اشاره 741/0 درصد و سطح معناداری 001/0 می باشد. در سطح زیر مؤلفه ها نیز این ارتباط در بین همه‌ی زیر مؤلفه های سبک زندگی برقرار است. بر این اساس میتوان گفت که با افزایش استفاده از رسانه ها جمعی سبک زندگی سنتی نیز دچار تغییر و تحولات اساسی می‌شود. در شاخص اوقات فراغت پاسخگویان بیشترین وقت خود را برای فعالیت در شبکه های اجتماعی و تماشای تلویزیون و ماهواره صرف می‌کنند. در شاخص پوشش و مد استفاده از لباس‌های سنتی در میان همه اقشار روستا کاهش یافته است و میزان پیروی از مد در الگوی پوشش و آرایش سر و صورت نیز در سطح متوسطی قرار دارد. در شاخص رفتارهای دینی شاهد کم رنگ شدن باورهای دینی نسبت به گذشته هستیم  و در شاخص الگوی مصرف غذا نیز انواع فست فودها و غذاهای جدید ترجیح داده شده است. در شاخص بهداشت نیز شاهد ارتقای بهداشت فردی روستاییان هستیم. مسواک زدن و استحمام و پاکیزه بودن لباس ها اهمیت بیشتری یافته است. در شاخص های مشارکت اجتماعی، پیوستگی و انسجام اجتماعی و تعامل اجتماعی اکثر پاسخگویان معتقدند میزان مشارکت و تعامل میان اهالی روستا نسبت به زمان های قبل کاهش یافته است.

اما در پاسخ به اینکه کدام حوزه های زیستی و اقتصادی در نتیجه تغییرات سبک زندگی تحولات بیشتری پیدا کرده است؛ نتایج قابل توجه است. با انجام آزمون تی زوجی و مقایسه میانگین تغییرات به وجود آمده در ابعاد مختلف زندگی روستایی از جمله بعد اجتماعی- فرهنگی و بخش تولید، مشخص شد که میزان تغییرات اجتماعی و فرهنگی در زندگی روستاهای مورد مطالعه بسیار بیشتر از تغییرات به وجود آمده در بخش تولید است. از سوی دیگر تغییرات به وجود آمده در بخش‌های اجتماعی و فرهنگی شامل نوع لباس پوشیدن، الگوی مصرف غذا، میزان تعامل اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و ... بسیار محسوس می‌باشد. این درحالیست که با وجود غالب بودن فعالیت های تولیدی(کشاورزی) بر سایر مشاغل در روستا تغییر چندانی در شیوه‌های تولید شکل نگرفته است.

در خصوص رابطه تغییر سبک زندگی و کیفیت زندگی نیز نتایج حاکی از وجود ارتباط معنادار بین این دو متغیر می‌باشد؛ به طوریکه از نظر جامعه مورد مطالعه با افزایش تغییرات در سبک زندگی کیفیت زندگی کاهش پیدا کرده است و این امر را باید در بالا رفتن سطح توقعات جامعه و نیز آشنایی با سبک های مختلف زندگی دانست. به عبارتی دیگر، از نتایج به دست آمده می‌توان استنباط نمود که کیفیت به مفهوم رضایت از زندگی در روستا، با تغییر سبک زندگی سنتی کاهش پیدا کرده است و می‌توان گفت با افزایش آگاهی در بین جوانان تحت تأثیر استفاده از رسانه های جمعی و شبکه های اجتماعی، دیگر جوان روستایی چون گذشتگان خود حاضر به زیستن در روستا با شرایط و امکانات کنونی نبوده و اگر شرایط مهیا گردد، به شهر مهاجرت کرده که این خود مانعی برای توسعه روستا خواهد بود.

با توجه به نتایج این پژوهش میزان امید به زندگی و احساس خوشبختی در بین کسانی که سبک زندگی نوین را تجربه می‌کنند، کمتر از کسانی است که همچنان زندگی سنتی دارند. نتایج این تحقیق همچنین نشان می دهد که در بین کسانی که باورهای قوی دینی دارند شاخص های امید به زندگی و احساس خوشبختی بیشتری نیز وجود دارد و کسانی که باورهای دینی آن‌ها کمرنگ تر شده است، از زندگی رضایت کمتری دارند. از سویی با افزایش مصرف گرایی در روستاها و پایین بودن درآمد در روستاها فشار اقتصادی به خانواده ها افزایش یافته است. ویژگی هایی چون قناعت و صرفه جویی در میان روستاییان نسل های گذشته بیش از نسل های جوان است و شاید این خود یکی از دلایل پایین بودن احساس خوشبختی باشد. همچنین با وجود اینکه پاسخگویان به بهداشت خود بیشتر توجه می‌کنند اما میزان رضایت آن‌ها از شرایط بهداشتی و دسترسی به خدمات درمانی در روستا کمتر است. این موضوع در مورد سایر شاخص‌های کیفیت زندگی از جمله آموزش نیز صدق می‌کند. با وجود اینکه سطح تحصیلات در بین در پاسخگویان و به ویژه جوانان که عمده‌ترین کاربران شبکه‌های اجتماعی و مصرف کنندگان رسانه های جمعی هستند، افزایش یافته است اما میزان رضایت آن‌ها از کیفیت آموزش در روستاهایشان در سطح پایینی قرار دارد. در این راستا اولویت های اساسی در حوزه مدیریت و برنامه ریزی توسعه روستایی با عنایت به واقعیت های پیش رو شامل موارد زیر است:

توسعه زیرساخت های دانش بویژه در بین کشاورزان و تولیدکنندگان؛ این موضوع می تواند زمینه ارتقاء شیوه های تولید را فراهم نماید.

اطلاع رسانی‌های لازم در مورد ارزش‌های فرهنگ بومی (در پوشاک، آداب و رسوم و اعتقادات مذهبی و...)؛ در فرایند معرفی فرهنگ های شهری و مدرن، شبکه های اجتماعی کمتر مزایای سبک های سنتی زندگی را ترویج می نمایند و یا غالبا آن را به مثابه مانعی برای توسعه قلمداد می کنند؛ از این رو ضروریست تا گام­های اساسی و اقدامات لازم برای تغییر دیدگاه رایج و حاکم بر مناسبات شبکه های اجتماعی فراهم شود. از سوی دیگر تولید اطلاعات مرتبط با سبک زندگی روستایی در فضای مجازی به نسبت سایر حوزه های اجتماعی و فرهنگی به شدت پایین است و از این رو تولید محتوی مناسب همزمان با ترویج سبک های مختلف تولید و معیشت و روش های نوی بازاریابی می تواند ضمن ارتقای کیفیت زندگی در نواحی روستایی مورد مطالعه زمینه های بهره مندی از مزایای اتصال به جهان مجازی را برای روستاییان فاهم نماید.

یکی از مهمترین نمودهای بارز سبک زندگی شیوه های جدید معیشت و درآمدزایی در روستاهاست که متاسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است و باید در این زمینه زیرساخت های مناسب تدارک دیده شوند. رسانه های اجتماعی و شبکه های مجازی فرصت های بیشماری را برای ارتقا سطح اموزش های اجتماعی، بهداشتی، فرهنگی و تولیدی و معیشتی فراهم کرده اند؛ اما این بعد از این شبکه های مجازی کمتر مورد توجه قرار گرفته است و ضروریست تا تولید محتوی در این خصوص انجام شده و کارکردهای بالقوه آن به فعلیت برسد. در کنار ان راهکارها، موضوعاتی چون آموزش قشر جوان و نوجوان روستا با فرآیندهای جدید و آسیب ها و مزیت های آن، شناسایی پتانسیل ها و نقاط قوت فرهنگ روستایی برای عرضه فرامحلی، بهبود وضعیت بهداشت، آموزش،محیط زیست و... در روستا و ایجاد تمهیداتی جهت تنوع  اوقات فراغت در روستاها برای افزایش رضایت روستاییان ، توجه به به اشتغال و درآمد روستاییان به ویژه قشر تحصیل کرده برای جلوگیری از مهاجرت های روستا -شهری  که با افزایش سطح آگاهی و نیز نارضایتی از محیط روستا رو رشد است و نیز توجه و نگاه ویژه به بخش تولید روستایی که عمدتاً مبتنی بر تولید کشاورزی است و آموزش شیوه های نوین کشت و آبیاری میتواند پیامدهای چالش زای تغییر سبک زندگی را کنترب و کاهش دهد.

منابع و مآخذ

1)       ابراهیم آبادی، حسین(1392). رویکردی میان رشته ای به سبک زندگی : با نگاهی به جامعه ایرانی. فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی ، 5(4)، 53-33.

2)       ارجمند سیاه‌پوش و حیدری(1391)، تأثیر وسایل ارتباط جمعی بر سبک زندگی روستایی و عشایری شهرستان گیلان غرب، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، وره 4، شماره 4، پاییز 1391، صفحه 89-103. 

3)       آزاد ارمکی، تقی (1386)، زندگی روزمره در ایران؛ زندگی روزمره، قدرت و فرهنگ، جاد دانشگاهی دانشگاه تهران، تهران.

4)       آسابرگر، آ. (1383)، روشهای تحلیل رسانهها. ترجمه پ، اجاللی. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.

5)       اینگلهارت، رونالد(1382)، تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه­ی مریم وتر، انتشارات کویر.

6)       بشیر، حسن؛ افراسیابی، محمدحسن (1391)، شبکه های اینترنتی و سبک زندگی جوانان: مطالعه موردی: بزرگترین جامعه مجازی ایرانیان، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره پنجم، شماره 1، بهار 1391، صص 62-31.

7)       بوردیو، پیر( 1384 )، اشکال سرمایه، سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، ویراسته کیان تاجبخش، ترجمه ی افشین خاکباز و حسن پویان، نشر شیرازه، چاپ اول.

8)       خاتم (1379)

9)       ربانی، رسول و شیری، حامد (1388)، اوقات فراغت و هویت اجتماعی، دوره 2، شماره 4، زمستان 1388، صفحه 209-242.

10)       رحمت آبادی، الهام و آقا بخشی، حبیب (1384)، سبک زندگی و هویت اجتماعی جوانان، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 2، صص 252-235.

11)       رستمی، احسان؛ اردشیرزاده، مرجان(1392)،نگاهی به نظریه های سبک زندگی، فصلنامه مطالعات سبک زندگي، سال دوم، شماره 3، بهار1392، صص 31-9.

12)       زهيري، عليرضا (1381 .(انقلاب اسلامي و هويت ملي، تهران: انجمن معارف.

13)       شکری، مرسل؛ عباس زاده، محمد (1392)، بررسي مقایسه ای سبك زندگي مصرفي در ميان دو گروه زنان شاغل و زنان خانه دار در شهر ميانه، فصلنامه مطالعات جامعه شناسی، سال پنجم، شماره نوزدهم، تابستان 1392 صص 70-57.

14)       شیری، محمد (1392)، بررسی عوامل اجتماعی – جمعیتی مؤثر بر بازگشت به مصرف مواد مخدر (مطالعه موردي معتادان ورامینی)، فصلنامه دانش انتظامی شرق تهران (سال اول، شماره یک، بهار 1393، صص80-63.

15)       صالحی امیری، سیدرضا (1388)، الگوهای سبک زندگی ایرانیان، به اهتمام ابراهیم حاجیانی؛ تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، چاپ دوم، انتشاراتصفا.

16)       علم، محمدرضا و دیگران (1393)، برنامة تجددونوسازي ايران در عصر رضاشاه پهلوي، تحقيقات تاريخ اجتماعي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي سال چهارم، شمارة اول، بهار و تابستان 1393 ،صص 86-61.

17)       فاضلی، محمد(1382)، مصرف و سبک زندگی، انتشارات صبح صادق، چاپ اول.

18)       الفت، سعیده؛ سالمی، آزاده، مفهوم سبک زندگی. فصلنامه مطالعات سبک زندگی. سال اول، شماره 1، پاییز 1391: صفحه 9تا 36 .

19)       فتحی، سروش؛ مختارپور، مهدی(1393)، بررسی نقش و تاثیر رسانه های نوین تصویری در تغییر سبک زندگی، )مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات تهران)، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال ششم، شماره دوم، بهار 1393، صص 118-101.

20)       فتحی، سروش؛ مختارپور، مهدی(1393)، بررسی نقش وتأثیر رسانه های نوین تصویری در تغییر سبک زندگی(مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات تهران) مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران . سال ششم شماره دوم بهار 1393

21)       گیدنز، آنتونی (1388)، تجدد و تشخص؛ جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمۀ ناصر موفقیان. نشر نی، تهران.

22)       گیدنز، آنتونی(1384). چشم اندازهای جهانی، ترجمه محمد رضا جلایی پور، تهران: طرح نو.

23)       مرادی، سجاد (1393)، تغییرات نسلی سبک زندگی روستایی(مطالعه ای میدانی در میان عشایر بختیاری)، منتشر شده در http://cgie.org.ir/fa/news/23870

24)       مرکز آمار ایران، سالنامه آماری استان اردبیل، 1390.

25)       مهدوی کنی، محمد سعید(1386). مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره یک.

26)       مهدوی کنی، محمد سعید(1387) مفهوم سبک زندگی، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره یک

27)       مهدی زاده، حسین (1392)، سبک زندگی، ماهنامه سوره، سال سوم، شماره 50.

28)       مهدی زاده، شراره؛ خسروی، وحیده (1388)، بررسی میزان تماشاي ماهواره وتاثیر آن بر روي سبک زندگی، مجله جامعه شناسی معاصر، سال اول، شماره 2، بهار 1388، صص 104-87.

29)       نجار زاده، محمد (1391)، ررسی‌ تفاوت‌های سبک زندگی گروه‌های‌ شهری و روستایی در ارتباط با جهانی‌شدن فرهنگی‌ مطالعه موردی: اصفهان و روستاهای آن، دوره 23، شماره 4، زمستان 1391، صفحه 164-143.

30)       نوغانی، محسن؛ اصغرپور ماسوله، احمدرضا؛ صفا، شفا، کرمانی، مهدی(1387)، کیفیت زندگی شهروندان و رابطه‌ی آن با سرمایه اجتماعی در شهر مشهد، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال پنجم، صص 111-140.

31)       ویل، آنتونی، جی (2001) فراغت، فرهنگ و سبک زندگی؛ ترجمه مصطفی قاسمی پاکرو، آسان نشر، تهران.

32)       هاشمی، سید مسعود (1393)، تغییر مناسبات سبک زندگی در روستاهای استان اردبیل، پایان نامه برای کسب درجه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا، اردبیل.

33)       5-Calhoun, Craig( 1993 ), habitus, field and capital: the question of historical specificity . in: Calhoun, C, Lipuma , E and Postone ,M ( eds ), Bourdieu , critical perspectives , polity press.

34)       Benedikter, Roland & Anheier M.Juergen smeyer(2011). Life style, The sage encyclopedia of global studies: I11inois.

35)       Bourdieu, David(1984), Distinction: Asocial critique of the judgment of tast, London and Newyork: Routledge.

36)       Bourdieu, P. (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgment of Taste. Rutledge., Cambridge Dictionary (2006).

37)       Brajsa,Z,A., Merkas, M. and Sverko, I. (2011), Quality of life and leisure activities: How do leisure activities contribute to subjective well-beingو bute to subjective well-being? بر اساس Social Indicators Research, 102(1), 81-91

38)       Falco, M. F., (2007), The Aesthetic & Lifestyle Significance of Mission Beach

39)       Featherstone, M. (1991). Consumer Culture & Postmodernism. London: Sage Publication.

40)       Focus on Research, Cairns, Australia.

41)       Giddens, A(1991) Modernity and self- Identity, self and society a latemodern age, oxford: polity press.

42)       Lash, S. &. J. Urry (1987). The End of Organized Capitalism. Cambridge: Polity

43)       Leslie, G. R., Larson,R. F., & Gorman, B.L (1994), Introductory sociology, Oxford Un, Press.

44)       Veal, Anthony.j.(2001), “Leisure, cultural and lifestyle “, society and Leisure, vol, 24, no, 2,pp.359-376.

 

 

 

Study of the effects of lifestyle changes and its consequences on rural production and development, case study: Ardabil rural

 

Abstract

Today, relationships and lifestyle changes has become to an important matter, especially in traditional societies. We can seen this changes better in the rural societies compared to the urbans. There is no doubt this change and evolutions has important affect in different arena and also Influence on the process and its outcomes. this article is try to study and evaluate the changing of lifestyle indexes and its affect on quality of life and also on mode of production in rurals of Ardabil province. This research is correlational kinds of research and analyzing of data has been done by both quantitative and qualitative methods. The information has been gathered by means of questioner technique. The sample society consisted of villages in ardabil which includes 16 villages and 320 people. Rural sample selected by clustrd method and housholds seslected by systematic random methods.

The result of this study shows that ther is significant relationship between using of media and social networks with lifestyle change in our case study. The socio cultural cange in Ardabil rurals are much more than changing in production mode also. Developing od aaeducational infrastructure spacially between producers and farmers and also producing new methods of marketing and production of information about rural lifestyle in syberic space can lead changes to desired point.

Keywords: lifestyle, quality of life, mode of production, Ardabil

 

 

---

[1] مقاله مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان "مطالعه تغییر سبک زندگی و اثرات و پیامدهای آن بر تولید و توسعه روستایی مطالعه موردی: روستاهای شهرستان اردبیل" می باشد.

[2] -Kluckhohn 

[3]  Useem

[4]  - Validity

[5]  - Face validity

---