مقایسه مدل‏های تبیین‏ کننده ‏ی هویت قومی، ملی و دینی بر اساس تحلیل مسیر اکتشافی

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

مژگان آژیده ¹ (دانشجو/ دانشگاه آزاد اسلامی/ واحد تهران مرکز/تهران/ ایران)
سید سعید آقائی ² (عضو هیات علمی/گروه جامعه شناسی/ دانشکده علوم اجتماعی /دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی / تهران/ ایران)
اختر شیری ³ (جامعه شناسی، علوم اجتماعی، آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/01/24 تاریخ پذیرش : 1399/02/06 تاریخ انتشار : 1386/10/01

کلید واژه: نافرمانی مدنی, هویت ملی, عناصر فرهنگی, هویت قومی, هویت دینی,

چکیده مقاله :

این پژوهش با هدف مقایسه ی مدل های تبیین کننده ی هویت های سه گانه ؛ ملی، قومی و دینی و مقایسه ی این سه مدل با یکدیگر آغاز شد. چارچوب نظری مبتنی بر رویکرد همکنشی نمادین و تبارهای نظریِ شکل گیریِ خود در نظریه کولی و تکوین آن توسط مید، بلومر و گافمن صورت بندی شد و متغیرهای خواسته های فردی و گروهی، نافرمانی مدنی، رسانه های جمعی، پایگاه اجتماعی و عناصر فرهنگی (ارزش ها و هنجارهای اجتماعی) به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. این پژوهش با روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه ی محقق ساخته در بخش گردآوری داده ها انجام شد. جامعه ی آماری شامل دانش آموزان مقطع اول متوسطه منطقه 17 شهر تهران بود که با استفاده از فرمول کوکران، 370 نفر برآورد شد و به شیوه ی نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای نمونه ها انتخاب شدند. نتایج نشان داد که تغییرات هویت ملی، 6/54 درصد، هویت دینی، 7/59 درصد و هویت قومی، 57 درصد توسط این متغیرها صورت می گیرد. در هر سه مدل، عناصر فرهنگی بالاترین میزان تبیین کنندگی را داشتند و رسانه های جمعی در تبیین هویت ملی، تاثیر مثبت و در هویت قومی و دینی، تاثیر منفی داشت. از سوی دیگر، علاوه بر متغیر عناصر فرهنگی، خواسته های فردی و گروهی در تبیین تغییرات هویت قومی تاثیر مستقیم داشتند، در حالی که در متغیر هویت ملی، نافرمانی مدنی و پایگاه اجتماعی تاثیرگذار بودند.

چکیده انگلیسی:

The study began by comparing the models that explain the three identities: national, ethnic, and religious, and comparing the three models. The theoretical framework based on the symbolic interaction approach and the theoretical origins of its formation in gypsy theory and its formation was formulated by Mead, Bloomer and Goffman, and the variables of individual and group desires, civil disobedience, mass media, social base and Cultural elements (values ​​and social norms) were considered as independent variables. This research was conducted with a survey method and a researcher-made questionnaire tool in the data collection section.The statistical population included high school students in the 17th district of Tehran, which was estimated to be 370 using the Cochran's formula, and the samples were selected by multi-stage cluster sampling. The results showed that changes in national identity, 54.6%, religious identity, 59.7% and ethnic identity, 57% are done by these variables. In all three models, cultural elements had the highest level of explanation, and the mass media had a positive effect on the explanation of national identity and negatively on ethnic and religious identity. On the other hand, in addition to the variable of cultural elements, individual and group demands had a direct impact on explaining changes in ethnic identity, while influencing the variable of national identity, civil disobedience, and social base.