ارزیابی توان اکولوژیکی برای توسعه شهرستان شبستربا استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و فرآیند تحلیل شبکه ای
محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری
داریوش ستارزاده
1
(دانشیار گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.(نویسنده مسئول) dariush _sat@msn.com)
محمد زنگنه
2
(دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
نسرین اشرفی
3
(دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
کلید واژه: سیستم اطلاعات جغرافیایی, توسعه پایدار, ارزیابی توان اکولوژیک, فرآیند تحلیل شبکه ای,
چکیده مقاله :
برنامه ریزی جهت دستیابی به توسعه پایدار با استفاده از ارزیابی توان اکولوژیکی به منظور انتخاب مکانهای مطلوب برای توسعه، رویکرد جدیدی است که امروزه مورد توجه برنامه ریزان شهری و منطقه ای قرار گرفته است و یک عامل مهم برای دستیابی به این امر محسوب می شود. در این پژوهش با استفاده از تلفیق فرآیند تحلیل شبکه ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی توان اکولوژیک توسعه شهری در شهرستان شبستر مورد ارزیابی قرار گرفته تا پهنه های مناسب برای این منظور مشخص شوند.به منظور دستیابی به هدف، ابتدا معیارهای موثر در توسعه شهری با توجه به تحقیقات انجام گرفته و جمع آوری نظرات کارشناسان از طریق روش دلفی شناسایی شد و در نهایت 7 معیار و 11 زیرمعیار انتخاب گردید. سپس با استفاده از روش مقایسه زوجی، میزان اهمیت معیارها نسبت به هم تعیین و با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای معیارها وزن دهی شدند. در نهایت لایه های اطلاعاتی مورد نیاز در محیط GIS براساس منطق فازی ارزش دهی و وزن های به دست آمده به آنها اعمال گردید و نقشه توان اکولوژیک با استفاده از روی هم گذاری وزنی لایه ها به دست آمد.نتایج به دست آمده از پژوهش نشان می دهد که 28 درصد مساحت شهرستان شبستر دارای توان کاملا مناسب، 24 درصد دارای توان مناسب است که نشان دهنده توان بالای منطقه برای توسعه می باشد. این مناطق عمدتا شامل بخش جنوبی شهرستان است که از شرق به غرب گسترده می باشد. در مقابل تنها 14 درصد از مساحت منطقه کاملا نامناسب و 17 درصد هم نامناسب تعیین شده است که شامل ارتفاعات شمالی شهرستان است. بر این اساس و با توجه به نقشه نهایی طبقه بندی می توان نتیجه گرفت که پهنه های مساعد جهت توسعه فیزیکی آتی شهرستان شبستر بیش تر در بخش جنوبی این شهرستان می باشد.
Planning to achieve sustainable development by using the evaluation of ecological capacity in order to choose the best places for development, is a new approach that nowadays, has attracted the attention of urban and regional planners and is considered as an important factor to achieve it. In this research, using the integration of network analysis process and geographic information system, the ecological potential of urban development in Shabestar city has been evaluated in order to determine the suitable areas for this purpose. In order to achieve the goal, first the effective criteria in urban development were identified according to the research conducted and experts' opinions were collected through the Delphi method, and finally 7 criteria and 11 sub-criteria were selected. Then, using the pairwise comparison method, the importance of the criteria was determined relative to each other, and the criteria were weighted using the network analysis process. Finally, the information layers needed in the GIS environment were applied to them based on the fuzzy logic of valuation and the obtained weights, and the ecological power map was obtained using the weighted superimposition of the layers. The results obtained from the research show that 28% of the area of Shabestar city has completely adequate capacity, 24% has adequate capacity, which indicates the high capacity of the region for development. These areas mainly include the southern part of the city, which extends from east to west. On the other hand, only 14% of the area is completely unsuitable and 17% is designated as unsuitable, which includes the northern heights of the city. Based on these matters and according to the final classification map, it can be concluded that the favorable areas for the future physical development of Shabestar city are mostly in the southern part of this city.
_||_