ارائه آموزش مهارت‌های سواد اطلاعاتی در برنامه‌های درسی آموزش عالی
محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی
بهنام طالبی
1
(استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.)
سمانه مرادی
2
(دانش آموخته‌ی کارشناسی ارشد برنامهریزی درسی و مدرس دانشگاه پیام نور تبریز)
مهدی پاکدل بناب
3
(عضو باشگاه پژوهشگران جوان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.)
قادر زمستانی
4
(عضو باشگاه پژوهشگران جوان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.)
کلید واژه: آموزش سواد اطلاعاتی, سواد اطلاعاتی و آموزش عالی, استاندارد سواد اطلاعاتی, برنامه درسی آموزش عالی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر تعیین ضرورت آموزش مهارت های سواد اطلاعاتی در برنامه های درسی آموزش عالی می باشد. از بین جامعه ی دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری ورودی های 89 و 90 دانشگاه تبریز تعداد 380 نفر نمونه به شیوه ی تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب گردید. در فرایند گرد آوری داده ها از ترجمه ی پرسشنامه ی استاندارد قابلیت های سواد اطلاعاتی برای آموزش عالی که توسط انجمن کتابخانه های آمریکا در سال 2000 به تصویب رسیده استفاده شده و برای تحلیل نتایج از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون T) استفاده شد. نتایج نشان داد که بین میانگین نمرات کسب شده حاصل از نظرات دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری درباره ی سواد اطلاعاتی خود تفاوت معناداری وجود دارد، اما بین میانگین نمرات کسب شده دو گروه آموزشی (علوم انسانی و فنی) تفاوت معناداری مشاهده نگردید. هم چنین بین میانگین نمرات کسب شده ی دانشجویان دختر و پسر تفاوت معناداری مشاهده نگردید. بر اساس یافته ها امکانات، محتوای آموزشی، کمیت و کیفیت عوامل مؤثر در خود یادگیری عواملی هستند که تفاوت یا عدم تفاوت ها از آن ناشی شده است و پیشنهاد می شود در برنامه های درسی آموزش عالی افزایش قابلیت های سواد اطلاعاتی دانشجویان بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
The main objective of this study is to determine the necessity of presenting informational literacy skills in higher education curriculum. The statistical population selected from all the master and doctoral students in 2010-2011 in Tabriz university. Using ratio random sampling method 380 students were chosen as the sample size. To gather the data a standard questionnaire “informational literacy standard abilities for higher education” was used. Descriptive and inferential statistic including T-test and ANOVA were used to analyse the data. The results showed that there was significant difference on mean scores between master and doctoral students about informational literacy skills. There was not significant difference on mean scores between technical and humanity students and also between the male and female students on the some subject. It is concluded that possibilities, educational content, quality and quantity of effective factors are elements which make differences. It is suggested that “the information literacy standard abilities for higher education curriculum be implemented”.
اجلاس جهانی جامعهی اطلاعاتی ژنو (2003). اعلامیهی اصول ایجاد و ساخت جامعهی اطلاعاتی چالش جهانی در هزاره جدید، تکفا، شمارههای 1 و2 فروردین و اردیبهشت 1383.
بختیار‌زاده، اصغر (1381). «بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخر دورهی کارشناسی دانشگاه الزهراء»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران.
بردستانی، مرضیه (1383). بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه مشهد، چمران اهواز در آموزش استفادهکنندگان و توسعهی سواد اطلاعاتی در کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی (مجموعه مقالات همایش)، مشهد، سازمان کتابخانهها، موزهها و مراکز اسناد آستان قدس رضوی.
پریرخ، مهدی و مقدس زاده، حسن (1378). سواد اطلاعاتی: پژوهشی پیرامون چگونگی کسب سواد اطلاعاتی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، بهار و تابستان، ص.ص 334- 318 .
طیب نیا، ویدا (1385). «بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی» پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
نظری، مریم و علیدوستی، سیروس (1383). «سواد اطلاعاتی برای دورههای تحصیلات تکمیلی» طرح پژوهشی، تهران: پژوهشکده اطلاعات و مدارک علمی ایران.
حرّی، عباس (1383). ایران و جامعۀ اطلاعاتی، http://www.Iranwsis.org
حسین نژاد، محمدحسین و محمدی، فاطمه (1384)، ویژگیهای سواد در عصر انفجار دانش، مجله پیام ارتباطات، شمارهی 17.
حیدری، زهرا؛ موسی پور، نعمت اله و حری، عباس (1384). نظام برنامهریزی درسی متناسب با توسعهی سواد اطلاعاتی، فصلنامه مطالعات برنامهی درسی، سال اول، شمارهی 4، بهار 1386، ص.ص
48-29.
خوارزمی، شهیندخت (1384). فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطات هنوز دغدغهی حاکم نیست، ایران و جامعهی اطلاعاتی، http://www.Iranwsis.org
ریدر، هانلوربی و نظری، مریم (1384). سواد اطلاعاتی: یک الویت نوظهور جهانی، فصلنامهی علوم اطلاع رسانی، دورهی بیستم، شمارههای 1 و2، پاییز و زمستان.
سالاری، محمود و حسن آبادی، ابوالفضل (1383). شناسایی و تحلیل پیشبینی نیازهای
دستیابی به مهارت سواداطلاعاتی در: آموزش استفادهکنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانهها و مراکز اطلاع رسانی (مجموعه مقالات)، مشهد: سازمان کتابخانهها، موزهها و مراکز اسناد آستان قدس رضوی.
عطاران، محمد (1383). جهانی شدن، فناوری اطلاعات و تعلیم و تربیت، تهران: مؤسسهی
توسعهی فناوری آموزش مدارس هوشمند.
قاسمی، علیحسین (1383). «ضرورت و چگونگی آموزش سواد اطلاعاتی در توسعه و تقویت آموزش عالی» در «آموزش استفاده کنندگان و توسعهی سواد اطلاعاتی در کتابخانهها، موزهها و مراکز اسناد آستان قدس رضوی».
گالر، ای. ام (1383). سواد اطلاعاتی: الگویی برای استفاده در کتابخانههای آموزشگاهی، ترجمه مهدی داوودی، تهران، کتابخانه ملی ایران.
موسی پور، نعمت اله (1382)، مبانی برنامهریزی آموزش متوسطه، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
American Library Association (ALA) (2003). American Library Association presidentialcommittee on Information literacy, Chicago: American library association. http://www.ala.org/acrl (20feb 2003).
Arnone, Marilyn, p., sharon, coatney (2005). Introducing information literacy in the primary grades, publication (Washington, D.C: National Academy Press).
Bawden, David (2001). Information and digital Literature, a review of concepts. http://gti.edcs.um.es.8080/jgomes/hei/intt anet/bawden pdf
Bawden, David (2007). Information literacy in an information society: A concept for the information Age. www.libraryinstruction.com
Feast, vick (2003). "Integration of information literacy skills in to business courses" Reference services review. 31(1), pp. 87-95.
Humes, Barbara (2005). Understanding Information Literacy, London: Harper and Row publishers.
Maughan, P.D., (2001). Assessing information literacy among undergraduates: A discussion literature of university of California-Berkeley assessment experience, Retrieved from.http://oh1. csa.com.
Maybe, C., (2005). Study of relationship or understanding about the students information literacy, Journal of university teaching and learning practice, No.5, pp. 48-59.
Patterson, A., (2009), A needs analaysis for information literacy provision for research: A case study in University College Dublin, [on-line] Available: Journal of informationliteracy, 3 (1), pp. 5-18. Retrieved october 13, From http://ojs.lboro.ac.uk/ojs.
Powell, Caroll A, Case–smith, Jane (2003). Information literacy skills of occupational therapy graduates: A survey of learning outcomes. Journal of medical library association, 4(91), pp. 468- 477.
Ramakrishna, Egowda K.C., Walmike, R.H., (2004). Assessment of information on literacy and computer literacy among postgraduate students: A case study of Kavempa university library, SRELS, Journal of information management, 4(41). pp.367- 382, Retrieved from. http://ho1.CSA.
Rader, Hannelore, B., (2002). Information literacy 1973-noh A selected literature review library trends.
Stern, Caroline Marie (2002). Assessing entry–level digital information literacy of in coming freshmen, Retrieved from. http://www.lib.umi.com. E Journals/ fulcit/766245151.
Webber, Sheila and Bill Johnston (2003), Information Literacy: Definitions and Models:http://dis.Shef.ac.uk//literacy. htm(4 May 2003). http://www.librayinstruction.com