بررسی تأثیر روش تدریس کاوشگری بر میزان پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی
محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتیصادق ملکی آوارسین 1 , روزیتا مصطفی‌پور 2
1 - گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران
2 - دانشجوی دکترای برنامه ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران
کلید واژه: پیشرفت تحصیلی, اهداف شناختی, اهداف مهارتی, روش تدریس کاوشگری, آموزش مستقیم,
چکیده مقاله :
هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر روش تدریس کاوشگری بر میزان پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی بود. روش تحقیق نیمه تجربی از نوع طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه کنترل بوده است. جامعه آماری شامل دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی ناحیه یک ارومیه در سال تحصیلی 94 – 1393 به تعداد3101 نفر می‌باشد که برای انتخاب نمونه از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای استفاده شد. دانش‌آموزان دو کلاس ازکلاس‌های پنجم پس از موازنه سازی آنها بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند، گروه کنترل به تعداد 31 نفر با روش آموزش مستقیم و گروه آزمایش به تعداد 32 نفر با شیوه‌ی تدریس کاوشگری مورد بررسی قرار گرفتند. جهت سنجش اهداف شناختی و مهارتی از چک لیست محقق ساخته با ضریب پایایی 82/0 استفاده شد و روایی محتوایی آن از نظر متخصصان مورد تأیید قرارگرفت. برای تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد اثر بخشی روش کاوشگری بیشتر از روش مستقیم بوده است. تأثیر روش تدریس کاوشگری در دستیابی دانش‌آموزان به اهداف شناختی با تأثیر روش تدریس مستقیم یکسان بوده ولی روش تدریس کاوشگری بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در بعد مهارتی تأثیر بیشتری دارد.
The main purpose of this study was to investigate the effect of inquiry instructional method on the 5th Grade Male students' academic achievement in experimental sciences. The research methodology was quasi-experimental with pre-test, post-test and control group. The population were 3101 5th grade male students of primary schools in the Distrial 1 of Urmia in the academic year 2014-2015 who were selected using clustor random sampling. The students of two 5th grade classes were randomly assigned to one experimental and one control groups. The control group with 31 students received direct instruction and the experimental group with 32 students received inquiry instruction. For assessing the students cognitive skills a researcher - made questionnaire, with the Reliability coefficient of 0.82, was used. The content validity of the questions was checked by some experts. To analyze the data, the researcher conducted ANOVA. The results showed that inquiry instructional method is more effective than direct instruction.
منابع
آذربرزین، میترا. (1389). بررسی اثربخشی رویکرد آموزشی کاوشگری در یادگیری اصل لوشاتلیه و مقایسه آن با رویکرد انتقالی در شیمی پیش دانشگاهی دانش‌آموزان شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
ادیب نیا، اسد؛ مهاجر، یحیی و شیخ پور، سکینه. (1392). مقایسه تأثیر روش تدریس حل مسأله با روش تدریس کاوشگری بر مهارت‌های حل مسأله اجتماعی دانش‌آموزان دختر در درس علوم اجتماعی پایه پنجم ابتدایی. مجله پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، بهار، شماره 9، ص 78-63.
اکبری شلدره‌ای، فریدون؛ قاسم‌پور، حسین و علیزاده، فاطمه صغری. (1390). روش‌های نوین یاددهی-یادگیری و کاربرد آنها در آموزش. تهران : انتشارات فرتاب.
امینی، ارکان. (1390). تعیین میزان تأثیر آموزش کتاب دین و زندگی با روش پرسش و پاسخ، بر رشد مهارت‌های تفکر انتقادی دانش‌آموزان پایه سوم دوره متوسطه. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تبریز.
بختیار نصرآبادی، حسنعلی و نوروزی، علیرضا. (1384). بررسی میزان تحقق اهداف مهارتی درس علوم با روش‌های سنتی و کاوشگری. مجله علوم انسانی، شماره 62، ص 183-161.
بختیار نصرآبادی، حسنعلی و نوروزی، علیرضا. (1384). بررسی میزان تحقق اهداف شناختی درس علوم با روش‌های سنتی و کاوشگری. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 84، ص 107-87.
جعفری ثانی، حسین؛ پاک مهر، حمیده و عقیلی، علیرضا. (1390). اثربخشی الگوی تدریس کاوشگری بر باورهای خودکارآمدی دانش‌آموزان در حل مسائل درس فیزیک. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، زمستان، شماره 22، ص 20 – 1.
جویس، بروس؛ ویل، مارشا و کالهون، امیلی. (2004). الگوهای جدید تدریس ترجمه : محمدرضا بهرنگی (1386). تهران : انتشارات کمال تربیت.
جهاندیده، جواد. (1391). بررسی مقایسه اثربخشی روش تدریس همیاری با روش کاوشگری بر خلّاقیت دانش‌آموزان دختر در درس علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی شهرستان کبودرآهنگ در سال تحصیلی 91 – 1390. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
حسن بیگی، علی. (1388). بررسی تأثیر روش آموزش کاوشگری بر موفقیت تحصیلی و بهبود مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان دختر دوم متوسطه شهر اراک در سال تحصیلی82-81. اداره کل آموزش و پرورش استان مرکزی.
رحیمی، مهتاب. (1389). تأثیر میزان اثر بخشی روش تدریس کاوشگری با روش تدریس سخنرانی در پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی دانش‌آموزان دختر پایه چهارم ابتدایی منطقه 15 شهر تهران در سال تحصیلی 89- 88. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
رضایی، علی‌اصغر.(1389). تأثیر روش تدریس کاوشگری بر میزان پرورش مهارت‌های تفکر فلسفی دانش‌آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی شهر بهار. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشگاه بوعلی سینای همدان.
زمانی، فاطمه. (1386). مقایسه تأثیر آموزش‌های مبتنی بر کاوشگری و سخنرانی بر افزایش خلاقیت و پیشرفت تحصیلی در درس مبانی علم رایانه دانش‌آموزان دختر پایه سوم دبیرستان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
سیف، علی‌اکبر. (1388). روانشناسی پرورشی نوین روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران : انتشارات دوران.
شاکری، شیرین. (1390). طراحی الگوی آموزشی مبتنی بر کاوشگری برای تدریس مفهوم گرما در درس علوم پایه اول. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران.
شعبانی حسن. (1382). الگوهای پیشرفته تدریس. تهران : انتشارات سمت.
شعبانی، حسن. (1385). مهارت‌های آموزشی روش‌ها و فنون تدریس. تهران : انتشارات سمت.
شمس علی، محمدرضا. (1388). بررسی تأثیر آموزش کاوشگری در درس علوم تجربی بر پرورش خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر و پسر سال دوم راهنمایی شهرستان تویسرکان در سال تحصیلی 88-87. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
صفوی، امان‌اله. (1392الف). روش‌ها و فنون تدریس. تهران : انتشارات معاصر.
صفوی، امان‌اله. (1392ب). روش‌ها، فنون و الگوهای تدریس. تهران : انتشارات سمت.
عزیزملایری، کیومرث. (1390). تأثیر روش‌های تدریس کاوشگری هدایت شده و سنتی و سبک‌های یادگیری بر میزان مهارت‌های تفکر انتقادی دانش‌آموزان دبیرستانی. رساله دکتری علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان.
قاضی، منیره. (1383). بررسی تأثیر آموزش کاوشگری در درس علوم تجربی بر پرورش خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال دوم راهنمایی شهرستان گنبد کاووس در سال تحصیلی 83-82. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
کلبادی‌نژاد، علی‌اکبر.(1388). مطالعه تأثیر روش کاوشگری هدایت شده و حل مسئله در یادگیری مفهوم محلول‌ها در آزمایشگاه شیمی سال سوم دبیرستان بخش مرکزی منطقه هشت تهران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران.
کیامنش، علیرضا. (1377). یافته های سومین مطالعه بین المللی TIMS ریاضیات دوره ابتدایی. وزارت آموزش و پرورش، پژوهشکده تعلیم و تربیت، تهران.
کیارسی، سمیه. (1387). مقایسه اثر بخشی روش تدریس کاوشگری با روش تدریس همیاری بر روی پیشرفت تحصیلی و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان دختر در درس علوم تجربی سال پنجم ابتدایی شهر دزفول. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
کیوان‌فر، محمدرضا و نصراصفهانی، احمدرضا. (1380). تأثیر روش‌های فعال تدریس علوم بر میزان موفقیت دانش‌آموزان پایه‌ی چهارم ابتدایی. مجله دانش و پژوهش در علوم تربیتی، سال 2، شماره 9.
منوچهری، پروا. (1391). بررسی تأثیر روش تدریس پودمانی و روش تدریس کاوشگری در درس علوم بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان کلاس پنجم ابتدایی شهرسنندج در سال تحصیلی 91-90. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
نیک فرجام، زینب. (1389). بررسی تأثیر روش تدریس کاوشگری در آزمایشگاه برای مفهوم فشار بر روی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر سال اول دبیرستان شهرستان بوشهر. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران.
A case study for the teaching of the structure of matter to 8th grade Greek students. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 93 (2013). 494 – 497.
Abdisa, Garuma; Getinet, Tesfaye. (2012). the effect of guided discovery on students’ Physics achievement. Lat. Am. J. Phys. Educ. 6 (4) 530-537.
Akinbobola, A. O. & Afolabi, F. (2010). Constructivist Practices through Guided Discovery Approach: The Effect of Students’ Cognitive Achievement in Nigerian Senior Secondary school physics. Bulgarian Journal of Science and Education Policy (BJSEP),3 (2), 2009.
Barchok, K. H.; Abura, O. G. (2013). Effect of discovery method on secondary school student’ s achivement in physics in kenya. Asian journal of social science & humanities.2 (3), 351-359.
Chambers, Sharon M., Hardy, James C (2005). Length of time in student teaching: effects on classroom control orientation and self-efficacy beliefs. educational research quarterly, 28(3), 3-9.
Krajcik Joseph, Phyllisc. Blumenfeld Ronald.w.mavx, Kristim. M., Bass, Jennifer Fredricks,Elliot soloway.(1998). Inquiry in project-based science classrooms: Initial attempts by middleschool student. Journal of learning sciences, 7(3), 313-350
Lee, A. & Boyle, P. (2008) Quality assurance for learning and teaching: A systemic perspective. Ideas on Teaching, 6, 82–94
Norval C & Scott Jr. Ed. (1972). Cognitive style & Inquiry Strategy: A five Year study, Annual Meeting of a American Education research Association, April 1972, Chicago, Il.
Palmer W. (2003). Simple, surprising, useful. Three questions for judging teaching methods. Journal of Pedagogy, 3(2), 285-7
Toch, T. (1992). In the name of Excellence: The struggle to reform the Nation’s schools and why it’s failing and what should be done. Paperback – October 29, 1992
Vlassi & Karaliota, (2013). the comparison between guided inquiry and traditional teaching of the Structure of Matter to 8th Grade Greek Students. Procedia - Social and Behavioral Science, 93, 21 October 2013, 494–497, 3rd World Conference on Learning, Teaching and Educational Leadership