مدلسازی ابعاد فرهنگ سازمانی واخلاق مالیاتی شرکت ها

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

لیلا صدیقی کمال ¹ , رمضانعلی رویایی ² , مهدی تقوی ³ , فریده حق شناس کاشانی ⁴

1 - دانشجوی دکتری حسابداری، دانشکده اقتصاد و مدیریت، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه حسابداری ، دانشکده اقتصاد و مدیریت، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران .
3 - استاد گروه اقتصاد ، دانشکده اقتصاد ، دانشگاه علامه طباطبایی ، تهران، ایران
4 - استادیار گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران .

تاریخ دریافت : 1398/11/14 تاریخ پذیرش : 1399/07/14 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: وازه های کلیدی : مالیات, فرهنگ سازمانی, اخلاق مالیاتی,

چکیده مقاله :

در ایران اخیرا" به دلیل تشدید تحریم های اقتصادی و کاهش درآمد های نفتی ، افزایش درآمد های مالیاتی به عنوان یک منبع مهم درآمدی مورد توجه دولت قرارگفته است لذا در این خصوص توجه به نقش محوری مودیان مالیاتی به عنوان پرداخت کنندگان مالیات حائز اهمیت است . درک تفاوت رفتار مالیاتی مؤدیان ( تمکین مالیات و یا فرار مالیاتی ) مستلزم درک تفاوت درنگرش آنها است که خود تابعی از هنجارهای فرهنگی می باشد و بررسی و شناخت عوامل موثر بر"اخلاق مالیاتی " به عنوان انگیزه و تمایل درونی و ذاتی مودیان برای پرداخت یا عدم پرداخت مالیات ، ضرورت بسیاری دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر اخلاق مالیاتی شرکت ها می باشد .جامعه آماری پژوهش ، مودیان مالیاتی حقوقی ( شرکتها ) در سطح اداره های امور مالیاتی شهر تهران می باشد . در این پژوهش برای اندازه گیری متغیر ها از پرسشنامه استاندارد و برای تأیید روابط بین متغیرها از مدل معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی( PLS) استفاده شده است . نتایج تحقیق نشان می دهد که ابعاد فرهنگ سازمانی تاثیر معنی داری بر اخلاق مالیاتی شرکت ها دارد. بنابراین سیاست گذاران و قانون گزاران در تهیه و تدوین استراتژی ها و قوانین و مقررات مالیاتی باید به ویژگی‌هایی نظیر فرهنگ توجه ویژه ای داشته باشند زیرا نحوه واکنش و پاسخ مودیان در موفقیت و شکست آن استراژی ها و قوانین بسیار حائز اهمیت است.

چکیده انگلیسی:

In Iran recently due to the intensification of economic sanctions and the reduction of oil revenues, the increase in tax revenues has become an important source of revenue for the government, so it is important to pay attention to the central role of taxpayers. Understanding the difference between taxpayers' tax behavior (tax compliance or tax evasion) requires understanding their differences in attitude, which is a function of cultural norms. Investigating and understanding the factors affecting "tax morale" as the motivation and the intrinsic tendency of taxpayers (to pay or not to pay taxes) is very necessary.The purpose of this study is to investigate the impact of culture on tax morale. The statistical population of the research is the taxpayers of Tehran tax offices. The standard questionnaires were used for the research. And the structural equation modeling with PLS approach was used to confirm the relationships between variables. Research shows that tax culture and corporate culture have a significant impact on tax morale. Therefore, policymakers and legislators should pay special attention to features such as culture in the formulation of tax strategies and laws because the manner in which Moody's responds and responds to the success and failure of those strategies and laws is crucial.

منابع و مأخذ:

• احمدی، سعیده. پژویان ،جمشید. مهرآرا ، محسن. معمارنژاد ، عباس. (1397). تأثیر شاخص‌های مختلف آزادسازی تجاری بر پایه‌های مختلف مالیاتی: مقایسه تطبیقی کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه. فصلنامه علمی نظریه های کاربردی اقتصاد. سال 5 . شماره 1. صص 270-237.


• الماسی ، حسن. عاملی ، آنژلا. حاج محمدی ، فرشته. ( 1393) . بررسی طرز تلقی مؤدیان نسبت به انصاف نظام مالیاتی و تاثیر آن بر رفتار تمکین مالیاتی . پژوهشنامه مالیات، سال 22 ، شماره 22 .


• بهشتی، یعقوب و رویایی، رمضانعلی (۱۳۹۶). بررسی رابطه بین فلسفه اخلاق فردی و نگرش فرار مالیاتی، دوفصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، سال 2، شماره ۴، صص ۲۴۷-۲۷۵.


• تمیزی، علیرضا. (1397). بررسی عوامل تعیین‌کننده درآمدهای مالیاتی در ایران: رویکرد اقتصادسنجی بیزینی. مجله علمی پژوهشی اقتصاد مقداری. سال 15 .شماره 1. صص 225-244.


• حیدری ، محمد. قاسمی ، وحید. رنانی ، محسن. ایمان ، محمد تقی. (1398). تبیین جامعه‌‌شناختی فرهنگ مالیاتی بر مبنای واکاوی نظام معنایی مؤدیان مالیاتی در شهر اصفهان: رویکردی ترکیبی. فصلنامه جامعه شناسی کاربردی. سال 30. شماره2. صص 1-28.


• خواجوی ، شکراله. کرمشاهی ، بهنام.(1397) .پدیدار شناسی نقش نگرش فردی بر اخلاق مالیاتی و تمکین مالیاتی. فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری. سال3 . شماره 5. صص 187-208.


• صامتی ، مجید. امیری ، هادی. حیدری ، زهرا.( 1394) . تأثیر اخلاق مالیاتی بر تمکین مالیاتی، مطالعه موردی شهر اصفهان. فصلنامه پژوهش ها وسیاست های اقتصادی. سال۲۳ . شماره 75. صص 231- 263.


• ملانظری، مهناز. ابوحمزه، مینا. میرزایی عباس آباد، محمدمهدی. (1395). فرهنگ سازمانی و تمکین مالیاتی شرکتی (مطالعۀ موردی: اداره کل امور مالیاتی مودیان بزرگ). نشریه بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی. سال23. ش 1. صص 1-18.


• Alm, J. and B. Torgler. (2006). Culture Differences and Tax Morale in the United States and Europe. Journal of Economic Psychology 27, 224-246


• Bame- Aldred, C. W., Cullen, J.B., Martin, K. D., and Parboteeah, K. P. (2013). National Culture and Firm-level Tax Evasion. Journal of Business Research. 66. 390-396.


• Basile, R., Chiarini, B., and Marzano, E. (2011). Can we Rely upon Fiscal Pol icy Estimates in Countries with Unreported Production of 15 PerCent (or more) of GDP? . CESIFO WORKING PAPER, NO.


• Basile R., Chiarini B., Marzano E.(2011), Can we rely upon fiscal policy estimates in countries with unreported production of 15 per cent (or more) of GDP? CESifo Working Paper, No.


• Begue, J. (1976). culture and tax. Economie et Statistique Journal . 84: 97–


• Birger, N. (2001). The Role of Tax Culture in Transformation Processes – The Case of Russia. ASPE Working Paper #03/2001 Petersburg, Russia


• Brink William D., Thomas M. Porcano (2016). The Impact of Culture and Economic Structure on Tax Morale and Tax Evasion: A Country-Level Analysis Using SEM. Advances in Taxation Journal , Volume 23, pp.87 –


• Brink, W. and Porcano, T. (2016), The Impact of Culture and Economic Structure on Tax Morale and Tax Evasion: A Country-Level Analysis Using SEM, Advances in Taxation (Advances in Taxation, Vol. 23), Emerald Group Publishing Limited, pp. 87-123


• Brizi .A, Mauro, G. Birga, M. Schumpe , L . (2015).Intention to Pay Taxes or to Avoid Them:, Journal of Economic Psychology, pp.132-148 .


• Chiarini, B., Marzano, E., and Schneider, F. (2013). Tax Rates and Tax Evasion: An Empirical Analysis of the Long-Run Aspects in Italy, European Journal of Law and Economics, 35, pp: 273–


• Cullis, J. G., & Lewis, A. (1997). Why people pay taxes; from a conventional economic model to a model of social convention. Journal of Economic Psychology, 18, pp:305-321.


• Cummings, R. G., Martinez-Vazquez, J., McKee, M., & Torgler, B. (2004). Effects of culture on tax compliance: A cross check of experimental and survey evidence. CREMA Working Paper Series, 13, pp:154-160.


• Deyneli, F. (2014). Analyzing the relationship between national cultural dimensions and tax morale. Journal of Alanya Faculty of Business, 6(2), pp:55-63.


• Doupnik, T. S. & Tsakumis, G. T. (2004). A critical review of tests of Gray’s theory of cultural relevance and suggestions for future research. Journal of Accounting Literature, 1(23),pp: 1–


• Frey B, Feld L. (2002). Deterrence and morale in taxation: An empirical analysis. Munich: CESifo Working Paper. pp: 15-45.


• Frey, Bruno S. and Benno Torgler (2007), 'Tax Morale and Conditional Cooperation', Journal of Comparative Economics 35(1),pp:136-


• Halla, M. (2012). The Link between the Intrinsic Motivation to Comply and Compliance Behavior A Critical Appraisal of Existing Evidence, in F. G.Schneider, ed., Handbook on the Shadow Economy,


• Haines, A. (2020). Discussion: OECD and KPMG discuss the complexities of tax morality. International Tax Review.‏


• Hofmann, e. ; hoelzl, e. and e. kirchler. ( 2008). Preconditions of voulentary tax compliance


• knowledge and evaluation of taxation, norms, fairness, and motivation to cooperate, zeitschriftfur psychology, vol. 216, issue 4, pp: 209-


• Hofstede, G. (1980). Culture’s consequences: International differences in workrelated values. London: Sage Publications


• Hofstede, G. (1986). Cultural differences in teaching and learning. International Journal of Intercultural Relations, 10(3): , pp:301-320.


• Hofstede, G. (1991). Cultures and organizations: Software of the mind. London: McGraw-Hill Book Company (UK) Limited.


• Hofstede, G., Neuijen, B., Ohavy, D. D. & Sanders, G. (1990). Measuring organizational cultures: A quantitative and qualitative study across twenty cases. Administrative Sciences Quarterly, 35(2), pp: 286-


• Horodnic, I. (2018), "Tax morale and institutional theory: a systematic review", International Journal of Sociology and Social Policy, Vol. 38 9/10, pp: 868-886.


• Husted, B. W. (1999). Wealth, culture, and corruption. Journal of International Studies, 2(30), pp: 339–


• Jackson, B. R. and Milliron, V. C. (1986). Tax Compliance Research: Findings, Problems, and Prospects, Journal of Accounting Literature, Vol. 5, pp: 125-165.


• Khlif, H. and Amara, I. (2019), "Political connections, corruption and tax evasion: a cross-country investigation", Journal of Financial Crime, Vol. 26 2, pp: 401-411


• Kirchler, e. (2006). The economic psychology of tax behavior. Cambridge, MA: Cambridge university press


• Kornhauser, M. E. (2007). Normative and cognitive aspects of tax compliance: Literature review and recommendations to the IRS regarding individual taxpayers. The National Taxpayer Advocate’s 2007 Annual Report to Congress, 2, 138180. Retrieved from http://www. irs.gov/advocate/article/0,,id=177301,00.html


• Lago-Penas, I., Lago, S. (2010). The determinants of tax morale in comparative perspective: Evidence from a multilevel analysis. European Journal of Political Economy, 26(4),pp: 441-453.


• Li, S. X. (2010). Social identities, ethnic diversity, and tax morale. Retrieved from http://ssrn./abstract=1422121


• Lu, L. C., Rose, G. M., & Blodgett, J. G. (1999). The effects of cultural dimensions on ethical decision making in marketing: An exploratory study. Journal of Business Ethics, 18,pp: 91-105.


• Lubian D, Zarri L. (2011). Happiness and Tax Morale: An Empirical Analysis. Journal of Economic Behavior & Organization; 80, pp: 223–


• Martinez-Vazquez, Jorge, Wallace, Sally (2000). The Ups and Downs of Comprehensive Tax Reform in Russia. National Tax Association Proceedings: 92nd Annual Conference on Taxation, Edited by Daphne A. Kenyon, pp: 5 –


• McGee, R.W. and Rossi, M.J. (2006) The Ethics of Tax Evasion: A Survey of Law and Business Students in Argentina. Proceedings of 6th Annual International Business Research Conference , Jacksonville, Florida.


• Naylor, R. (1989). Strikes, Free Riders, and Social Consensus. Quarterly Journal of Economics, (104), pp: 771-786.


• Octavio R Olsen, J., Kang, M. and Kirchler, E. (2012) Tax Psychology. In: Lewis, A., Ed., The Cambridge Handbook of Psychology and Economic Behavior , Cambridge University Press, Cambridge.


• Porcano, T. M., & Price, C. E. (1993). The effects of social stigmatization on tax evasion. Advances in Taxation, 5,pp: 197-


• Radaev,Vadim (2001). Informal Institutional Arrangement and Tax Evasion in the Russian Economy. Economic Sociology State University. Moscow.


• Richardson G. (2008).The relationship between Culture and Tax Evasion across Countries: Additional Evidence and Extensions. Int Account Auditing Taxation.17 (2). pp: 67–


• Richardson, G. (2007). The influence of culture on tax systems internationally: A theoretical and empirical analysis. Journal of International Accounting Research, 6(1),pp: 57-79.


• Richardson, G. (2008). The relationship between culture and tax evasion across countries: additional evidence and extensions. Journal of International Account, Auditing, Taxation, 17 (2) , pp: 67–78


• Robert H. (2019). Culture versus Structure: A Critical Perspective on the Role of Culture in Tax Evasion. Accounting Historians Journal: June 2019, Vol. 46, No. 1, pp: 79-91


• Sandford, C. (2000). Why tax systems differ: A comparative study of the political economy of taxation. Bath, The United Kingdom: Fiscal Publications.


• Sandmo, A. (2005). The theory of Tax Evasion: a Retrospective View. National Tax Journal, 58(4), pp:643–


• Schuler, R. S., & Rogovsky, N. (1998). Understanding compensation practice variations across firms: The impact of national culture. Journal of International Business Studies, 29,pp: 159–


• Kim, H. C. Triandis, C. Kagitcibasi, S. C. Choi, & G. YoonStrümpel, B. (1969). The Contribution of Survey Research to Public Finance, in: A. T. Peacock (ed.), Quantitative Analysis in Public Finance. New York, NY: Praeger Publishers,pp: 14-32.


• Torgler, B .Chan, H.F.; Dulleck, U.(2019). Response Times and Tax Compliance. Games . 10(3). Pp:25- 45


• Torgler, Benno (2007), Tax Compliance and Tax Morale: A Theoretical and Empirical Analysis, 3(1). Pp:158-171.


• Torgler, B. and Friedrich, S. (2009). The Impact of Tax Morale and Institutional Quality on the Shadow Economy, Journal of Economic Psychology 30(2),pp: 228 245


• Tsakumis, G.T., Curatola, A.P. & Porcano, T.M. (2007).The relation between national cultural dimensions and tax evasion. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 2(16),pp:131–

www.oecd.com