بررسی رابطه آزمون خطرپذیری بادکنکی با ریسک گریزی مالی؛ شواهدی از بازار بورس اوراق بهادار تهران

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

سعید اسلامی بیدگلی ¹ (استادیار، مؤسسه آموزش عالی بیمه اکو، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران .)
علی ستایشی ² (دانشجوی دکتری مالی گرایش بانکداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران .)

تاریخ دریافت : 1399/05/24 تاریخ پذیرش : 1400/03/19 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: ریسک گریزی, آزمون خطرپذیری بادکنکی, ثبات بتا, شاخص بتا,

چکیده مقاله :

مطالعه حاضر ابزارهای روانسنجی و روانشناختی و کاربرد آن‌ها در بررسی تصمیم‌گیری‌های اشخاص را معرفی کرده و در ادامه با استفاده از آزمون خطرپذیری بادکنکی، توانایی این ابزار در پیش‌بینی میزان پذیرش ریسک مالی سنجیده‌ شده‌است. به این منظور نمونه‌ای شامل ۵۰ نفر از سرمایه‌گذاران فعال در بورس اوراق بهادار تهران را در نظرگرفته و با انجام آزمون خطرپذیری بادکنکی، میزان خطرپذیری آن‌ها با متغیرهای آزمون اندازه‌گیری می‌شود. در ادامه فعالیت‌های این افراد در بازار بورس به‌مدت یک سال را بررسی کرده و با در نظر گرفتن فرض ثبات بتا، از بتای سبد دارایی آن‌ها به‌عنوان معیاری برای پذیرش ریسک در تصمیمات مالی و سرمایه‌گذاری استفاده می‌گردد. نتایج بیانگر وجود رابطه معنی‌دار بین نمرات آزمون خطرپذیری بادکنکی به‌عنوان شاخص خطرپذیری عمومی و بتای سبد افراد به‌عنوان شاخص خطرپذیری مالی می‌باشد. این مطلب نشان‌گر آن است که آزمون خطرپذیری بادکنکی می‌تواند به‌عنوان ابزاری قابل‌اعتماد به منظور پیش‌بینی رفتار سرمایه‌گذاران مورد استفاده قرارگیرد.

چکیده انگلیسی:

This Study Introduces psychometric and psychological tools and their application in assessing individual decisions. In the following, the ability of the BART, Balloon Analogue Risk Task, in predicting the financial risk-taking level is measured. To support this claim, active investors in Tehran Stock Exchange has taken the BART test and their risk-taking level is measured by the test variables. Accordingly, the activity of these tested examiners will be observed during the next year in the Tehran Stock Exchange. Assuming the Beta stability, the participants' portfolio Beta will be the indicators of their financial risk-taking and their investment decisions.The outcome of the Study shows a meaningful relationship between the gained scores of the BART test as a general risk-taking indicator and the examiners' portfolio Beta as a risk-taking indicator. These results show that we can rely on this test (BART) as a tool to predict the investors' behavior.

منابع و مأخذ:

• اختیاری، حامد.، و بهزادی، آرین. (۱۳۸۰،الف). قشر پره‌فرونتال، اختلالات تصمیم‌گیری و آزمون‌های ارزیابی‌کننده. تازه‌های علوم شناختی، ۳(۳)، ۶۴-۸۶.


• اختیاری، حامد. بهزادی، آرین. (۱۳۸۰). بررسی نتایج ارزیابی نسخه‌های فارسی آزمون قمار، شواهدی از یک تفاوت عمیق بین فرهنگی، تازه‌های علوم شناختی، ۳(۴)، ۳۶-۴۸.


• اختیاری، حامد. جنتی، علی. مقیمی، امیر. بهزادی، آرین. (۱۳۸۱). معرفی نسخه فارسی آزمون خطرپذیری بادکنکی: ابزاری رفتارسنج برای بررسی تمایلات مخاطره‌جویی. تازه‌های علوم شناختی، ۴(۴)، ۱۰-۲۰.


• اختیاری، حامد. جنگوک، پرستو. جنتی، علی. صحرائیان، علی. مکری، آذرخش. لطفی، جمشید. (۱۳۸۶). ارزیابی عصب‌روانشناختی شاخص‌های عملکرد نواحی ‌پره‌فرونتال مغز در بیماران مبتلا به اسکلروز متعدد در مقایسه با گروه کنترل. تازه‌های علوم شناختی، ۹(۲)، ۱۲-۲۵.


• حاجی بزرگی، جعفر.آخوندیان، محمدجواد(۱۳۹۰). بررسی ایستایی ریسک سیستماتیک پرتفوی سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار تهران. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، ۲(۶)، ۲۱۵-۲۴۴.


• خدادادی، آرش. کرامتی، محمدمهدی. دزفولی، امیر. صفایی، هومن. اختیاری، حامد. (۱۳۸۹). تحلیل نظام تصمیم‌گیری معتادان، پیش و پس از درمان نگه‌دارنده با متادون (در آزمون خطرپذیری بادکنکی، با استفاده از مدل‌سازی شناختی). تازه‌های علوم شناختی، ۱۲(۱)، ۲۶-۴۲.


• فلاح شمس لیالستانی، میر‌فیض. قالیباف اصل، حسن. سرابی نوبخت، سمیرا. (۱۳۸۹). بررسی اثر تجربه بر ریسک‌پذیری، بیش‌اطمینانی و رفتار توده‌وار مدیران شرکت‌های سرمایه ‌گذاری در بورس اوراق بهادار تهران. بورس اوراق بهادار، ۳(۱۲)، ۲۵-۴۲.


• مومنی، منصور. فعال قیومی، علی. (1390). تحلیلهای آماری با استفاده از SPSS. تهران.


• نجاتی، وحید. (۱۳۹۰). خطرپذیری و کارآفرینی: شواهد عصب‌شناختی تصمیم‌گیری پرخطر در مسئولان واحدهای مرکز رشد. فرایند مدیریت و توسعه، ۲۴(۷۸)، ۱۱۳-۱۲۳.


• نجاتی، وحید. شیری، اسماعیل. (۱۳۹۲). شواهد عصب‌شناختی نقصان کنترل مهاری و تصمیم‌گیری مخاطره‌آمیز در افراد سیگاری. تحقیقات علوم رفتاری، ۱۱(۱)، ۱-۹.


• نجاتی، وحید. شیری، اسماعیل. دوست‌محمدی، فهیمه. برزگر، بهاره. محمدی‌فرد، زهرا. (۱۳۹۲). مقایسه تصمیم‌گیری مخاطره‌آمیز در افراد مصرف‌کننده اوپیوم و همتایان سالم. اعتیادپژوهی سومصرف مواد، ۷(۲۶)، ۱۵۹-۱۶۸.


• Arend, I., Colom, R., Botella, J., Contreras, M. J., Rubio, V., & Santacreu, J. (2003). Quantifying cognitive complexity: evidence from a reasoning task. Personality and Individual Differences, 35(3), 659-669.


• Bajtelsmit, V. L., & VanDerhei, J. L. (1997). Risk aversion and pension investment choices. Positioning pensions for the twenty-first century, 45, 66.


• Bechara, A., Damasio, A. R., Damasio, H., & Anderson, S. W. (1994). Insensitivity to future consequences following damage to human prefrontal cortex. Cognition, 50(1-3), 7-15.


• Bechara, A., Dolan, S., Denburg, N., Hindes, A., Anderson, S. W., & Nathan, P. E. (2001). Decision-making deficits, linked to a dysfunctional ventromedial prefrontal cortex, revealed in alcohol and stimulant abusers. Neuropsychologia, 39(4), 376-389.


• Blume, M. E. (1971). On the assessment of risk. The Journal of Finance, 26(1), 1-10.


• Brinig, M. F. (1995). Does mediation systematically disadvantage women. Wm. & Mary J. Women


• Kahneman, D., & Tversky, A. (1979). Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk.


• Econometrica, 47(2), 263-292.


• Knight, F. H. (1921). Risk, uncertainty and profit: with an additional introductory essay hitherto unpublished. London school of economics and political science.


• Lejuez, C. W., Read, J. P., Kahler, C. W., Richards, J. B., Ramsey, S. E., Stuart, G. L., ... & Brown, R. A. (2002). Evaluation of a behavioral measure of risk taking: the Balloon Analogue Risk Task (BART). Journal of Experimental Psychology: Applied, 8(2), 75.


• Lejuez, C. W., Aklin, W. M., Jones, H. A., Richards, J. B., Strong, D. R., Kahler, C. W., & Read, J. P. (2003). The balloon analogue risk task (BART) differentiates smokers and nonsmokers. Experimental and clinical psychopharmacology, 11(1), 26.


• Levin, I. P., Snyder, M. A., & Chapman, D. P. (1988). The interaction of experiential and situational factors and gender in a simulated risky decision-making task. The Journal of Psychology, 122(2), 173-181.


• Levitz, G. D. (1974). Market Risk and the Management of Institutional Equity Portfolios. Financial Analysts Journal, 30(1), 53-60.


• Levy, H., Elron, E., & Cohen, A. (1999). Gender differences in risk taking and investment behavior: An experimental analysis. Unpublished manuscript, The Hebrew University.


• Li, X., Pan, Y., Fang, Z., Lei, H., Zhang, X., Shi, H., ... & Rao, H. (2020). Test-retest reliability of brain responses to risk-taking during the balloon analogue risk task. NeuroImage, 209, 116495.


• Lighthall, N. R., Mather, M., & Gorlick, M. A. (2009). Acute stress increases sex differences in risk seeking in the balloon analogue risk task. PLoS One, 4(7), e6002.


• Lintner, J. (1965). Security prices, risk, and maximal gains from diversification. The journal of finance, 20(4), 587-615.


• Maccrimmon, K., & Wehrung, D. A. (1986). The management of uncertainty: Taking risks. New York.


• Markowitz, H. (1952). Portfolio selection. The journal of finance, 7(1), 77-91.-


• Monterosso, J., Ehrman, R., Napier, K. L., O'brien, C. P., & Childress, A. R. (2001). Three decision‐making tasks in cocaine‐dependent patients: do they measure the same construct?. Addiction, 96(12), 1825-1837.


• Moore, E., & Eckel, C. (2003). Measuring ambiguity aversion. Unpublished manuscript, Department of Economics, Virginia Tech.


• Mossin, J. (1966). Equilibrium in a capital asset market. Econometrica: Journal of the econometric society, 768-783.


• Park, J., Kim, D. Y., & Oh, S. (2019). Explicit and implicit stock investment: Differences in psychological characteristics and risky behavior between college students majoring in financial engineering or business. Current Psychology, 1-16.


• Parsaeemehr, M., Rezeai, F., & Sedera, D. (2013). Personality Type of Investors and Perception of Financial Information to Make Decisions. Asian Economic and Financial Review, 3(3), 283.


• Petry, N. M. (2001). Delay discounting of money and alcohol in actively using alcoholics, currently abstinent alcoholics, and controls. Psychopharmacology, 154(3), 243-250.


• Rao, H., Korczykowski, M., Pluta, J., Hoang, A., & Detre, J. A. (2008). Neural correlates of voluntary and involuntary risk taking in the human brain: an fMRI Study of the Balloon Analog Risk Task (BART). Neuroimage, 42(2), 902-910.


• Roszkowski, M. J., Snelbecker, G. E., & Leimberg, S. R. (1993). Risk tolerance and risk aversion. The tools and techniques of financial planning, 4(1), 213-225.


• Roszkowski, M. J. (1998). Risk tolerance in financial decisions. In D. M. Cordell (ed.), Readings in Financial Planning (pp. 281-328). Bryn Mawr, PA: The American College.


• Schinckus, C. (2011). Archeology of Behavioral finance. IUP Journal of Behavioral Finance, 8(2), 7.


• Schubert, R., Brown, M., Gysler, M., & Brachinger, H. W. (1999). Financial decision-making: are women really more risk-averse?. American Economic Review, 89(2), 381-385.


• Schürmann, O., Frey, R., & Pleskac, T. J. (2019). Mapping risk perceptions in dynamic risktaking environments. Journal of Behavioral Decision Making, 32(1), 94-105.


• Sharpe, W. F. (1964). Capital asset prices: A theory of market equilibrium under conditions of risk. The journal of finance, 19(3), 425-442.


• Studer, B., & Clark, L. (2011). Place your bets: psychophysiological correlates of decision-making under risk. Cognitive, Affective, & Behavioral Neuroscience, 11(2), 144-158.


• Sunden, A. E., & Surette, B. J. (1998). Gender differences in the allocation of assets in retirement savings plans. The American Economic Review, 88(2), 207-21.


• Weafer, J., Baggott, M. J., & de Wit, H. (2013). Test–retest reliability of behavioral measures of impulsive choice, impulsive action, and inattention. Experimental and clinical psychopharmacology, 21(6), 475.


• White, T. L., Lejuez, C. W., & de Wit, H. (2008). Test-retest characteristics of the Balloon Analogue Risk Task (BART). Experimental and clinical psychopharmacology, 16(6), 565.


• Xu, S., Korczykowski, M., Zhu, S., & Rao, H. (2013). Risk-taking and impulsive behaviors: A comparative assessment of three tasks. Social Behavior and Personality: an international journal, 41(3), 477-486.


• Zaleskiewicz, T., Bernady, A., & Traczyk, J. (2020). Entrepreneurial risk taking is related to mental imagery: A fresh look at the old issue of entrepreneurship and risk. Applied Psychology, 69(4), 1438-1469