الگوی محاسبه حق عضویت خاص اعضاء صندوق ضمانت سپرده ها بر اساس ریسک

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

مهران اعرابی ¹ (دانشجوی دکتری حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی)
قاسم بولو ² (دانشیار حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی)
علی ثقفی ³ (استاد حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی)
جعفر باباجانی ⁴ (استاد حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی)

تاریخ دریافت : 1397/06/06 تاریخ پذیرش : 1397/07/17 تاریخ انتشار : 1399/10/01

کلید واژه: ریسک جامع, ارزش در معرض خطر, تحلیل سلسله مراتبی فازی, حق عضویت خاص صندوق ضمانت سپرده‌ها, روش دلفی فازی,

چکیده مقاله :

بانک‌ها به واسطه نوع فعالیت خود در معرض مخاطرات گوناگونی از جمله درخواست سپرده‌گذاران برای خروج یکباره تمامی سپرده‌ها قرار دارند. قانون‌گذاردرماده 95 قانون برنامه پنج ساله چهارم موضوع را مد نظر قرار داده و به طور مستقیم بر لزوم توجه به امنیت و همچنین بازپرداخت سرمایه‌های سپرده‌‌گذاران تأکید نموده است. متعاقب این قانون صندوق ضمانت سپرده‌ها تشکیل و آیین نامه‌ای با عنوان " آیین نامه میزان و نحوه دریافت حق عضویت در صندوق ضمانت سپرده‌ها " در تاریخ 3/5/1392 توسط هیات وزیران مصوب شد. در این آیین نامه و اصلاحیه‌های بعدی، سه نوع حق عضویت با نام‌های حق عضویت اولیه، سالانه و خاص نام برده شده ومبنای مشخصی برای حق عضویت اولیه و سالانه در نظر گرفته شده در حالی که برای حق عضویت خاص که صندوق می‌تواند متناسب با ریسک هر بانک حداکثر دو بار در هر سال دریافت کند هیچ‌گونه معیار مشخصی مد نظر قرار نگرفته است. بر این اساس در این تحقیق طراحی الگوی محاسباتی برای حق عضویت خاص بر مبنای ویژگی‌های متمایز گروه‌های مختلف بانکی مد نظر قرار گرفته است. بدین منظور در این تحقیق با استفاده از پژوهش‌های قبلی، 33 شاخص موثر بر ریسک شناسایی شده و با روش دلفی فازی از 74 خبره در 4 گروه نظر سنجی شده است. نتایج حاصله از این رویکرد با استفاده از اعداد فازی ذوزنقه‌ای حاکی از آن است که 22 شاخص از نظر خبرگان با اهمیت تلقی شده و 10 شاخص دارای اهمیت نسبی کمتری می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

ارجحیت و اوزان 22 شاخص با استفاده از اعداد فازی ذوزنقه‌ای با روش تحلیل سلسله مراتب فازی تعیین و پس از انجام محاسبات میانگین هندسی و نرمالایز کردن آنها، ضرایب شاخص‌های موصوف بدست آمده است. با استفاده از داده‌های واقعی سال 1395، شاخص‌های 31 بانک و موسسه اعتباری در سه بعد مالی، نظارتی و سرمایه‌ای محاسبه و مقدار ریسک جامع بانک‌ها تعیین شده است. پس از تعیین ریسک جامع هر بانک از تاثیر ریسک جامع بر مبلغ تضمین، ارزش در معرض خطر5 هر بانک محاسبه شده است. در نهایت از طریق تعیین سهم از کل ارزش در معرض خطر، مبلغ حق عضویت خاص محاسبه شده است.

منابع و مأخذ:

• ابوالحسنی، اصغر و رفیع حسنی مقدم(1387)."بررسی انواع ریسک و روش های مدیریت آن در نظام بانکداری بدون ربای ایران" فصلنامه اقتصاد اسلامی. سال هشتم. شماره 30. تابستان 1387.


• استادی، بختیار، پروین تدریس پژو و هادی اشعری(1395)" شناسایی و اولویت­بندی ریسک­های مالی در موسسات مالی و بانکی با استفاده از روش ضریب تغییرات (CV)". مجله رهیافت­های نوین مدیریت و فن آوری. سال اول. شماره 4. پاییز 1395.


• امیری، حسین(1396)." ارزیابی نرخ بیمه سپرده در بانک­های ایران" . فصلنامه مدلسازی اقتصاد سنجی. سال دوم. شماره 2. پیاپی 5. بهار 1396.


• پایکاری، امیر و قاسم بولو (1389) ." بررسی رابطه معیارهای کارت امتیاز متوازن با شاخص‌های سودآوری بانک‌ها ". پایان نامه کارشناسی ارشد. موسسه عالی بانکداری. 1389


• ثقفی، علی و ولی اله سیف(1384) . " شناسایی و اندازه­گیری نسبت­های مالی و متغیرهای اقتصادی بنیادی موثر بر سلامت و ثبات نظام بانکی در ایران " پژوهشنامه اقتصادی. شماره 17 . سال 1384.


• ثقفی، علی، جمال دامغانیان، سجاد سیاح و حسین خضوعی (1396) " الگوی جامع مدیریت ریسک اعتباری در نظام بانکداری ایران". فصلنامه دانش سرمایه گذاری . سال ششم . شماره 24 . زمستان 1396.


• جعفری اسکندری، میثم و میلاد روحی(1396). "مدیریت ریسک اعتباری مشتریان بانکی با استفاده از روش ماشین بردار تصمیم بهبود یافته با الگوریتم ژنتیک با رویکرد داده کاوی". فصلنامه مدیریت دارایی و تأمین مالی. سال پنجم. شماره چهارم . شماره پیاپی 19 . زمستان 1396.


• دلالی اصفهانی، رحیم؛ محمد واعظ برزانی و ولی بایان(1389). " تحلیل راهکارهای جلوگیری از هجوم­های بانکی". مجله معرفت اقتصادی. سال دوم. شماره اول. پیاپی سوم. پاییز و زمستان 1389.


• رضایی، ابراهیم(1392) "بررسی رفتار نسبت کفایت سرمایه مبتنی بر مخاطره در سیستم بانکی ایران ". مجله سیاست­گذاری اقتصادی. سال پنجم . شماره دهم . پاییز و زمستان 1392.


• طالبلو، رضا(1390). " قیمت­گذاری بیمه سپرده­ها در بانک­های خصوصی ایران(مطالعه موردی بانک­های پارسیان، اقتصاد نوین و کارآفرین)". مجله پژوهشنامه اقتصادی. سال یازدهم. شماره 4. زمستان 1390.


• طالبی، محمد و محمد سلگی(1395)."بررسی رابطه بین ریسک و نسبت کفایت سرمایه: شواهدی از بانک­های ایران". فصلنامه پژوهش­های پولی و بانکی. سال نهم. شماره 30. زمستان 1395.


• عرب مازار یزدی،محمد، رافیک باغومیان و فرزانه کاکه­خانی.(1392) "بررسی رابطه میان ترکیب دارایی، بدهی و ریسک نقدینگی بانک ها در ایران" مجله دانش حسابرسی. سال سیزدهم ،شماره 52. پاییز 1392


• فرجی، یوسف و اعظم السادات آقایی­پور(1384). " راهکارهای ارائه بیمه سپرده­ها در ایران با اتکا به تجارب کشورهای دیگر". فصلنامه صنعت بیمه. سال بیستم. شماره1. شماره مسلسل 77.


• مهرآرا ، محسن و مهدی مهران فر(1392)." عملکرد بانکی و عوامل کلان اقتصادی در مدیریت ریسک ". فصلنامه مدل سازی اقتصادی. سال هفتم. شماره 1. پیاپی 21. بهار 1392.


• مشایخ ، مهناز و مینا مقدسی(1396) "آزمون استرس: رویکردی نوین برای مدیریت ریسک با تأکید بر کفایت سرمایه بانک­ها". مجله پژوهش حسابداری. شماره 24. بهار 1396.


• ندری، کامران، سید سعید حسین زاده یزدی و بهنام نباتی پابندی (1396)" تحلیل پدیده ریسک­های خاص بانکی در بانکداری بدون ربای ایران".فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی .شماره 19. تابستان 1396.


• Adesina, K.S.(2012).A comparative performance evaluation of the Nigerian banking sector in the post – 2005 consolidation Through the camel rating system. International Journal of Business and  Social Science,3.259-268


• Babar,H.Z(2011).Camel rating system for banking industry in pakistan,Umea School of Business in


• Boyd, J.H., Chang, C. and D.S. Bruce (2004), Deposit insurance and bank regulation in a monetary economy: a general equilibrium exposition, Economic theory, 24:741-767.


• Buckley, j.j.(1985).Fuzzy hierarchical analysis. Journal of  Fuzzy Sets and Systems. Volume 17(3).pp 233-247


• Calomiris, C.W. and M. Jaremski (2016), Deposit insurance: theories and fact, National Bareau of Economic Research 1050 Massachusetts, Working paper 22223 http://www.nber.org/ papers/w2223.


• Grira, J., Hassan, M.K. and I. Soumare (2016), pricing beliefs: empirical evidence from the implied cost of deposit insurance for Islamic banks, Economic Modelling, 55: 152-168.


• Dang,U.(2011) . The camel rating system in banking supervision a case study. Arcada university of Applied   Science in Finland


• Demirguc- Kunt,A., Kane, E.J and L. Laeven (2016), Deposit insurance database, Word Bank Policy Research Working paper No. 6934


• Duan, J.-C. (1994) "Maximum Likelihood Estimation Using Price Data of the Derivative Contract", Mathematical Finance, Vol. 4, PP. 155-167.


• Duan, J.-C. and M.-T. Yu (1994), "Assessing the Cost of Taiwan’s Deposit Insurance", Pacific-Basin Finance Journal, Vol. 2, PP. 73-90.


• Duan, J.-C. (2000), "Correction: Maximum Likelihood Estimation Using Price Data of the Derivative Contract", Mathematical Finance, Vol. 10, PP. 461-462.


• Fries,S.,R. Mason, and W. Perraudin (1993), "Evaluating Deposit Insurance for Japanese Banks", Journal of the Japanese and International Economy, Vol. 7, PP. 356-386.


• GuPta,C.(2014 ).An analysis of Indian public sector banks using camel approach .Journal of Business and management ,5(16) : 94-102.


• Hassan, M.K. and A.Sirajo (2016), An empirical literature survey of Islamic banking, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract =2980516 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2980516.


• Kabir , A, (2012 ) .Performance analysis through camel rating : A comparative study of selected private commercial bank in Bangladesh. Journal of Politics & Governance ,(1):16-25.


• Kaplan, I. (1998), "Estimating the Value of Implicit Government Guarantees to Thai Banks", Review of International Economics, Forthcoming.


• Kumar , & Anand , A,& Dhruva,N.R.(2012 ) .Analyzing soundness in Indian banking : A camel approach .Journal of Management  Sci,(3):9-14.


• Laeven, L.(2002a),"Bank Risk and Deposit Insurance", World Bank Economic Review, Forthcoming.60.


• Laeven, L. (2002b), "International Evidence On the Cost of Deposit Insurance", Quarterly Review of Economics and Finance,


• Marcus, A. and I. Shaked (1984), "The Valuation of FDIC Deposit Insurance Using Option-Pricing Estimates", Journal of Money, Credit, and Banking, Vol. 16, PP. 446-460.


• Martinez Peria, M. S. and S. Schmukler (2001), "Do Depositors Punish Banks for Bad Behavior? Market Discipline, Deposit Insurance and Banking Crises", Journal of Finance, Vol. 56, Vol. 3, PP. 1029-1051.


• Merton, R. (1977), "An Analytical Derivation of the Cost of Deposit Insurance and Loan Guarantees", Journal of Banking and Finance, 1, PP. 3-11.


• Nicholas, J. and J.R.,Ketcha (2007), Deposit insurance system design and considerations, Bank for International Settlement, Policy Papers, 2007 http://www.bis.org/publ/plcy07o.pdf.


• Oztorul ,G.(2011 ) .Performance evolution of banks and banking groups :Turkey case.N.S.,Middle east technical university in Ankara.


• Romana,A.S.(2013 ) . Analyzing the financial soundness of the commercial banks in Romania: An approach based on the camels framework. Journal of Proscenia Economics and Finance,6)1):703 -712


• Ron, E. and A. Verma (1986), "Pricing Risk-Adjusted Deposit Insurance: An Option- Based Model", Journal of Finance, Vol. 41, PP. 871-895.


• Trivedi,A.R.,A&Elahi,y.a.(2015 ) .A comparative analysis of performance of public & private sector banks in India through camel rating system .international journal of applied financial management perspective 4 : 1724-1736.