جایگاه ارزیابی متوازن در تصمیم‌گیری انتخاب سهام با استفاده از روش PAPRIKA

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

بیتا مشایخی ¹ (گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
مجتبی سعیدی ² (گروه حسابداری، پردیس البرز دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/03/07 تاریخ پذیرش : 1397/06/10 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: تصمیم‌گیری, تکنیک پاپریکا, معیارهای ارزیابی متوازن,

چکیده مقاله :

هدف اصلی این مطالعه بررسی جایگاه معیارهای مالی و غیرمالی ارزیابی متوازن بر انتخاب سهام از دید سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای با استفاده از تکنیک نوین رتبه بندی زوجی بالقوه ی تمام گزینه های ممکن (PAPRIKA) است. برای این منظور با بهره‌گیری از ادبیات نظری، روش تحلیل‌عاملی به شناسایی و انتخاب متغیرهای مؤثر بر انتخاب سهام پرداخته شد سپس با توجه به پاسخگویی سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای به سؤالات و استفاده از مدل تصمیم‌گیری چند معیاره پاپریکا نسبت به رتبه‌بندی این معیارها اقدام گردید. در ابتدا 60 متغیر در پژوهش مورد استفاده قرار گرفت که پس از انجام تحلیل عاملی اکتشافی به 29 عامل تقلیل یافت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد شش متغیر مؤثر اول، بر انتخاب سهام برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای به‌ترتیب شامل متغیرهای رشد سودآوری، توان ایفای تعهدات، بازده، بازده سرمایه و دارایی‌ها، رضایت مشتری، قیمت به سود هر سهم و برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای شامل قیمت به سود هر سهم، بازده، رشد سودآوری، توان ایفای تعهدات، بازده سرمایه و دارایی‌ها، توانایی مدیران (در تبدیل منابع شرکت به درآمد) می‌باشد. همچنین نتایج پژوهش نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای نسبت به سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای، به معیار‌های غیرمالی ارزیابی متوازن اهمیت بیشتری می‌دهند.

چکیده انگلیسی:

The main aim of this paper is to examine the role of financial and non-financial criteria of balanced scorecard in portfolio selection using modern technique of Potentially Pairwise Rankings of all possible Alternatives (PAPRIKA), from the view point of professional and non-professional investors. To this purpose and through theoretical literature, and by adaption of factor analysis method effective factors were identified and chosen in stock selection. Then with respect to responding of professional and non-professional investors to the questions, and using of PAPRIKA multivariate decision making model by them, these criteria were ranked. Initially, 60 variables were used in this study and then after conducting exploratory factor analysis they were reduced to 29 factors. The results of this study indicate that the first six variables effective on stock selection for professional investors respectively include variables of profitability growth, solvency, return, return on assets and equity, customer’s satisfaction, price-to-earnings ratio; and for the non-professional investors, they comprise of price-to-earnings ratio, return, profitability growth, solvency, return on assets and equity, di-rectors' ability. Similarly, the results of the study show that compared to non-professional investors, professional investors attach more importance for non-financial criteria of balanced scorecard.

منابع و مأخذ:

ابزری، مهدی؛ صمدی، سعید و مهدی دلبری (1387). بررسی عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری در سهام در بورس اوراق بهادار (مطالعه موردی: بورس اوراق بهادار منطقه‌ای اصفهان). جستارهای اقتصادی، دوره 5 , شماره 10، صص 137 - 162.

احمدپور، احمد؛ اکبرپور شیرازی، محسن و زهرا رضوی امیری (1388). استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه‌ای در انتخاب سهام (شرکت‌های دارویی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران). فصلنامه بورس اوراق بهادار تهران؛ سال دوم، شماره 5، صص 5-38.

انواری رستمی، علی‌اصغر؛ رستمی، علی؛ جلالی، سجاد و احمدرضا ناظمی سجزیی (1397). رتبه‌بندی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رویکرد ترکیبی تحلیل رابطه‌ای خاکستری و تاپسیس در فضای فازی شهودی. مدیریت کسب و کار. دوره 10، شماره 38، صص 59-81.

بزرگ اصل، موسی؛ و بیستون صالح زاده (1394) " عملیات شرکت که برابر است با فروش بخشه‌ای تجاری شرکت به جمع فروش" دانش حسابرسی، شماره 58، 170-153.

پهلوان, آریا؛ اسماعیل رمضان پور و محمدحسن قلی زاده، (1391).اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه‌ای فازی، سومین کنفرانس ریاضیات مالی و کاربردها، سمنان، دانشگاه سمنان.

پور غفار، جواد؛ برادران حسن‌زاده، رسول؛ و یونس بادآور نهندی (1394). عوامل مؤثر بر انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس تحلیل سلسله مراتبی (AHP). فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، سال سوم، شماره 11، صص 109-132.

جلیلی، آرزو و اسماعیل مشیری (1387). دیدگاه‌های سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای در خصوص اثربخشی هیات مدیره و اثرات آن بر تصمیمات سرمایه‌گذاری آن‌ها. فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال سوم، شماره 10،صص 87-105.

جهان خانی، علی؛ و علی پارسائیان (1376). مدیریت سرمایه‌گذاری و ارزیابی اوراق بهادار تهران، تهران انتشارات دانشکده مدیریت تهران.

حبیب پور، کرم؛ و رضا صفری. (1390). راهنمای جامع کاربرد spss در تحقیقات پیمایشی. انتشارات متفکران –لویه، تهران.

دلبری، مهدی(1380)، "بررسی معیارهای مؤثر بر انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

دیانتی دیلمی، زهرا؛ بهزادپور، سمیرا؛ عالمی، محمدرضا و معین حاجی‌مقصودی. (1390) "به‌کارگیری تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس)در پیش بینی وضعیت آتی شرکت‌ها در تابلوهای بورس اوراق بهادار تهران". مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، دوره ،3 شماره 9، 183-201.

رویایی، رمضان علی؛ و مهدی بشکوه، (1392). انتخاب سبد سهام بهینه با استفاده از رویکرد ترکیبی تئوری روابط خاکستری(GRA) و مدل برنامه‌ریزی خطی (مطالعه موردی: شرکت‌های سرمایه‌گذاری). فصلنامه تحقیقات حسابداری وحسابرسی، سال پنجم، شماره 19.

قدرتیان کاشان، سید عبدالجابر؛ و علی اصغر انواری رستمی (1383). طراحی مدل جامع ارزیابی عملکرد و رتبه‌بندی شرکت‌ها. مدرس علوم انسانی، دوره 8، صص 134-109.

مهرانی، ساسان؛ کرمی، غلامرضا؛ سید حسینی، سید مصطفی و مهتاب جهرومی (1394). تئوری حسابداری. جلد دوم، چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه دانش.

مهرانی کاوه، تحریری آرش (1390). رتبه‌بندی شرکت‌ها بر اساس شاخص‌های مالی و بررسی رابطه آن با بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران. راهبردهای بازرگانی-دانشور، شماره،50 صص51-70.

نمازی، محمد؛ و امیررضا رمضانی (1382). ارزیابی متوازن در حسابداری مدیریت. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره نوزدهم، شماره دوم (پیاپی 38)، صص20-2.

نمازی، محمد؛ و مصطفی عظیمی بیدگلی (1391). تعیین معیارهای ارزیابی متوازن و رتبه‌بندی آن‌ها با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال دهم، شماره 35، صص 21-1.

نوریان, سهیلا و مهدی رجبی، (1396). رتبه‌بندی معیارهای مؤثر بر انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار ازنظر خبرگان شهر اصفهان بر اساس مدل تحلیل شبکه‌ای ANP، کنفرانس بین المللی مدیریت، کسب و کار و حسابداری، تهران.

Arsad, R., Nasir Abdullah, M., Alias, S. & Isa, Z. (2017). Selection Input Output by Restriction Using DEA Models Based on a Fuzzy Delphi Approach and Expert Information. Journal of Physics: Conference Series. 892, 1, 012010

Chen, H. H. (2008). Stock selection using data envelopment analysis. Industrial Management & Data Systems. Vol. 108, No. 9, pp. 1255-1268.

Chikolwa, B. and F. Chan (2008). Determinants of commercial mortgage-backed securities credit ratings: Australian evidence. International Journal of Strategic Property Management, Vol. 12, pp. 69–94.

Demerjian, P. ; Lev, B. and S. McVay (2012). Quantifying managerial ability: A new measure and validity tests. Management Science, Vol. 58, No. 7, pp. 1229-1248.

Dia, M. (2009). A portfolio selection methodology based on data envelopment analysis. INFOR: Information Systems and Operational Research. Vol. 47, No. 1, pp. 71-79.

Edirisinghe, N. C. P. and X. Zhang (2008). Portfolio selection under DEA-based relative financial strength indicators: Case of US industries. Journal of the Operational Research Society. Vol. 59, pp. 842 – 856.

Foster, G. (1998). Financial statement analysis. 2^nd Edition, Englewood Cliffs, N. J. , Prentice-Hall.

Gray, S. ; Mirkovic, A. and V. Ragunathan (2006). The determinants of credit ratings: Australian evidence. Australian Journal of Management, Vol. 13, No. 2, pp. 333– 354.

Hansen, P. and F. Ombler (2009). A new method for scoring additive multi-attribute value models using pairwise rankings of alternatives. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, Vol. 15, pp. 87-107.

Hsu, C. C. ; Liou, J. J. H. and Y. C. Chuang (2013). Integrating DANP and modified grey relation theory for the selection of an outsourcing provider. Expert Systems with Applications, Vol. 40, pp. 2297-2304.

Lehmann, D. R. ; Zahay, D. and J. W. Peltier (2013). Survey analyze customer relationship management using balanced scorecard. Journal of Interactive Marketing, Vol. 27, pp. 1-16.

Lev B., Ramus T.(1993). Fundamental Information Analysis. Journal of Accounting Research, Pp. 190-215.

Malhotra, R. ; Malhotra, D. K. and Ph. Russel (2007). Using data envelopment analysis to rate bonds. Proceedings of the Northeast Business & Economics Association, Vol. 4, pp. 420–423.

Mitra Thakur, G.S., Bhattacharyya, R., Sarkar (Mondal), S. (2018). Stock Portfolio Selection Using Dempster-Shafer Evidence Theory, Journal of King Saud University - Computer and Information Science, Vol. 30, pp. 223-235.

Obamuyi, T. M. (2013). Factors influencing investment Decisionsin capital market: A study of individual

Perry, L. G. ; Henderson, G. V. and T. P. Cronan (1984). Multivariate analysis of corporate bond rating and industry classifications. The Journal of Financial Research, Vol. 7, No. 1, pp. 27– 36.

Pulic, A. (2000). “VAICTM – An Accounting Tool Fore IC Management.” International Journal Technology Management, Vol. 20, 702-714.

Ritter, M. (2003). The use of balanced scorecard in the strategic management of corporate communication. Corporate Communication: An International Journal, Vol. 8, No. 1, pp. 44-59.

Ross, S. ; Westerfield, R. and B. Jordan (2012). Fundamental of Corporate Finance. Tenth Edition, New York: Mc Graw-Hill.

Shapira Zur, Venezia Itzhak. (2000). Patterns of Behavior of Professionally Managed and independent Investors, Working paper, USC Finance & Business Econ

Strizhakova, Y. (2013). Use the balanced scorecard methodology in service quality management. International Journal of Commerce and Management, Vol. 23, No. 2, pp. 136-145.

Vaidya, O. and A. Chitnis (2012). Performance evaluation in Indian corporate organizations: A survey. Procedia – Social and Behavioral Sciences, Vol. 37, pp. 38-45.

Venezia Itzhak, Nashikkar Amrut, Shapira Zur. (2011). Firm specific and macro herding by professional and amateur investors and their effects on market volatility. Journal of Banking & Finance, Vol.35, pp. 1599-1609.

Venezia Itzhak, Shapira Zur. (2007). On the behavioral differences between professional and amateur investors after the weekend. Journal of Banking & Finance, Vol.31, pp. 1417-1426.

Wen-Shiung Lee. (2009)، Combined MCDM techniques for exploring stock selection based on Gordon model. Expert Systems with Applications، Vol. 36، pp. 6421-6430.

West, R. H. (1970). An alternative approach to predicting corporate bond ratings. Journal of Accounting Research, Vol. 8, No. 1, pp. 118–125.

Wiginton, J. C. (1980). A note on the comparison of logit and discriminant models of consumer credit behavior. Journal of Financial Quantitative Analysis, Vol. 15, pp. 757-770.

Yardakul, M. and Y. Tensel Ic (2004). AHP approach in the credit evaluation of the manufacturing firms in Turkey. International Journal of Production Economics, Vol. 88, pp. 269-289.