ملاک ها وضوابط استنباط مفاهیم از بیان قانونگذار
محورهای موضوعی : جامع الفقهیهرضا کریمی منفرد 1 , قاسم محمدی 2 * , منصور امینی 3 , سید ابوالقاسم نقیبی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه حقوق خصوصی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
4 - دانشیار گروه فقه و حقوق مدرسه عالی شهید مطهری.تهران. میدان بهارستان. مدرسه عالی شهید مطهری. گروه فقه و حقوق.
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در نظام قانونگذاری شرعی و عرفی، قانونگذار با توجه به مقاصدعالیه خود، احکامی را اعم از تکلیفی و وضعی پایه گذاری و مقررمی‌نماید هر حکم صادره، الزاماً دارای یک منطوق خواهد بود وبعضی احکام علاوه بر منطوق دارای لایه‌های پنهان و بیان نشدهدیگری به نام مفهوم می‌باشند البته الزاماً هر کجا مفهومی باشدمنطوقی هم وجود دارد اما ممکن است یک حکم فقط دارای منطوقبوده و فاقد مفهوم اعم از موافق و مخالف باشد صرف نظر ازماهیت مفهوم موافق اولویت، و قرار گرفتن در کدام نوع دلالت؛ برحجیت آن اتفاق نظر وجود دارد اما در خصوص مفهوم مخالف یککلام، و استنباط صحیح مفهوم از منطوق، اختلاف نظرات بسیاریوجود دارد برخی مفاهیم مخالف را تقسیم بندی نموده و جداگانهبررسی نموده و حکم به حجیت بعضی و عدم حجیت بعضی دیگرداده و عده‌ای همه این مفاهیم را تحت عنوان مفهوم قید دانسته وپیرامون آن اظهار نظر کرده‌اند لازم است با بررسی همه جانبهموضوع؛ ملاکات و ضوابطی جهت استنباط صحیح و معتبرمفاهیم الفاظ ارائه گردیده تا دادرس و مفسر و حقوقدان به حکمیمعتبر رهنمون گردد.
In the system of Sharia and customary legislation, the legislator, in accordance with their higher objectives, establishes and enacts rulings, both obligatory and situational. Every issued ruling necessarily has an explicit meaning (manṭūq), and some rulings, in addition to the explicit meaning, possess hidden and unstated layers known as implicit meanings (mafhūm). However, it is not necessary that wherever there is an implicit meaning, there must also be an explicit one. It is possible for a ruling to have only an explicit meaning and lack any implicit meaning, whether congruent (muwāfiq) or opposing (mukhālif). Regardless of the nature of the congruent implicit meaning and its type of indication, there is consensus on its validity. However, regarding the opposing implicit meaning of a statement and the correct derivation of the implicit meaning from the explicit, there are many differing opinions. Some have categorized opposing implicit meanings, examining them separately and ruling on the validity of some while rejecting others. Others have considered all these meanings under the title of "qualified implicit meaning" (mafhūm al-qayd) and have expressed opinions on it. It is necessary to comprehensively examine the subject and provide criteria and standards for the correct and valid derivation of the implicit meanings of words, so that judges, interpreters, and jurists may be guided to valid rulings.