نگاهی به ابعاد و مولفه های چالش فلسفه امر به معروف و نهی از منکر در متون تاریخی فقهی

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

نرگس فولادی ¹ , عباسعلی حیدری ² , مهدی فلاح ³

1 - گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی ،واحد خمین ،دانشگاه آزاد اسلامی ،خمین،ایران
2 - گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی ،واحد خمین ،دانشگاه آزاد اسلامی ،خمین،ایران
3 - استادیارگروه فقه ومبانی حقوق اسلامی ،واحدقم ،مجتمع آموزشی عالی شهید محلاتی،قم، ایران

تاریخ دریافت : 1400/12/20 تاریخ پذیرش : 1401/03/22 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: امروبه معروف و نهی ا زمنکر, شرط علم, شرط احتمال تأثیر, شرط ایمنی از ضرر, شرط اصرار بر گناه,

چکیده مقاله :

امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر از احکام عملی مسلمانان و از بزرگترین واجبات دینی و به نظر شیعیان از فروع دین اسلام است. محقق در این مقاله بنا دارد که موضوع بازیابی و تحلیل دلالی روایات باب شرایط امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر را از میان روایات موجود به عنوان مبنا و پایه مورد بحث و بررسی و تحلیل قرار داده و دیدگاه‌های فقهای عظام شیعه و احکام استنباط شده از آن را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. روش پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی و به لحاظ روش کتابخانه ای است. حاصل بررسی ها این بود که؛ امر به معروف و نهی از منکر از مهم ترین واجبات دینی است که شارع مقدس شرایطی برای آن بیان کرده است. این شرایط عبارتند از نخست اینکه آمر و ناهی بداند که آن چه را که شخص انجام داده یا ترک کرده معروف و منکر است. دوم اینکه احتمال تأثیر امر یا نهی را بدهد. سوم اینکه شخص گناهکار اصرار بر استمرار گناه داشته باشد. چهارم اینکه معذور نبودن شخص خلافکار در کارهای زشت و خلاف خود، با اعتقاد اینکه کار زشتی که انجام داده حرام نبوده، بلکه مباح بوده، و یا کار خوبی که ترک کرده واجب نبوده است. بله اگر منکر از کارهایی باشد که شارع مقدّس هرگز به وقوع آن راضی نیست مثل کشتن فردی که جانش محترم است جلوگیری از آن واجب است. پنجم ضرر جانی یا آبرویی و یا مالی ـ به مقدار قابل توجّه ـ شخص امر کننده به معروف و نهی‌کننده از منکر را تهدید نکند، و مشقّت و دشواری غیر قابل تحمل وجود نداشته باشد.

چکیده انگلیسی:

The issue of enjoining the good and forbidding the evil is one of the most key and fundamental Islamic issues. Many verses and narrations have emphasized this religious, social and political doctrine and have studied and warned about its various dimensions. It has always been forgotten and even one step above it has been neglected and neglected. Enjoining the good and forbidding the evil is a very sensitive issue and should be accompanied by compassion and choosing the best moral methods. When a person deals with the thesis of his soul, this action of his is a good ground for cultivating inner capacity and, consequently, mental health. Therefore, the purpose of this study is to accurately implement the commandment of the good and the prohibition of the bad, and since the commandment of the good and the prohibition of the bad is directly related to religion and the world and the reputation of individuals, it has a special sensitivity. Obviously, just as abandoning this divine obligation is destructive and dangerous, its implementation will be harmful without observing the limits and paying attention to the conditions, levels, morale and capacity of individuals. In the present era, which threatens the all-round health of human beings, returning to religious teachings is the guarantor of the all-round health of the Islamic society. And this divine duty is a suitable cover for the protection of the individual and society