اثر شدت¬هاي مختلف قطع (برداشت) بر عملکرد گونه مرتعی Cephalaria kotschyi Boiss. & Hohen. در رویشگاه‌های مرتعی منطقه سارال، کردستان
محورهای موضوعی : منابع طبیعی
کاظم ساعدی
1
*
,
فرهنگ قصریانی
2
,
محمد فیاض
3
,
علی اشرف جعفری
4
1 - استادیار پژوهش بخش تحقیقات جنگل¬ها و مراتع، مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران. * (مسوول مکاتبات)
2 - استادیار پژوهش بازنشسته، مؤسسه تحقیقات جنگل¬ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
3 - استادیار پژوهش بازنشسته، مؤسسه تحقیقات جنگل¬ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
4 - استادپژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگل¬ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
کلید واژه: چراي شبيه¬سازي شده, توليد, مقاومت به چرا, شادابی.,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: توليد اطلاعات پايه و شناخت عناصر اصلي اکوسيستم مرتعي نياز اساسي هر نوع مديريتي در اين عرصههاست. اين پژوهش جزو اولين تلاشهايي است که براي تعيين ميزان آسيبپذيري يا مقاومت گونههاي کليدي در برابر چراي دام در منطقه سارال کردستان انجام گرفته است.
روش بررسی: براي سنجش اثر قطع بر گونه مهم مرتعيCephalaria kotschyi ، قبل از آغاز فصل رويشي سال 1386 تا پایان سال 1390 اقدام به محصور کردن قطعهاي نيم هکتاري مرتع در سامان زردوان سارال شد. در اين قرق تحقيقاتي 40 پايه از گونه یادشده بهصورت کاملاً تصادفي انتخاب شد و هر 10 پايه به تيمارهاي قطع توليد اندام هوایی از طريق چشمي به ميزانهاي 0، 40-20، 60-40 و 80-60 درصد اختصاص يافت. تيمارهاي قطع در سه تکرار و با فاصله يک ماه صورت گرفت و براي محاسبه درصد دقيق توليد برداشت شده، پس از خشک کردن در هواي آزاد توزين شدند. به همين منظور، توليد تمامي پايهها (بهجز شاهدها) در آخر فصل رويشي برداشت شدند. بهمدت چهار سال و هر ساله اقدام به اندازهگيري يا برآورد چشمي ويژگيهاي بنيه و شادابي، مرگ و مير، ارتفاع، توليد و تعداد ساقه زايشي در تمامي پايهها شد. در سال پنجم نیز، برای پایش آثار اعمال تیمارهای قطع در فصل رویشی استراحتی، بدون اعمال قطع، این ویژگیها اندازهگیری شد. با استفاده از طرح آماري کرتهاي خرد شده در زمان، تجزيه دادهها انجام شد. از آزمون چنددامنهای دانکن برای مقایسه میانگینها استفاده شد.
یافتهها: نتایج به خوبی نشانگر سازگاری بسیار بالای این گونه نسبت به چرای دام است؛ بدین معنی که هرچه بیشتر برداشت شود تولید ویژگیهای اندازهگیریشده به طور معنیداری در سطح 05/0≤ Pنسبت به سایر سطوح برداشت و حتی نسبت به شاهد داراي اختلاف است. تولید متوسط پایههای تیمارهای مختلف قطع سبک در سال اول تقریباً در یک گروه قرار دارند، اما روند سایر تیمارها به صورت پلکانی از تیمار سبک به سنگین افزایش داشته است و شیب این تغییر از سال اول به سال آخر به وضوح بیشتر شده است. مانند مقادیر تولید، ارتفاع نهایی در سال اول تمامی تیمارها و شاهد تقریباً در یک دسته بودند و این عدم تفاوت برای این ویژگی تقریباً در تمامی سالها ثابت ماند. بهجز افزایش تعداد گلآذین در تیمار قطع سبک در سال آخر به میزان یک گروه، در هیچ یک از سالهای اندازهگیری این ویژگی تفاوت معنیداری در سایر سالها بین تیمارها وجود نداشت.
بحث و نتیجهگیری: از آنجا که روند افزایشی ثابتی با افزایش شدت برداشت دیده میشود، ممکن است در صورت برداشت بیش از 70 درصد نیز کارآیی تولید اندام هوایی خود را در فصول رویشی ضمن قطع یا چرا حفظ نماید، اما نتایج فصل رویش بعد از اعمال تیمار، نیاز جمعیت گونه c. kotschyi به استراحت را به خوبی نشان داد. بهنظر میرسد جمعیت نسبتاً متراکم این گونه در منطقه حاصل جمع تمام عوامل از جمله اثر متقابل چرا و رقابت بینگونهای باشد.
Background and Objective: Producing basic knowledge about a rangeland ecosystem is a necessary instrument for any management practice in rangelands. This study is one of the prior attempts to determine vulnerability or persistence of key species in response to grazing in Saral rangeland, Kurdistan province, Iran.
Material and Methodology: For assessing clipping effects on important species Cephalaria kotschyi, a 0.5 ha exclosure established before 2007 growing season till 2011 in Zardawan paddock. Inside the exclosure, 40 plants selected of which 10 replications allocated to a specific treatment of ocular clipping of the 20-40, 40-60, and 60-80 % of aboveground annual growth. 10 replications were assigned as control (unclipped) plants. The grazing season in the traditional livestock grazing system called "Shagaldari" is about 3-4 months. Clippings were done every month for the three-month current grazing season. Monthly-clipped plant materials were dried to calculate the accurate clipping intensity as well as the residues of all plants (except controls) at the end of growth season. Each year, vigor, mortality, plant maximum height, yield, and reproductive shoot number measured or estimated. This was done for 4 years. In the fifth year, to monitor the effects of clipping treatments in the resting growing season, these attributes were measured without clipping. Split plot in time was used as the statistical design. During these four years, only one case of death was recorded among the 40 selected plants. Duncan's multiple range test was used to compare the means.
Findings: The results well indicate a much higher adaptability of this species to livestock grazing; This means that the more they clipped, the more the production of the measured attributes were significantly different at the level of P ≤ 0.05 compared to other clipping levels and even compared to the control. The average production of the plants of different treatments of light clipping in the first year are almost in the same group, but the trend of other treatments has increased stepwise from light to heavy treatment, and the slope of this change has clearly increased from the first year to the last year. Like the production values, the final height in the first year of all the treatments and the control were almost in the same category and this lack of significant difference for this attribute remained almost constant in all years. Except for the increase in the number of inflorescences in the treatment of light clipping in the last year by the amount of one group, there was no significant difference between the treatments in any of the years of measurement of this attribute.
Discussion and Conclusion: Since a constant increasing trend was observed with increasing clipping intensity, it may maintain its production efficiency even if more than 70% is clipped, but the results of the following growing season without clipping showed the the necessity of the Cephalaria kotschyi population's need to rest. It seems that the relatively dense population of this species in the area is the result of all factors, including the interaction of grazing and interspecies competition.
1. Sanandaji, S., & V. Mozaffarian, 2010. Studies of Flora in Saral area: Kurdistan - Iran. Taxonomy and Biosystematics, 2(4), 59-84. (In Persian)
2. Ghehsareh Ardestani, E., M. Bassiri, M.R. Vahabi, & M. Tarkesh, 2014. Effects of Harvest Intensity on Production of four range species. Iranian Journal of Applied Ecology, 3 (8) :69-78. (In Persian)
3. Sharifi-Rad, M., G. Heshmati, & M. B. Bagherieh-Najjar, 2016. Effects of different harvesting intensities and phenological stages on soluble carbohydrate reserve variabilities of Halocnemum strobilaceum and Halostachys caspica (Case study: Rangelands of Gomishan city, North-Western of Golestan Province). Journal of Plant Environmental Physiology, 11(41), 77-88. (In Persian)
4. Saedi, K., Ghasriani, F., A.A. Jafari, & M. Fayaz, 2017. Effects of various defoliation intensities on some vegetative and generative attributes of the species Dactylis glomerata L. in Saral rangelands in Kurdistan Province, Iran., Iranian Journal of Range and Desert Research, 24(3), 676-684. (In Persian)
5. Ghasriani, F., M. Bayat, M. Ghaemi, & H. Yeganeh, 2017. Effect of different harvesting intensities on forage production and vigority and vitality of Aeluropus littoralis species (Case study: in Tezkhrab-uromieh saline lands of West Azarbaijan province)., 24(1), 142-151.¬(In Persian)
6. Manafian, N., P. Tahmasebi, A. Ebrahimi, M. Faal Feizabadi, & R. Omidi pour, 2019. Effect of simulated grazing on the regenerative and vegetative attribute of two foraging species Astragalus effusus and Astragalus cyclophyllon. Plant Ecosystem Conservation, 7 (14): 169-187. (In Persian)
7. Siahmansour, R., & N. Kamali, 2023. Allowable use of 5 key rangelands species (Case Study: Zagheh alpine rangelands, Lorestan). Journal of Rangeland, 17(1): 131-144.¬ (In Persian)
8. Grace, C, T. M. Boland, H. Sheridan, E. Brennan, R. Fritch, M. B. Lynch, 2019. The effect of grazing versus cutting on dry matter production of multispecies and perennial ryegrass-only swards. Grass and Forage Science, 74: 437– 449.
9. Wang, N., M. Zhao, Q. Li, X. Liu, H. Song, X. Peng, H. Wang, N. Yang, P. Fan, R. Wang, & N. Du, 2020. Effects of defoliation modalities on plant growth, leaf traits, and carbohydrate allocation in Amorpha fruticosa L. and Robinia pseudoacacia L. seedlings. Annals of Forest Science, 77(2), 53.
10. Sharrow, S.H. & D. Kuntz, 1999. Plant response to defoliation in a subalpine green fescue Community, Journal of Range Management, 52: 174-180.11
11. Morris, C. D., 2021. Buried but unsafe – Defoliation depletes the underground storage organ (USO) of the mesic grassland geophyte, Hypoxis hemerocallidea. South African Journal of Botany, 141, 265–272.
12. Baker, S., M. B. Lynch, F. Godwin, E. Brennan, T. M. Boland, A. C. O. Evans, A. K. Kelly, & H. Sheridan, 2023. Dry-matter production and botanical composition of multispecies and perennial ryegrass swards under varying defoliation management. Grass and Forage Science, 1– 12
13. Muscha, J. M., L. T. Vermeire, & M. R. Haferkamp, 2023. Clipping Height and Frequency Effects on Japanese Brome Seed Production and Viability. Rangeland Ecology & Management. (In Press)
14. Jia, R., B. Tang, Q. Sun, W. Song, Y. Wang, & Y. Bai, 2023. Grazing intensity mediates effects of plant arbuscular mycorrhizal symbiosis on nitrogen and phosphorus resorption in semiarid grasslands. Plant and Soil. (In Press)
15. Saedi, k., A. Sepehri, M. Pessarakli, & H. Gharehdaghi, 2012. Grazing effects on carbohydrate reserves of three key range species in Saral Rangelands, Kurdistan province. PhD Dissertation, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, 112 p. (In Persian)
16. Clark, P. E., W. C. Krueger, L. D. Bryant, & D. R. Thomas, 1998. Spring defoliation effects on bluebunch wheatgrass: II. Basal area. Journal of Range Management, 51: 526-530.
17. Denton, E. M., B. S. Smith, E. P. Hamerlynck, & R. L. Sheley, 2018. Seedling Defoliation and Drought Stress: Variation in Intensity and Frequency Affect Performance and Survival. Rangeland Ecology & Management, 71(1), 25–34.
18. Tracy, K.B., J.C. Mosley, D.E. Lucas & L.R. Schmidt, 2007. Bluebunch wheatgrass response to spring defoliation on foothill Rangeland. Rangeland Ecology & Management, 60 (5): 498-507.
19. Saedi, K., Ghasriani, F., A.A. Jafari, & M. Fayaz, 2012. Clipping intensity effects on carbohydrate reserves of key range species in Saral rangeland of Kurdistan province, Iran, Tehran, Final Report, Research Institute of Forests and Rangelands, 75 p. (In Persian)
20. Bork, E. W., D. B. Hewins, E.G. Lamb, C. N. Carlyle, M. P. Lyseng, S. X. Chang, M. J. Alexander, W. D. Willms, & M. Iravani, 2023. Light to moderate long-term grazing enhances ecosystem carbon across a broad climatic gradient in northern temperate grasslands. Science of The Total Environment, 894, 164978.
21. Fayaz, M., & H. Yeganeh Badrabadi, 2015. Preferential value of range plants of Iran, Vol. 1, Semi-Steppic and High Mountains Rangelands of Iran, Tehran, Forest and Rangeland Research Institute, 415 p. (In Persian)
22. Saedi, K., F. Ghasiani, & R. Azizinezhad, 2011. Effects of different clipping intensities on some vegetative and generative attributes of Bromus tomentellus Boiss. in Saral rangeland of Kurdistan province, Iran. Journal of Rangeland, 5(2): 197-208. (In Persian)
23. Saedi, k., A. Sepehri, M. Pessarakli, & H. Gharehdaghi, 2018. The effect of continuous grazing on water-soluble carbohydrate reserves in two key rangeland species, 7th Iranian National Congress of Range and Range Management, 8-9 May 2018, Tehran Iran. (In Persian)