مقایسه اثربخشی واقعیت درمانی با تحلیل رفتار متقابل بر عوامل شخصیتی معتادان بهبودیافته

محورهای موضوعی : فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

احمد قاضی ¹ (کارشناس ارشد مشاوره خانواده، دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، ایران.)
مجید ضرغام حاجبی ² (دانشیار گروه روان شناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/06/14 تاریخ پذیرش : 1399/07/30 تاریخ انتشار : 1399/08/01

کلید واژه: واقعیت درمانی, تحلیل رفتار متقابل, اعتیاد, عوامل شخصیتی,

چکیده مقاله :

هدف: اعتیاد به دلیل ماهیت پیشرونده‌اش نه تنها زندگی فرد معتاد را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد بلکه مشکلات زیادی را برای خانواده و جامعه ایجاد کرده و بار زیادی به آن‌ها تحمیل می‌کند. لذا پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی واقعیت درمانی با تحلیل رفتار متقابل بر عوامل شخصیتی معتادان بهبود یافته انجام شد. روش: روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی مردان معتاد مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهر قم در سال 2019 تشکیل داد که از بین آن‌ها با روش نمونه‌گیری هدفمند تعداد 60 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه مساوی 20 نفری جایگزین شدند. گردآوری داده‌ها با کمک پرسشنامه صفات پنجگانه شخصیت- فُرم کوتاه (کوستا و مک‌گری، 1992) انجام شد. آزمودنی‌های دو گروه آزمایش تحت 8 جلسه 90 دقیقه درمان به صورت هفته‌ای یک جلسه قرار گرفتند اما برای گروه کنترل مداخله درمانی اعمال نشد. تحلیل داده‌ها با روش‌های آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس چندمتغیری ا و آزمون تعقیبی بن فرونی در نرم‌افزار SPSS/24 انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد بین سه گروه در نمرات پس آزمون عوامل شخصیتی شامل نورزگرایی، برون‌گرایی، گشودگی به تجربه، مقبولیت و با وجدانی از نظر آماری تفاوت معناداری وجود دارد (05/0>P). نتایج آزمون تعقیبی بن فرونی نیز نشان داد بین اثربخشی این دو روش درمانی تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0<P). نتیجه‌گیری: می‌توان نتیجه گرفت که واقعیت درمانی و تحلیل رفتار متقابل هر دو به یک اندازه باعث بهبود عوامل شخصیتی در معتادان بهبودیافته شده‌اند و می‌توان این برنامه‌ها را به عنوان درمان تکمیلی به مراکز ترک اعتیاد توصیه کرد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The aim of this study was to compare the effectiveness of reality therapy with the analysis of interactional behavior on personality factors of addicts. The statistical population was men with addiction in Qom city, from which 90 people were selected as a sample. Samples were matched based on age, gender, education and marital status. The experimental group received Glasser group reality therapy training and interaction behavior analysis in 10 sessions of 60 minutes. The instrument used in this study was the NEO questionnaire (McCurry and Costa, 1985). Methodology: The research method was quasi-experimental pre-test-post-test with a control group and multivariate analysis of covariance was used to analyze the data. Findings: The analyzes showed that interaction behavior analysis training was significantly more effective compared to Glasser reality therapy and improved the personality factors of recovering addicts. Conclusion: Improved addicts were able to improve their personality factors by accepting the reality and accepting responsibility for wrong behaviors and choosing a healthier lifestyle and learning six models of relationships, psychological games and changing life plans.