تأثیر یادگیری اجتماعی بر رفتارهای مخرب محیط‌زیست در کشاورزان با تأکید بر نقش آموزش‌های ترویجی
محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزیسید احمد میرمحمدتبار 1 , محمد مظلوم خراسانی 2 , محسن نوغانی 3 , علی سیلانیان طوسی 4
1 - دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
2 - استاد جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
3 - دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
4 - دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
کلید واژه: رفتارهای مخرب محیط‌زیست, یادگیری اجتماعی, پیوند افتراقی, کشاورزان,
چکیده مقاله :
یادگیری اجتماعی یکی ازنظریات مهم مرتبط با آموزش رفتار در افراد جامعه می باشد. فرایند یادگیری هم تأثیر مثبت و هم تأثیر منفی بر رفتارهای مخرب محیط زیست دارد. تحقیق حاضر درصدد بررسی تأثیر مثبت و منفی یادگیری و آموزش بر رفتارهای مخرب محیط زیست بوده است. روش تحقیق توصیفی ـ همبستگی می باشد که برای جمع‌آوری داده ها از تکنیک پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری تحقیق کشاورزان روستاهای شهرستان فریدون‌کنار به تعداد 6000 نفر بوده اند. حجم نمونه با جدول کرجسی و مورگان 361 نفر محاسبه گردید. روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله‌ای می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین رفتارهای آلوده کننده آب‌وخاک در پاسخگویان حدود 2/1 از 4 و میانگین استفاده از سموم شیمیایی و چاه عمیق حدود 1/3 از 10 می باشد. نتایج مدل معادلات ساختاری نشان داد که بیشترین تأثیر بر رفتارهای مخرب محیط زیست به ترتیب مربوط به متغیرهای شدت پیوند افتراقی (72/0=β)، تعداد پیوند با دوستان (26/0=β) و تعداد پیوند با خانواده (17/0=β) می باشند.
Social learning is one of the important ideas related to behavioral training in community members. Learning process has both positive and negative effects on environmental degradation behaviors. The purpose of this study was to investigate the positive and negative effects of learning and education on environmental destructive behaviors. The method of this research is descriptive correlations and the data was collected using a survey technique and a questionnaire tool. The statistical population of the study was farmers in the villages of Fereydonkenar Township of 6000 people. The sample size was calculated using Krejcie and Morgan table formula of 361 people. Sampling method is Multi-stage random sampling. The results of the study showed that the average of water and soil contamination behaviors in respondents is about 1.2 (out of 4) and the average use of chemical pesticides and deep wells is about 3.1 (out of 10). The results of structural equation model showed that the most effect on environmental destructive behaviors was related to severity of differential associations variables (β = 0.72), frequency association with friends (β = 0.26) and frequency association with family (β = 0.17).
بسحاق، م.، تقدیسی، ا.، طوسی، ا. (1391). ارزیابی تعیین‌کننده‌های پایداری در سیستم کشاورزی. مجله پژوهش و برنامهریزی روستایی، شماره پیاپی 3، صفحات 113-130.
حبیبی، آ.، و عدنور، م. (1395). مدل یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
جلیلی کناری، م.،و صالحی، ص. (1393). ارزیابی پیامدهای اجتماعی - زیستمحیطی استفاده از مواد شیمیایی در فعالیت کشاورزی، راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 10، صفحات 141 – 160.
صالحی، ص.، و پازوکی نژاد، ز. (1395). تحلیل عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر گرایش روستاییان به کشاورززی پایدار. مجله پژوهش و برنامهریزی روستایی، شماره پیاپی 13، صفحات 67-81.
غزانی، ع.، و بیژنی، م. (1395). کاربرد نگرشهای ارزشی زیستمحیطی در تحلیل رفتار زیستمحیطگرایانه کشاورزان به‌منظور حفاظت از خاک، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 47، شماره 1، صفحات 81-91.
منتی زاده، م.، زمانی، غ.،و کرمی، ع. (1393)، مدل یابی رفتار زیستمحیطی زارعان شهرستان شیراز با استفاده از تئوری ارزش عقیده هنجار استرن، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 45، شماره 4، صفحات 613-624.
مؤمن پور، ی.، صدیقی، ح.، چوبچیان، ش. (1395). تحلیل ساختاری نقش مؤلفههای آموزشی ترویجی و روان‌شناختی بر رفتار زیستمحیطی گندم کاران شهرستان بوکان. فصلنامه پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، پیاپی 23، صفحات 23-36.
هومن، ح. (1390). مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل. تهران: انتشارات سمت.
Barclay, E., & Bartel, R. (2015). Defining environmental crime: The perspective of farmers, Journal of Rural Studies, 39:188-198.
Barrantes, C., & Yague, J. (2015). Adults’ Education & Agricultural Innovation: A Social Learning Approach, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 191:163 – 168.
Bijani, M., Ghazania, E., & Valizadeh, N. (2017). Pro-environmental analysis of farmers' concerns and behaviors towards soil conservation in central district of Sari County. International Soil and Water Conservation Research, 5: 43-49.
Centner, T.J., Colson, G., & Lawrence, A. (2014). Assigning responsibility for chemical spray drift. Land Use Policy, 36 (1): 83-88.
Clinard, M., & Meier, R. (2008). Sociology of Deviant Behavior, Belmont, CA: Thomson/Wadsworth Publications, Retrieved from: http://www.worldcat.org/title/sociology-of-deviant behavior/oclc/122339787.
De Souza, J., & Alves, R. (2014). Hunting & wildlife use in an Atlantic Forest remnant of northeastern Brazil. Tropical Conservation Science, 7 (1): 145-160.
Eliason, S. (2012). Illegal Hunting and Angling: The Neutralization of Wildlife Law Violations, Society & Animals, 11 (3): 225-239.
Enticott, G. (2011). Techniques of neutralising wildlife crime in rural England and Wales. Journal of Rural Studies, 27: 200-208.
Fenton, D. M., Gregor, C. M. & Cary, J. (2000). Framework and review of Capacity and motivation for change to sustainable management practices. Bureau of Rural Sciences – Putting People in the Picture. Fnal Report. Theme 6: Project 6.2.1.
Hofmann, J. (2002). Contextual Analysis of Differential Association, Social Control, and Strain Theories of Delinquency. Social Forces, 81(3):753-785.
Hubschle, A. M. (2016). The social economy of rhino poaching: Of economic freedom fighters, professional hunters and marginalized local people. Current Sociology, 13(1): 1-21.
Kranjahl, J. (2010). Environmental and Pro-environmental behaviors. School and Health, 21: 1-24.
Lichtenberg, E., & Zimmerman, R. (1999). Information and farmers’ attitudes about pesticides, water quality, and related environmental effects. Agriculture. Ecosystems and Environment, 73(3): 227-236.
Montesh, M. (2012). Rhino poaching: a new form of organised crime, Report to College of Law Research and Innovation Committee of the University of South Africa: 1-23.
Poonian, Ch., Ramilo, V., & Lopez, D. (2016). Diversity, habitat distribution, and indigenous hunting of marine turtles in the Calamian Islands, Palawan, Republic of the Philippines. Journal of Asia-Pacific Biodiversity, 23:1-5.
Price, J.C., & Leviston, Z. (2014). Predicting pro-environmental agricultural practices: the social, psychological and contextual influences on land management. Journal of Rural. Studies, 34: 65-78.
Sattler, C., & Nagel, U. J. (2010). Factors affecting farmers’ acceptance of conservation measures: A case study from north-eastern Germany. Land Use Policy, 27(1): 70–77.
Serenari, Ch., & Peterson, M. (2016). A Sociopolitical Perspective on the Illegal Take of Wildlife in the Southeastern, USA. International Journal of Rural Criminology, 3(1): 29-49.
South, N., & Wyatt, T. (2011). Comparing Illicit Trades in Wildlife and Drugs: An Exploratory Study. Deviant Behavior, 32(6): 538-561.
Sutherland, E, H. (1947). Principles of Criminology, Chicago: J.B. Lippincott Co, Retrieved from: https://trove.nla.gov.au/work/8949118.
Thornberry, T. (2009). Intergenerational linkages in antisocial behavior, Criminal Behavior and Mental Health, 19(2): 80–93.
Vito, G., Maahs, J., & Holmes, R. (2007). Criminology: Theory, Research and Policy, Massachusetts: Jones & Bartlett Publishers, Retrieved from: https://www.abebooks.com/9781284090925/Criminology-Theory-Research-Policy-Vito-1284090922/plp.
White, R. (2011). Transnational environmental crime: Toward an eco-global criminology. UK: Routledge, Retrieved from: https://www.fishpond.co.uk/Books/Transnational-Environmental-Crime-Rob-White/9781843928027.
_||_