پایداری شالیزارهای گیلان و عوامل مؤثر بر آن (مورد: شهرستان رشت)

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

سودابه سرایی ¹ (دانش‌آموخته دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران.)
حسن افراخته ² (استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1396/12/12 تاریخ پذیرش : 1396/12/12 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: کشاورزی پایدار, شالیکاری, برنج, شهرستان رشت,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر یک تحقیق توصیفی همبستگی است و باهدف سنجش میزان پایداری در شالیزارهای استان گیلان و بررسی عوامل مؤثر در به کارگیری روش های کشاورزی پایدار انجام‌گرفته است. جامعه آماری شامل شالیکاران شهرستان رشت می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای محقق ساخته است که روایی و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ و آماره KMO مورد تائید قرار گرفت. با استفاده از تحلیل عاملی برای متغیرهای اصلی تحقیق، شاخص سازی شد. نتایج بیان گر این است که بین سطح سواد (505/0)، میزان درآمد حاصل از کشت برنج (283/0)، نوع نظام بهره برداری (447/0)، صرفه جویی در مصرف نهاده (378/0)، میزان دانش بومی شالیکاران (121/0r=)، میزان دانش فنی شالیکاران (289/0) و سطح دانش کشاورزی پایدار (944/0) با کشاورزی پایدار، رابطه مثبت و معنی دار در سطح 99 درصد اطمینان وجود دارد ولی بین سن شالیکاران، جنسیت، سابقه کار کشاورزی، تعداد افراد خانوار، میزان زمین شالیکاری، داشتن شغل غیر کشاورزی، شرکت در کلاس های آموزشی و ترویجی، دسترسی به تسهیلات و اعتبارات با کشاورزی پایدار رابطه معنی داری مشاهده نگردید.

چکیده انگلیسی:

The present research is a descriptive-correlational study and was done with the aim of assessing the stability of the rice fields in Guilan province and investigating the factors affecting the use of sustainable agricultural methods. The Statistical population of research consisted of rice farmers in Rasht city. The data gathering tool was a researcher made questionnaire whose validity and reliability were confirmed by Cronbach's alpha coefficient and KMO statistics. Using factor analysis of the main variables of the research, it was indexed. The results showed that a sustained average of rice fields in the study area is to 3.592. This means that the sustainability of the rice fields in the study area is less than average. Independent variables of research were placed in three groups of characteristics, economic and agricultural. The result of the correlation test proves that between variables of education level (0.505), income from rice cultivation (0.283), the type of operating system (0.447), saving inputs (0.378), indigenous knowledge of rice farmers (r =0.121), the amount of technical knowledge of rice farmers (0.289) and knowledge of sustainable agriculture (0.944) with sustainable agriculture, there is a positive and significant relationship but between variables such as age, gender, farming experience, household size, extent of rice fields, non-agricultural employment, Participate in education and promotion classes and access to credit facilities was not found a significant relationship with sustainable agriculture.

منابع و مأخذ:

ایروانی، ه.، و دربان آستانه، ع. (1383). اندازه­گیری، تحلیل و تبیین پایداری واحدهای بهره­برداری مورد: گندم کاران استان تهران. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 35، شماره 1، صفحات­ 39-52.

تقدیسی، ا.، و بسحاق، م.ر. (1391). تحلیل و ارزیابی پایداری کشاورزی در مناطق روستایی و بررسی نقش کشاورزان مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان ازنا. جغرافیا (فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال 10، شماره 33، صفحات 129-147.

چارسوقی­امین، ح.، موسوی، ا.، و حسینی، ج. (1386). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش روش­های کشاورزی پایدار درکشت آبی توسط گندم کاران استان سیستان و بلوچستان در سال زراعی 84-85. یافته­های نوین کشاورزی، سال 2، شماره 1، صفحات 82-95.

چهارسوقی­امین، ح.، و میردامادی، م. (1387). شناخت و تحلیل مؤلفه‌های تأثیرگذار بر کشاورزی پایدار در بین زنان کشاورز شهرستان بندرانزلی با تأکید بر دانش بومی برنج‌کاری در منطقه. فصلنامه دانش کشاورزی ایران، شماره 1، جلد 1، صفحات 61-83.

حیاتی، د. (1374). سازه­های اجتماعی-اقتصادی و تولیدی زراعی مؤثر بر دانش فنی، دانش کشاورزی پایدار و پایداری نظام زراعی در بین گندم کاران استان فارس. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ترویج دانشگاه شیراز.

سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان. (1385). آمار وضعیت برنج‌کاری در استان گیلان.

عادلی­ساردوئی، م.، حیاتی، ب.، ظریفیان، ش.، و حسینی نسب، د. (1390). عوامل مؤثر بر پایداری عملیات کشاورزی در شهرستان جیرفت مطالعه موردی: پیاز، سیب­زمینی و گوجه­فرنگی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 25، شماره 4، صفحات 459-468.

عمانی. ا.، و چیذری، م. (1385). تحلیل پایداری نظام زراعی گندم کاران مطالعه­ای در استان خوزستان. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 2-37، شماره 2، صفحات 266-258.

عمانی، ا. (1380). بررسی ویژگی­های اجتماعی، اقتصادی و زراعی گندم کاران مؤثر بر پذیرش کشاورزی پایدار در استان خوزستان. پایان­نامه دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

کرمی، ع.، و رضایی مقدم، ک. (1377). فقر و کشاورزی پایدار واکاوی کیفی. روستا و توسعه، شماره 2، صفحات 23-31.

کلانتری، خ.، اسدی، ع.، شعبانعلی فمی، ح؛ و عربیون، ا. (1389). تحلیل مؤلفه­های پایداری نظام کشت گندم در استان فارس. نشریه اقتصاد توسعه و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 24، شماره 2، صفحات­ 169-1776.

کریمی، س. (1379). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش تکنولوژی­های حفاظت خاک توسط کشاورزان. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

لال، ر. (1378). رهنمودها و روش­های ارزیابی استفاده پایدار از منابع خاک و آب در مناطق گرمسیری. ترجمه: محمدعلی حاج عباسی. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

مقصودی، ط. (1384). بررسی پایداری کشاورزی بین سیب­زمینی­کاران فریدون­شهر. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.

مینائی، ا.، و صبوری، م. (1389). بررسی عوامل روان‌شناختی مؤثر بر دیدگاه متخصصان کشاورزی استان سمنان درباره کشاورزی پایدار. فصلنامه تازه­های روانشناسی صنعتی سازمانی، سال 1، شماره 3، صفحات 57-63.

نورحسینی­نیاکی، ع.، و اللهیاری، م. (1389). عوامل مؤثر بر پذیرش کشت توأم برنج و ماهی در استان گیلان. مجله پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 3، شماره 3، پاییز 1389، صفحات 35-51.

نیکدخت، ر.، کرمی، ع.، و احمدوند، م. (1386). واکاوی مقایسه­ای پایداری در نظام­های دامداری سنتی. موردمطالعه دامداران شهرستان فیروزآباد. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال 11، شماره 41 (ب)، صفحات 60-69.

نیک­نامی، م. (1377). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش به­کارگیری زنبور تریکوگراما در کنترل کرم ساقه خوار برنج توسط شالیکاران شهرستان آمل. پایان­نامه کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران.

یزدانی، س.، و دوراندیش، آ. (1382). مقایسه بهره­وری عوامل تولید برنج در مناطق عمده، کشت. کاربرد شاخص ترنکویست – تیل. مجله علوم و صنایع کشاورزی، جلد 17، شماره 1، صفحات 3-11.

Allong, A., & Martin, R. (1995). Assessment of the adoption of sustainable agriculture: Implications for agricultural education. Journal of Agricultural Education, 36(3): 34-40.

Brower, F. (2004). Sustaining agriculture and the rural environment (governance, policy and multifunctional). UK, Edward Edgar Publishing Limited.

Comer, S., E. Ekanem, S. Muhammad, S. P. Singh., & Tegegn, F. (1999). Sustainable and Conventional Farmers: A Comparison of Socio-economic Characteristics, Attitude, and Beliefs. Journal of Sustainable Agriculture, 15: 29-45.

Nowak, P. J. (1992). Why farmers adopt production technology. Journal of Soil and Water Conservation, 47(1): 14- 17.

OECD. (2000). Sustainable Agriculture. France: Organisation For Economic Cooperation and Development.

RIRDC. (1997). Developing Indicators for Sustainable Agriculture. Http://www.rirdo.gov.au/pub/sortrcps/sr 20.htm/.

Saifi, B., & Drake, L. (2008). A co-evolutionary model for agricultural sustainability. Ecological Economics, 65: 24-34.

Saltiel, J., Bander, J., & Palchovich, S. (1994). Adoption of sustainable agricultural practices: Diffusion, farm stricture and profitability. Rural sociology, 57(2): 333-342.

Sharma, L., Chandargi, D., & Khurana, G. (2002). Farmer's characteristics and adoption of kharif technology. Indian Journal of Extension Education, 38(102): 88-89.

Souza, D., Cyphers, D., & Phipps, T. (1993). Factors effecting the sustainable agriculture practices. Agricultural and Resource Economics Review, 22(2): 159-165.