بررسی تأثیر پروژۀ ترسیب کربن بر توانمندی جوامع محلی (موردمطالعه حوزه آبخیز تیل‌آباد استان گلستان)

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

نفیسه امامی ¹ (کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.)
امیر احمدپور ² (دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.)
احمد عابدی سروستانی ³ (دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.)
محمدرضا شهرکی ⁴ (محقق و مدرس مؤسسه آموزش عالی (غیرانتفاعی) گرگان و کارشناس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1396/12/12 تاریخ پذیرش : 1396/12/12 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: مشارکت, جوامع محلی, توانمندی, ترسیب کربن, صندوق خرد روستایی,

چکیده مقاله :

توانمندسازی جوامع محلی یکی از مهم ترین بخش های طرح های مشارکتی در مدیریت منابع طبیعی به شمار می رود. تحقیق حاضر باهدف بررسی تأثیر اجرای یکی از پروژه های مشارکتی منابع طبیعی بانام پروژۀ ترسیب کربن در توانمندسازی جوامع محلی در حوزۀ آبخیز تیل آباد شهرستان آزادشهر از توابع استان گلستان انجام‌گرفته است. جمعیت موردمطالعه شامل 1309 عضو از 100 صندوق خرد روستایی که حداقل دو سال از سابقۀ عضویت آن ها گذشته باشد، در سه روستای وامنان، سیب چال و کاشیدار است. به روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی و با کمک جدول کرجسی- مورگان، 298 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار سنجش شامل یک پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن با استفاده از نظرات اساتید دانشگاه و پایایی آن با محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ تائید گردید. نتایج نشان داد که اجرای پروژۀ ترسیب کربن بر توانمندی جوامع محلی تأثیر مثبتی داشته است. این تأثیر در بعد روان‌شناختی، بیشترین و در بعد اقتصادی کمترین بوده است. یافته ها نشان داد که بین ویژگی های فردی پاسخگویان و ابعاد توانمندی، رابطۀ معنی داری وجود ندارد؛ اما تأثیر این پروژه در میزان توانمندی افراد دارای اراضی باغی، افراد عضو تعاونی، دریافت‌کنندگان وام و افراد شرکت‌کننده در دوره های آموزشی و ترویجی، بیشتر از سایرین بوده است.

چکیده انگلیسی:

Empowerment of local communities is the most integral part of participatory plans in natural resources management. This research aimed to investigate one of natural resources participatory projects entitled Carbon Sequestration Project (CSP) in empowering local communities in Tilabad Watershed region of Azad Shahr county in Golestan province. The study population consisted of 1309 members of 100 small rural credit funds with at least two years of experiences in three villages of Vamanan, Sibchal and Kashidar. Using Krejcie-Morgan table, 298 samples were selected. Data were collected by a questionnaire that its validity and reliability were confirmed by faculty members and Cranach’s alpha coefficient respectively. Results showed that CSP had positive impact on empowerment of local communities. The impact was the highest on psychological dimension whereas impact on economic dimension was the lowest. The results also showed that there were no significant relationships between respondents' personal characteristics and different dimensions of empowerment. Furthermore, impact of this project was more for gardener, members of the cooperatives, recipient of loan and participants in extension education courses.

منابع و مأخذ:

چرمیان، مهدی.، و علی بیگی، امیرحسین. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر توانمندسازی روان‌شناختی زنان روستایی. فصلنامه زن و جامعه، دوره 4، شماره1، صفحات 192-165.

حسن نژاد، م. کهن‌سال، م.، و قربانی، م. (1389). امکان­سنجی سیاست­های انگیزشی اجرایی پروژه بین­المللی ترسیب کربن ایران در راستای توانمندسازی جوامع محلی. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره 24، شماره3، صفحات 334- 323.

حیدری­ساربان، و.، و رکن­الدین افتخاری، ع. (1395). تحلیل عوامل مؤثر بر توانمندسازی کشاورزان استان اردبیل. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره47، شماره 3، صفحات 755-743.

راستین، م.، خاتمی، س.و.، نوچه، م.ه.، میرعماد، س.ح.، و گلیوری، ا. (1393). نقش توانمندسازی زنان در مدیریت پایدار منابع طبیعی (مطالعه موردی: روستای فروان در طرح بین­المللی مدیریت پایدار منابع آب‌وخاک حبله­رود-استان سمنان)، اولین همایش ملی زن و توسعه روستایی. مشهد.

زمانی میاندشتی، ن.، عطائی، پ.، و ایزدی، ن. (1391). بررسی سطوح و میزان توانمندی در بین اعضای تعاونی زنان روستایی (موردمطالعه: تعاونی زنان تفیهان شهرستان شیراز). مجله زن در توسعه و سیاست، دوره 1، شماره 4، صفحات 172-153.

سعدی، ح.، شعبانعلی­فمی، ح.، و لطیفی، س. (1391). سنجش میزان توانمندی اقتصادی و اجتماعی زنان قالیباف روستایی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه مورد استان همدان). مجله زن در توسعه و سیاست، دوره 10، شماره2، صفحات 126-107.

شکوری، ع.، رفعت جاه، م.، و جعفری بهتاش، م. (1386). مؤلفه­های توانمندی زنان و تبیین عوامل مؤثر بر آن­ها. مجله پژوهش­های زنان، دوره 5، شماره1، صفحات 2- 1.

ضیائی، م.ص.، نرگسیان، ع.، و آیباغی اصفهانی، س. (1387). نقش رهبری معنوی در توانمندسازی کارکنان دانشگاه تهران. مجله مدیریت دولتی، دوره 1، شماره1، صفحات 86-67.

قنبری، ی.، و انصاری، ر. (1394). شناسایی و تبیین عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر توانمندسازی زنان روستایی (مطالعه موردی: شهرستان رستم). مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، دوره 4، شماره3، صفحات 10-1.

مرادی، م. (1389). بررسی اثرات برنامه­های اتحادیه فرشبافان شهرستان جوانرود بر توانمندسازی زنان روستایی: مطالعه موردی زنان قالیباف روستاهای صفی‌آباد، بیاشوش و زلان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

لقائی، ح.، بهمن­پور، ه.، و زعیم­دار، م. (1386). تهدیدها و فرصت­های مشارکت مردمی در مدیریت زیست‌محیطی مناطق تحت حفاظت ایران. مجله جنگل و مرتع، 76 و 77، صفحات 15- 8.

ناصری، م.، فرهادیان، ه.، عباسی، ع.، و خسروانی، ف. (1394). نقش شرکت­های سهامی زراعی در بهبود شاخص­های توانمندسازی کشاورزان عضو: مطالعۀ موردی جنوب استان خراسان جنوبی. فصلنامه روستا و توسعه، دوره 18، شماره 2، صفحات 63-39.

هادربادی، غ.ر. (1387). بررسی مدلی از توسعه روستایی (پروژه ترسیب کربن)؛ گروه علمی کشاورزی، منابع آب و منابع طبیعی، کمیسیون امور زیربنایی و تولیدی. دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، تهران.

Abraham, J. (2011). Measurement of Social Empowerment of Farmers in SHGS: Evidence From India. International NGO Journal, 6(12):255-261.

Chambers, R. (2007). Who Counts? The Quiet Revolution of Participation and Numbers. Working Paper 296. Institute of Development Studies, Brighton: http:// www.ids.ac.uk/files/Wp296.pdf.

Christens, B.D. (2012). Toward Relational Empowerment. American Journal of Community Psychology, 50(1-2):114–128.

Duthy, S.,& Bolo-Duthy, B. (2003). Empowering People’s Organizations in Community Based Forest Management in the Philippines: the Community Organizing Role of NGOs. Annals of Tropical Research, 25(2):13-27.

Erstad, M. (2007). Empowerment and Rural Development, International Journal of Rural and of Development, University Press Management, pp:134-136.

Forrester, A. (2005). All Teams Are Created Equal: How Employee Empowerment Really Works. Sage, New Berry Park, CA, p: 67.

Khan, M., & Ali, Q.U.A. (2016). Socio-Economic Empowerment of Women in Pakistan; Evidences From Gilgit-Baltistan. International Journal of Asian Social Science, 6(8): 462-471.

Kinney, R.F. (2006). The Community Empowerment Scale New York Fountain House, Inv, pp:34-35.

Lawrence, A. (2006). No Personal Motive? Volunteers, Biodiversity, and the False Dichotomies of Participation. Ethics, Place & Environment, 9(3):279-298.

Lima-Constantino, P.A., Alberto-Carlos, H.S., Ramalho, E.E., Rostant, L., Marinelli, C.E., Teles, D., Fonseca-Junior, S.F., Fernandes, R.B., & Valsecchi, J. (2012). Empowering Local People Through Community-Based Resource Monitoring: A Comparison of Brazil and NamibiaEcology and Society, 17(4): 22:

Manton, K.I. (2008). Empowering Community Settings: Agents of Individual Development, Community Betterment, and Positive Social Change. American Journal of Community Psychology, 41(1-2):4-21.

Moller, H., Berkes, F., Lyver, P.O.,& Kislalioglu, M. (2004). Combining Science and Traditional Ecological Knowledge: Monitoring Populations for Co-management. Ecology and Society, 9(3): http://www.ecologyandsociety.org/vol9/iss3/art2/.

Muhammad, A.,& Yasin, M.G. (2011). Local Governance and Empowerment of Marginalized Groups: A Case Study of BDS and LSG in Pakistan. Pakistan Journal of Social Sciences (PJSS), 31(1):115-125.

Park, E.,& Kim, S. (2014). Enhancing Local Community’s Involvement and Empowerment Through Practicing Cittaslow: Experiences
from Goolwa, South Australia. SHS Web of Conferences, 12: http://www.shs-conferences.org/articles/shsconf/pdf/2014/09/shsconf_4ictr2014_01044.pdf

Parveen, S.,& Leonhauser, I.U. (2004). Empowerment of Rural Women in Bangladesh: A Household Level Analysis. Conference on Rural Poverty Reduction through Research for Development and Transformation, eutscher Tropentag- Berlin, pp: 1-10.

Prato, B.,& Longo, R. (2012). Empowerment of Poor Rural People Through Initiatives in Agriculture and Natural Resource Management. Poverty Reduction and Pro-Poor Growth: The Role of Empowerment: https://www.oecd.org/dac/povertyreduction/50157503.pdf.

H.Ahmad, M.S., &  Noraini, A.T. (2015). Empowering Local Communities: Decentralization, Empowerment and Community Driven Development. Quality & Quantity, 49(2):827-838.

Sathiabama, K. (2010). Rural Women Empowerment and Entrepreneurship Development: https://ideas.repec.org/i/a.html

Soepijanto, B., Zauhar, S., Haryono, B.S.,& Soeaidy, S. (2013). Model of Effective Community Empowerment Policy of Forestry Partnership to Forest Community in Mesuji-Lampung. OSR Journal Of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS), 17(1):7-14.

Soni, M.S.M., Ireen, S.,& Siddique, A.A. (2016). Factors Influencing Empowerment Level of Women: A Case Study of Kushtia, Bangladesh. International Advanced Research Journal in Science, Engineering and Technology, 3(2):93-97.

Stuart-Hill, G., Diggle, R., Munali, B., Tagg, J.,& Ward, D. (2005). The Event Book System: a Community-Based Natural Resource Monitoring System From Namibia. Biodiversity and Conservation, 14(11):2611-2631.

Thomas, K.W. (2008). Cognitive Elements of Empowerment: an “Interpretive” Model of intrinsic Task Motivation. Cad Manage Rev,PP: 666-668.