اهمیت سنجی شاخص‏های سنجش توسعه‏یافتگی کشاورزی: یک مطالعه تجربی در جنوب کرمان

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

مینا فاریابی ¹ , مصطفی احمدوند ² , آیت اله کرمی ³

1 - دانشگاه یاسوج- گروه مدیریت توسعه روستایی
2 - دانشیار ترویج و توسعه‌ی کشاورزی، دانشکده‌ی کشاورزی، دانشگاه یاسوج
3 - دانشیار اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج

تاریخ دریافت : 1396/08/23 تاریخ پذیرش : 1396/08/23 تاریخ انتشار : 1396/05/01

کلید واژه: توسعه کشاورزی, توسعه روستایی, شاخص توسعه, اعتبار وزنی, جنوب کرمان,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر بر مبنای هدف کاربردی و از نوع توصیفی ـ تحلیلی و در جهت سنجش اهمیت شاخص های سنجش توسعه یافتگی کشاورزی انجام شد. بدین ترتیب به‌منظور تعیین میزان اهمیت هر یک از شاخص های موردمطالعه از فرآیند تعیین اعتبار وزنی بهره گرفته شد. اطلاعات موردنیاز از طریق منابع اَسنادی ـ کتابخانه ای و پرسشنامه ای محقق ساخته به دست آمد. جامعه آماری در سنجش اهمیت شاخص های توسعه یافتگی کشاورزی شامل تمامی مدیران و کارشناسان (150 نفر) سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان بود که نمونه موردمطالعه از طریق نمونه گیری هدفمند گلوله برفی شامل 19 نفر از مدیران و کارشناسان (15 نفر کارشناس و چهار نفر مدیر) سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان شدند. داده پردازی نیز با استفاده از نرم افزار SPSS19 انجام شد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که شاخص های توسعه یافتگی کشاورزی به هشت گروه شاخص های توسعه زیرساختی، نهادی، نیروی انسانی، مکانیزاسیون، دام و تولیدات دامی، بهداشت دام، باغداری و زراعت قابل دسته بندی هستند که از این میان سه گروه شاخص های توسعه بهداشت دام، نیروی انسانی و زیرساختی به‌عنوان مهم ترین شاخص های سنجش توسعه یافتگی کشاورزی نشان داده شدند.

چکیده انگلیسی:

Determining the importance of agricultural development criteria is crucial for accurate measurement of level of agricultural development in any area. Therefore, this descriptive-analytical study aims at determining the importance of the agricultural development criteria. For this purpose, weighing accounting process was implemented. The weighting of criteria was developed by obtaining a ratio scale based upon a paired comparison of each criterion. Thus, the study used archival documents, a questionnaire survey, and interviews. The statistical population was all managers and experts (N=150) in southern Kerman Jihad-e-Agriculture Organization. Therefore, 19 managers and specialists of the organization were involved in the study using snowball sampling technique. Data processing was done using SPSS19. Research findings indicated that agricultural development criteria could be categorized into eight criteria: development of infrastructure, institutional, human development, mechanization, livestock and animal products, animal health, horticulture and agronomy. Among them, three development criteria include: animal health development, human resources and infrastructure were the most important measures of agricultural development.

منابع و مأخذ:

بازیار، ا.، و احمدوند، م. (1396). تبیین بازدارنده‏های توسعه کشاورزی در روستاهای شهرستان رستم. فصلنامه پژوهش‏های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 10، شماره 1، صفحات 76-65.

بهشتی، م. ب. (1383). توسعه اقتصادی ایران. تبریز: دانشگاه تبریز.

پزشکی، و.، و زرافشانی، ک. (1387). کاربرد منطق فازی در ارائه مدل ارزیابی سطوح توسعه کشاورزی دهستان‏های شهرستان کرمانشاه. فصلنامه روستا و توسعه، دوره 11، شماره 4، صفحات 70-53.

تقوایی، م.، حسنی‏نژاد، آ.، و طالبی، خ. (1393). تعیین و تحلیل سطوح برخورداری و سطح‏بندی دهستان‏های استان زنجان با استفاده از مدل‏های شاخص مرکزیت و پرستون. جغرافیا و برنامه‏ریزی، دوره 18، شماره 48، صفحات 80-61.

تقوایی، م.، و بسحاق، م. ر. (1391). سطح‏بندی و ساماندهی توسعه کشاورزی در شهرستان‏های استان فارس با استفاده از GIS. اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 28، صفحات 27-1.

توکلی، ج. (1391). سنجش توسعه‌یافتگی کشاورزی شهرستان‏های استان کرمانشاه. جغرافیا و پایداری محیط، شماره 5، صفحات 111-126.

توکلی، ج. (1393). سنجش توسعه‌یافتگی کشاورزی استان‏های ایران با استفاده از تحلیل عاملی و تاکسونومی عددی. جغرافیا و پایداری محیط، شماره 12، صفحات 1-12.

جمشیدی، م. ت. (1390). تعیین سطوح توسعه کشاورزی و نابرابری‏های منطقه‏ای در استان زنجان. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 42، شماره 1، صفحات 78-67.

حیدری ساربان، و. (1391). اولویت‏بندی دهستان‏های شهرستان مشگین‏شهر برحسب سطوح توسعه کشاورزی. نشریه علمی ـ پژوهشی جغرافیا و برنامه‏ریزی، دوره 16، شماره 40، صفحات 96-75.

درویشی،  ع. (1372). ظرفیت و توان توسعه پایدار کشاورزی. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 2، شماره 5. صفحات 53-30.

رضوانی، م. ر.، و صحنه، ب. (1385). سنجش سطوح توسعه‏یافتگی نواحی روستایی با استفاده از روش منطق فازی. فصلنامه روستا و توسعه، صفحات 33-1.

رکن‏الدین افتخاری، ع. ا.، پورطاهری، م.، فرج‏زاده، م.، و حیدری‏ساربان، و. (1388). نقش توانمندسازی در توسعه کشاورزی (مطالعه موردی: استان اردبیل). پژوهش‏های جغرافیای انسانی، شماره، 69، صفحات 103-87.

سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان. (1393). مرکز آمار سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان. اطلاعات مربوط به محصولات کشاورزی جنوب کرمان.

سالنامه آماری استان کرمان. (1390). سازمان مدیریت و برنامه‏ریزی استان کرمان. «http://amar.kr.ir». (7 تیر 1394).

شهرکی، ج.، و سردارشهرکی، ع. (1393). بررسی درجه‏ توسعه یافتگی شهرستان‏های استان سیستان و بلوچستان با تأکید بر شاخص‏های عمده بخش کشاورزی. فصلنامه برنامه‏ریزی منطقه‏ای، دوره 4، شماره 15، صفحات 13-28.

عبدالله‏زاده، غ. ح.، کلانتری، خ.، اسدی، ع.، خواجه‏شاه‏کوهی، ع. ر.، و شریف‏زاده، ا. (1391). منطقه‏بندی توسعه کشاورزی در استان فارس. نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی، دوره 5، شماره 1، صفحات 118-97.

فطرس، م. ح.، و بهشتی‏فر، م. (1388). مقایسه درجه توسعه‌یافتگی بخش کشاورزی استان‏های کشور در دو مقطع 1372 و 1382. اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 17، شماره 65، صفحات 17-39.

کرمی، آ. ا.، و عبدشاهی، ع. (1390). رتبه‏بندی توسعه‏یافتگی مناطق روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد به روش فازی. تحقیقات اقتصاد کشاورزی، دوره 3، شماره 3، صفحات 136-117.

کریمی، ف.، و احمدوند، م. (1393). وضعیت‏سنجی و اولویت‏بندی شاخص‏های توسعه پایدار در مناطق روستایی، مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان بویراحمد. فصلنامه پژوهش‏های روستایی، دوره 5، شماره 3، صفحات 690-663. 

محمودیان، م. (1377). قطعنامه رؤسای دانشکده‏های کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، صفحه 17.

مرادی، ژ.، میرک‏زاده، ع. ا.، رستمی، ف.، و کریمی، ف. (1394). سنجش سطوح توسعه کشاورزی روستاهای دهستان قراتوره با استفاده از تکنیک تاپسیس. مجله پژوهش‏ و برنامه‏ریزی روستایی، دوره 4، شماره 2، صفحات 78-67.

مطیعی‏لنگرودی، س. ح.، و شمسایی، ا. (1386). توسعه روستایی مبتنی بر تداوم و پایداری کشاورزی: مطالعه موردی بخش سجاسرود زنجان. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 86، صفحات 104-85.

مولائی هشجین، ن. ا.، و مولایی‏پارده، س. (1393). تحلیل مکانی توسعه کشاورزی در شهرستان‏های استان خوزستان. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره 3، شماره 2، صفحات 38-19.

میرلطفی، م. ر.، شایان، ح.، و علوی‏زاده، ا. م. (1391). ارزیابی سطح توسعه‏ی کشاورزی و عوامل مؤثر بر آن در شهرستان هیرمند. جغرافیا و توسعه، شماره 28، صفحات 114-95.

Dixion, C. (1997). Rural Development in third world, London: Routledge

Gongn, J., & Lin, H. (2000). Sustainable Development for Agricultural Region in china: case studies, Forest Ecology and Management. (128): 27-38.

Skees, J. R. (2003). Risk management challenges in rural financial markets: Blending risk management innovations with rural finance. In The thematic papers presented at the USAID conference: Paving the way forward for rural finance, : 2-4, Washington.