ارزیابی رفتار ایمنی کشاورزان صیفی‌کار شهرستان اندیمشک در استفاده از سموم شیمیایی

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

سمیرا قلاوندی ¹ (دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران)
آزاده نوراله نوری وندی ² (استادیار گروه کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر)
احمدرضا عمانی ³ (دانشیار گروه کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/12/12 تاریخ پذیرش : 1396/12/12 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: کشاورزان صیفی‌کار, رفتارهای ایمنی, سموم شیمیایی, اندیمشک,

چکیده مقاله :

کشاورزی از شغل‌های پرخطر در دنیا محسوب می شود. شاغلین این بخش در معرض انواع حوادث و بیماری ها قرار دارند. از عواملی که سلامت کشاورزان را تهدید می‌کند، سموم شیمیایی می‌باشد که لازم است کشاورزان برای مقابله با عوارض و بیماری‌های ناشی از آن به انجام رفتارهای ایمنی خاصی اقدام نمایند. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی رفتار ایمنی صیفی‌کاران در استفاده از سموم شیمیایی در شهرستان اندیمشک می‌باشد. این تحقیق از نوع توصیفی - همبستگی بود که به روش پیمایشی اجرا شد. جامعه آماری شامل صیفی‌کاران شهرستان اندیمشک در نظر گرفته شد (850 N=) که 165 نفر آن‌ها با استفاده از فرمول کوکران به‌عنوان نمونه انتخاب گردید. ابزار جمع آوری داده پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی بر اساس پانل متخصصان و پایایی آن نیز از طریق یک مطالعه راهنما و آزمون کرونباخ آلفا محاسبه شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS22 استفاده شد. میانگین رفتار ایمنی پاسخگویان 176/2 از 5 و با انحراف معیار 89/0 بود که بیانگر وضعیت نامطلوب رفتار ایمنی می‌باشد. همبستگی بین سطح دانش فنی کاربرد سموم شیمیایی، سطح درآمد سالیانه، میزان زمین زراعی، مشارکت اجتماعی، منزلت اجتماعی و سطح نگرش به کاربرد سموم شیمیایی با رفتار ایمنی در کاربرد سموم شیمیایی رابطه معنی‌داری داشت. همچنین سطوح مختلف رفتار ایمنی در کاربرد سموم شیمیایی از دیدگاه کشاورزان صیفی کار برحسب شرکت در کلاس‌های آموزشی- ترویجی با اطمینان 95 درصد اختلاف معنی‌دار وجود داشت. با توجه به اهمیت رفتار ایمنی و ارتباط آن با مشارکت در برنامه‌های آموزشی و ترویجی، ضروری است برنامه‌ریزان فعالیت‌های ترویجی این مهم را مدنظر قرار دهند.

چکیده انگلیسی:

Agriculture is the world's high-risk jobs. Workers in this sector are at risk of events and diseases. One factor that threatens the health of farmers is chemical toxins. Farmers are required to deal with the complications and diseases caused by it to apply certain safety behaviors. The purpose of this research was analyzing the safety behavioure of summer crop farmers in Andimeshk Township about the use of chemical pesticides. The method of research was descriptive and correlative. This research was conducted through a survey. The population was summer crop farmers in Andimeshk township (N= 850). By Cochran formula one hundred sixty five persons as sample size was selected. Validity based on the panel of experts was confirmed and its reliability through a pilot test and Cronbach's alpha was calculated. SPSS22 software was used to analyze the data.The mean safety behaviour of respondents was 2.176 of 5 and with a standard deviation 0.89, that indicated poor safety behaviour of farmers. The correlation between the level of technical knowledge, the level of annual income, the amount of arable land, social participation, social status, attitude to the use of chemical pesticides and the safety behavioure of summer crop farmers had a significant relationship. As well as different levels of the safety behavioure of summer crop farmers by participation in educational and extension classes at 95%, there was a significantdifference. Regarding the importance of safe behaviour, it is essential planner of extension activities consider it.

منابع و مأخذ:

آقاجان زاده لیافوئی، ک.، و شریف‌زاده، ا. (1392). بررسی میزان آگاهی کشاورزان در مصرف سموم و آفت‌کش‌ها (مطالعه موردی: دهستان بلوکات شهرستان رودبار). همایش پدافند غیرعامل در بخش کشاورزی، جزیره قشم، شرکت تعاونی علم گستران پیشتاز ایرانیان، قابل‌دسترسی در: http://www.civilica.com/Paper-NCPDA01-NCPDA01_1414.html

بیژنی، م.، سلامت، ع.، کرمی، غ.، و عزیزی خلخالی، ط. (1393). عوامل مؤثر بر نگرش کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان‌های خوزستان و اسلام نسبت به ایمنی در عملیات کشاورزی. مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها، دوره 2، شماره 4، صفحات 292-281.

تقدیسی، م.، مدد زاده، ن.، شادزی، ش.، و حسن‌زاده، ا. (1387). تأثیر برنامه‌ی آموزشی بر کارگران اجرای ایمنی بر اساس مدل بزنف در کارخانه ذوب‌آهن اصفهان، مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، جلد 16، شماره 3، صفحات 10-1.

تیرگر، آ. (1386). بهداشت حرفه‌ای، تهران: انتشارات اندیشه رفیع.

حسینی، م.، رمضانی، ع.، توسلیان، ح.، محسن زاده، م.، مالکی، س.، و صمیمی، ک. (1389). بررسی میزان آگاهی و نگرش کشاورزان استان خراسان جنوبی از مسائل بهداشت حرفه‌ای کشاورزی سال 1387، فصلنامه سلامت کار ایران، شماره 8، دوره 1، صفحات 29-24.

رضوی اصل، م.، و عزتیان، رضا. (1387). بهداشت حرفه‌ای در بخش کشاورزی، ویژه بهورزان و مروجین. قم: انتشارات اندیشه ماندگار.

عقیلی نژاد، م.، محمدی، ص.، و فرشاد، ع. (1386). تأثیر مصرف آفت‌کش‌ها بر سلامت کشاورزان، مجله پژوهشی دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی (مجله پژوهش در پزشکی)، دوره 31، شماره 4، صفحات 331-327.

قاسمی، ص.، و کرمی، ع. (1388). نگرش‌ها و رفتارهای گلخانه‌داران استان فارس نسبت به کاربرد سموم شیمیایی در گلخانه‌ها. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 23، شماره 1، صفحات 40-28.

قانع، ف. (1384). بررسی اثربخشی دوره‌های برگزارشده مبارزه تلفیقی آفات پنبه (IBM) از دیدگاه کشاورزان پنبه‌کار شهرستان گرمسار. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی،  دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

کرمی، غ.، بیژنی، م.، و سلامت، ع. (1393). دانش ایمنی کارشناسان کشاورزی جنوب غرب ایران در کار با ماشین‌آلات کشاورزی. مجله مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دوره 1، شماره 4، صفحات 39-30.

کیانی، ف.، سماواتیان، ه.، پور عبدیان، س.، منصور نژاد، ز.، و جعفری، ا. (1390). اثربخشی یک دوره آموزش ایمنی در تغییر نگرش کارکنان نسبت به مسائل ایمنی و ابعاد آن. فصلنامه دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، جلد 9، شماره 2، صفحات 68-53.

گل زردی، ف. سرورامینی، س. وزان، س.، و سرورامینی، م. (1390). بررسی نگرش و رفتار کشاورزان بخش مرکزی کرج نسبت به کاربرد علف‌کش‌های شیمیایی.  فصلنامه بوم‌شناختی علف‌های هرز، جلد 2، شماره 1، صفحات 83-71.

مراد حاصلی، س.، میرک‌زاده، ع.، و رستمی، ف. (1393). تحلیل اثربخشی دوره‌های آموزش ایمنی و بهداشت حرفه‌ای برگزارشده جهت کشاورزان. فصلنامه علمی تخصصی طب کار، دوره 6، شماره 3، صفحات 59-50.

منفرد، ن.، و توکلی، ک. (1393). بررسی عوامل مؤثر بر کاهش مصرف سموم شیمیایی از دیدگاه گوجه‌فرنگی کاران در استان بوشهر. کنفرانس بین‌المللی یافته‌های نوین در علوم کشاورزی و محیط‌زیست.

نصیری، ص.، و اکبری زاده، ف، (1389). بهداشت کشاورزی در تولید گندم (کاشت، داشت، برداشت). گزارش طرح تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان فارس. منتشرنشده.

نظریان، م.، آجیلی، ع.، و رضایی مقدم، ک. (1388). بررسی دانش، نگرش و رفتار ایمنی کشاورزان سبزی‌کار شوش در استفاده از آفت‌کش‌ها. سومین کنگره علوم ترویج و آموزش کشاورزی، صفحات 14-1.

نقاب، م.، علی پور، ح.، نازی اقدم، ر.، سلحشور، ن.، کاظمی، م.، و رجایی فرد، ع. (1392). بررسی اثر آفت‌کش‌ها بر باروری کشاورزان در استان فارس. فصلنامه علمی تخصصی طب کار، دوره 5، شماره 2، صفحات 66-58.

نوروزی، ا. (1384). بررسی عوامل مؤثر بر دانش، نگرش و مهارت گندم کاران شهرستان نهاوند پیرامون مدیریت آب زراعی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

نیک‌نامی، م. (1378). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش زنبور تریکوگراما در کنترل کرم ساقه خوار برنج توسط شالی‌کاران آمل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

 Atreya, K. (2007). Pesticide Use Knowledge and Practices: A Gender differences in Nepal, Environmental Research, 104(2): 305-311.

Bedell, J., & Rehman, T. (2001). Using social- psychology models to understand farmers conservation behavior. Journal of Rural studies, 16:117-127.

Erbaugh, J. M., Donnermeyer, J., & Kyamanywa, S. (2002). Factors associated with the use of pesticides in Uganda: Strategic options for targeting integrated pest management (IPM) programs. Journal of International Agricultural and Extension Education, 9(2): 23- 28.

Joshi, M.R., Mai, v. (2001). Comparative Analysis of the Effectiveness of Farmers Field School and Conventional Extension Approaches in Promoting Integrated Pest Management Technology in Chitwan District of Nepal. Thesis Muster of Science (Extension Education), University of the Philippines Los Banos.

Lichtenberg, E., & Zimmerman, R. (1999). Information and Farmers Attitudes About Pesticides, Water Quality, and Related Environmental Effects. Agriculture Environment, 73(3): 227-236.

Oluyde, C.A.,& Festus, k. (2007). Farmers understanding of pesticide safety labels and field spraying practices: A case study of cotton farmers in northern cote dlvoire. scientific Research and Essay, 2(6):204-210.

Saiyed, H. & Tiwari, R. (2004). Occupational Health Research in India. Indudtrial Health, 92: 141-148.

Salameh, P.R., Baldi, I., Brochard, P., & Saleh, B. (2003). Pesticide in Lebanon: A Knowledge, Attitude, and Practice Study. Environment Research,94: 1-6.

Schenker M.B., Orenstein M.B., & Samuels S.J. (2002). Use of Protective Equipment Among California Farmers. Am J Ind Med, 92(5):455-464.

Wichman, A. V., Rombke, J., Ribeiro, M.O., & Nina, N.C. (2002). Use and Fate of Pesticides in the Amazon State, Brazil: Risk to Human Health and the Environment.  Environment Science Pollution Research, 9 (6):423-428.

Yang, P., Iles, M., Yan, S., & Jolliffe, F. (2005). Farmers Knowledge Perceptions and Practices in Transgenic Bt Cotton in Small Producer Symptoms in northern china. Crop protectiors, 24: 229-239.

 Yassin, M., T.A. Abu, Mourad., & Safi, J. (2002). Knowledge, attitudes practice and toxicity symptoms Associated With Pesticide Use Among Farm Worker in Gaza Strip. Occupational and Environment Medicine, 59:387-394.

Yildirim, S. I. (2007). Fruit-growers Perceptions on the Harmful Effects of Pesticides and their Reflection on Practices: The Case of Kemalpasa, Turkey. Crop Protection, 7(26):917–922.

Zhang, H., & Iu, Y. (2007). End- Users knowledge, attitude, and behavior towards safe use of pesticides: A Case Study in the guanting reservoir Area. China, Environ Geochem Health, 29: 513-520.