سنجش آسیب‌پذیری خشکسالی کشاورزان گندم کار در شهرستان اصفهان

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

مسعود رمضانی ¹ (عضو هیأت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، ایران)
لیدا شریفی ² (دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران)
کیومرث زرافشانی ³ (دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/05/21 تاریخ پذیرش : 1396/05/21 تاریخ انتشار : 1396/02/01

کلید واژه: سنجش آسیب‌پذیری, خشکسالی, کشاورزان, اصفهان,

چکیده مقاله :

خشکسالی های اخیر در شهرستان اصفهان و شدت خساراتی که بر بخش کشاورزی وارد آمده است، بیانگر آسیب پذیری کشاورزان نسبت به خشکسالی است. لذا پرداختن به مطالعات آسیب پذیری که پیش‌نیاز مدیریت ریسک است، مهم تلقی می شود. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از این مطالعه سنجش آسیب پذیری خشکسالی کشاورزان گندم کار در شهرستان اصفهان و رتبه بندی مناطق روستایی این شهرستان می باشد. در این مطالعه از روش پیمایشی استفاده شد و داده ها از 275 کشاورز گندم کار با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای چندمرحله‌ای جمع‌آوری گردید. به‌منظور جمع‌آوری داده ها از پرسشنامه و مصاحبه ی حضوری با کشاورزان شهرستان اصفهان، استفاده شد. برای سنجش آسیب پذیری کشاورزان گندم کار از فرمول (2005) Me-Bar & Valdez استفاده شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که کشاورزان گندم کار در بخش جرقویه علیا بیشترین ضریب آسیب پذیری کل (77/3) و کشاورزان گندم کار در بخش بن رود دارای کمترین ضریب آسیب پذیری کل (32/3) می باشند. دستاوردهای این مطالعه می تواند به مسئولان مدیریت خشکسالی استان در تخصیص اعتبارات با توجه به میزان آسیب پذیری مناطق، یاری برساند. بدین‌صورت سنجش میزان آسیب‌پذیری می تواند مبنایی برای مسئولان به‌منظور تخصیص منابع و اعتبارات محسوب گردد.

چکیده انگلیسی:

The current drought in Esfahan Township and damages incurred on agricultural sector clearly indicate that vulnerability among farmers is increasing. However, limited attention has been paid to drought mitigation and preparedness across the affected area. Therefore, it is imperative to study vulnerable group which is the bench mark in drought risk management the predictors of vulnerability among farmers in Isfahan Township. In this study used survey research design and data was collected from 275 wheat farmers using multistage stratified sampling through questionnaire and personal interview with farmers whom has experienced drought. Farmers' vulnerability was determined using Mebar & Valdez (2005). Results revealed that farmers in Jarghooyeh Olya had the highest vulnerability (3.77) and farmers in Bon Rood had the lowest vulnerability (3.32). Results of this study have implications for policy makers in distributing resources to farmers with high vulnerability. Innovation of this paper is to quantify the vulnerability of rural communities using formula and the ranking these communities based on the vulnerability. Thus vulnerability assessment could be basic to the allocation of resources and funds.

منابع و مأخذ:

حسینی، م.، شریف­زاده، ا.، و غلامرضایی، س. (1388). روایتی از آسیب­پذیری جوامع روستایی و عشایری درنتیجه بحران خشکسالی در استان کرمان. اولین همایش ملی توسعه پایدار، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران، صفحات 12-1.

شرفی، ل.، و زرافشانی، ک. (1390). سنجش آسیب­پذیری فنی و روان­شناختی کشاورزان گندم کار در زمان خشکسالی (مطالعه موردی: شهرستان­های کرمانشاه، صحنه و روانسر). مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 7، شماره 1، صفحات 15-1.

گراوندی، ش. (1388). واکاوی راهبردهای مدیریت ریسک در بین کشاورزان ذرت­کار شهرستان کرمانشاه. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران.

محمدی، س. ز.،  محمدزاده، س.، و یزدان پناه، م. (1394). بررسی عوامل مؤثر بر نیت و رفتار حفاظت از آب توسط باغداران شهرستان دشتستان؛ آزمونی از تئوری رفتار برنامه­ریزی شده. پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 8، شماره 4، صفحات 89-75.

یعقوبی، ج.، حمیدی، ک.، و معصومی، ل. (1394). سنجش نگرش کشاورزان حوزه آبخیز زنجانرود نسبت به خشکسالی و مدیریت آن. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 8، شماره 4، صفحات 28-13.

Adger, W. N. (2006). Vulnerability. Global Environmental Change, 16: 268-281.

Alcamo, J., Acosta-Michlik, L., Carius, A., Eierdanz, F., Klein, R., Krömker, D. & Tänzler, D. (2005). A new approach to the assessment of vulnerability to drought, Presented at concluding symposium of the German climate research programme (DEKLIM), Leipzing.

Benight, C.C., Swift, E., Sanger, J., Smith, A., & Zeppelin, D. (1999). Coping self-efficacy as a mediator of distress following a natural disaster, Journal of Applied Social Psychology, 29: 2443-2464.

Bartlett, J. E., Koterlik, J. W., & Higgins, Ch. C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19 (1): 43-50.

Blauhut, V., Stahl, K., Kohn, I. (2015). The ddynamics of vulnerability to drought in Europe, Research and Science-Policy Interfacing, Andreu et al.(Eds.), Chapter, Taylor & Francis group, London.

Brant, S. (2007). Assessing the vulnerability to drought in Ceara, Northeast Brazil. Retrieved from: http://hdl.handle.net/2027.42/57432.

Deressa, T., Hassan, R. M., & Ringler, C. (2008). Measuring Ethiopian framers' vulnerability to climate change across regional sates, International Food policy research institute.

Epule, T. E., Ford, J. D., Lwasa, Sh., & Lepage, L. (2017). Vulnerability of Maize Yield to droughts in Uganda, Water, 9 (181): 1-17.

Ethlet, Ch.  & Yates, R. (2005). Participatory vulnerability analysis: A step-by-step guide for field staff. International emergencies team. January 2000.

Füssel, H.-M. (2007). Vulnerability: A generally applicable conceptual framework for climate change research. Global Environmental Change, 17: 155-167.

Gangadharappa, N. R., Acker, D. G., Chengappa, P. G., Ganesamoorthi, S., Kumar, S., Sajeev, M. V., & Shen, D. (2007). Social capital and ability to change among Indian farmers. International conference on 21th century challenges to sustainable agri-food systems.

Gautier, D., Denis, D., Locatelli, B. (2016). Impacts of drought and responses of rural populations in West Africa: a systematic review, WIREs Clim Change 2016. doi: 10.1002/wcc.411.

Iglesias, A., Moneo, M., & Quiroga, S. (2007). Methods for evaluating social vulnerability to drought. Options Méditerranéennes, 58: 129-133.

IPCC (International Pannel on Climate Change). (2001). Climate change 2001. Synthesis Report. A Contribution of Working Groups I, II, and III to the Third Assessment Report of the Integovernmental Panel on Climate Change (R.T. Watson and the Core Writing Team, eds.). Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom, and New York, USA.

Makoka, D. (2008). The impact of drought on household vulnerability: The case of rural Malawi, Munich Personal RePEc Archive (MPRA), Retrieved from: http://mpra.ub.uni-muenchen.de/15399/..

Me-Bar, Y., & Jr, F. V. (2005). On the vulnerability of the ancient Maya society to natural threats. Journal of Archaeological Science, 32: 813-825.                                            

Paavola, J. (2008). Livelihood, vulnerability and adaptation to climate change in Morogoro, Tanzania. Environmental Science and policy, 11: 624-654.

Patnaik, U. & Narayanan, K. (2005). Vulnerability and climate change: An analysis of the eastern coastal districts of India, Human security and climate change, an international workshop Holman Fjord hotel, Asker, near Oslo.                                

Sengestam, L. (2009). Division of capitals- What role does it play for gender-differentiated vulnerability to drought in Nicaragua?. Community Development, 40: 154-176.

Shewmake, Sh. (2008). Vulnerability and the impact of climate change in South Africa's Limpopo river Basin, International food policy research institute.

Simelton, E., Fraser, E. D. C., Termansen, M., Forster, P. M., & Dougill, A. J. (2009). Typologies of crop-drought vulnerability: an empirical analysis of the socio-economic factors that influence the sensitivity and resilience to drought of three major food crops in China 1961-2001. Environmental Science & policy, 12: 438-452.

Trærup, S. (2007). Coping with climate change vulnerability: issues related to development and agricultural linkages in developing countries, Department of Geography and Geology, University of Copenhagen. Retrieved from: http://www.Diis.dk/graphics/_IO_indsatsomraader/fattigdom_og_naturresurser/P_E_may%2027_Tr%E6rup_cc.

Vásquez-León, M., West, C. Th., & Finan. T. J. (2003). A comparative assessment of climate vulnerability: agriculture and ranching on both sides of the US-Mexico border. Global Environmental Change, 13: 159-173.

Zakieldeen, S. A. (2009). Adaptation to climate change: a vulnerability assessment for Sudan, Key highlights in sustainable agriculture and natural resource management. International Institute for Environment and Development.

Zarafshani, K., Sharafi, L., Azadi, H., Hosseininia, G.h., DeMaeyer, Ph., & Witlox, F. (2012). Drought vulnerability assessment: The case of wheat farmers in western Iran, Global and Planetary Change. 98-99: 122-130.

Zarafshani, K., Sharafi, L., Azadi, H., & Van Passel, S. (2016). Vulnerability assessment models to drought: Toward a conceptual framework. Sustainability, 8 (6): 1-21.