بررسی عوامل مؤثر بر رضایت آببران از عملکرد شبکه آبیاری و زهکشی دشت ورامین
محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزیمعصومه افشانی 1 , مهدی سرائی تبریزی 2 , مصطفی تیموری 3
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی. تهران، ایران.
2 - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه اقتصاد، ترویج و آموزش کشاورزی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: شبکه آبیاری و زهکشی, ارزیابی عملکرد, رضایت آ بران, دشت ورامین,
چکیده مقاله :
جلب رضایت بهرهبرداران در تعامل با شبکه آبیاری و زهکشی از دغدغه های مهم مدیران اجرایی و مسئولان حوزه کشاورزی و آب است. پژوهش حاضر با هدف شناسائی عوامل مؤثر بر رضایت آببران در محدوده شبکه آبیاری و زهکشی ورامین با استفاده از پرسشنامه به روش میدانی- اسنادی و نمونهگیری تصادفی انجام شد. جامعه آماری بهره-برداران و آببران تحت پوشش شبکه و حجم نمونه (رابطه کوکران) 98 نفر تعیین شد. پرسشنامه‌ای بود که روایی ابزار پژوهش با تکمیل 30 نمونه اولیه، بررسی پایایی با نظر اساتید دانشگاه و صاحبنظران متخصص صورت پذیرفت. تحصیلات، میزان مالکیت‌آب، نظام‌بهره‌برداری مثبت و معنی‌دار، سن، سابقه کشاورزی و نوع کشت اثر منفی و معنی‌دار دارند. وصول آب‌بها، جلوگیری از مراجعات مکرر، کاهش هزینه و توزیع بهینه آب در اراضی تحت پوشش، فقدان همکاری موثر بین سازمانی درخصوص یکپارچه‌سازی اراضی و اخذ مجوز، عدم کفایت اطلاعات آبیاری و خشکسالی، نشاندهنده سطح تأثیر بر رضایتمندی بهرهبرداران است.
Satisfaction of users in interaction with the irrigation and drainage network is one of the important concerns of executives and officials in the field of agriculture and water. The aim of this study was to identify the factors affecting water users' satisfaction in the area of Varamin irrigation and drainage network using a questionnaire by field-documentary method and random sampling. The statistical population of users and water users under the network coverage and sample size (Cochrane relationship) was determined to be 98 people. It was a questionnaire that the validity of the research tool was completed by completing 30 prototypes, and the reliability was assessed with the opinion of university professors and experts. Education, level of water ownership, positive and significant exploitation system, age, agricultural history and type of cultivation have a negative and significant effect. Receiving water, preventing frequent visits, reducing costs and optimal distribution of water in the covered lands, lack of effective inter-organizational cooperation in land consolidation and obtaining permits, insufficient irrigation and drought information, indicate the level of impact on user satisfaction.
احسانی، م. 1387. درسهای آموزنده از تجارب انتقال مدیریت آبیاری. پنجمین کارگاه فنی مشارکت آببران درمدیریت شبکههای آبیاری و زهکشی، ایران، تهران، باشگاه توانیر. 26دی1387. صفحه 19-35.
امید، م.، اسکندری، غ.، شعبانعلی فمی، ح.، و اکبری، م. 1388. واکاوی مشکلات تشکلهای آببران در فرآیند انتقال مدیریت آبیاری مطالعه شبکههای تجن، مغان و ورامین. مجله تحقیقات آب و خاک ایران، 40 (2): 167-175.
بینام. 1392. گزارش بیلان منابع آب محدوده مطالعاتی ورامین (4134). وزارت نیرو. مهندسین مشاور آبخوان. 69 صفحه.
بینام. 1398. گزارش فنی شبکه آبیاری و زهکشی ورامین. شرکت آبیاری آبمنطقهای پاکدشت، 22 صفحه.
پاسیار، ف.، و منعم، م، ج. 1387. ارائه شاخص‌های تفکیکی ارزیابی عملکرد برای عوامل سازهای و بهرهبرداری شبکههای آبیاری. مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی، 9 (1): 15-30.
پژوهان، ع.، عمانی، ا.، و سلمانزاده، س. 1395. تحلیل موانع مشارکت گندمکاران در زمینه تشکیل تشکل آببران، شبکه آبیاری دز. فصلنامه راهبردهای توسعه روستائی. 3 (3): 365-378.
حسینی، م.، روستا، ک.، زمانیپور، الف.، و تیموری، م. 1395. ادراک کشاورزان نسبت به پیامدهای خشکسالی با رویکرد پدیدارشناسی (مطالعه موردی: استان خراسان جنوبی). فصلنامه پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، 10 (4): 71 – 59.
داوری، ک.، و سالاریان، م. 1393. مبانی مدیریت شبکههای آبیاری و زهکشی (بهرهبرداری و نگهداری)، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، شماره نشریه 36، 200 صفحه.
رشوند، ا.، میردامادی، م.، و لشگرآرا، ف. 1397. بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت تشکلهای آببران شبکه آبیاری دشت قزوین. مجلهی پژوهش های ترویج و آموزش در کشاورزی، 11(3): 21-28.
زندرضوی، س.، ملکمیان، ل.، کامران، ف.، ضیایی، ک.، و اخلاصپور، ر. 1387. بررسی موانع عاملیتی مؤثر بر مشارکت سازمانیافته (مطالعه موردی تشکلهای آببران شهرستان بردسیر). مجله پژوهش اجتماعی، 1(1): 99-119.
زهتابیان، غ، ر.، رفیعیامام، ع.، علویپناه، ک.، و جعفری، م. 1383. بررسی آب زیرزمینی دشت ورامین جهت استفاده از آبیاری اراضی کشاورزی. مجله پژوهشهای جغرافیایی، شماره 38(2):102-91.
سرائیتبریزی، م.، و حیدری، ن. 1394. چالش‌های پیشرو در استفاده پایدار از منابع آب و خاک در بخش کشاورزی. مجله آب و آبیاری، 44(1): 7-13.
سلیمانی، م.، سیارایرانی، ک.، صباغی، م.، و فریدی، م. 1388. ضرورت اهمیت بهینهسازی مصرف آب کشاورزی و تغییر مدیریت تقسیم و توزیع آب از بخش دولتی به خصوصی. دوازدهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی، تهران، 5 و 6 اسفندماه، صفحه 384-377.
سیدجواد، م.، و مشعل، م. 1393. ارزیابی شاخص‌های هیدرولیکی سازههای نیرپیک (مورد مطالعه: شبکه آبیاری و زهکشی دشت ورامین). مجله مدیریت آب و آبیاری، 2 (4): 229-222.
شیری، ن.، هاشمی، م.ک.، میرکزاده، ع.ا.، و اسحاقی، ر. 1392. عوامل مؤثر بر بهکارگیری عملیات حفاظت خاک از سوی کشاورزان استان ایلام. نشریه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 44 (2): 297-308.
عبداللهزاده، غ.، جهانگیر، ل.، محبوبی، م.، و قزل، ع. 1397. تأثیر الگوی مدیریتمشارکتی در بهرهبرداری بهینه آب در شهرستان آققلا. مجله پژوهش آب در کشاورزی، 32 (1): 131-146.
عطائی، پ.، و ایزدی، ن. 1393. تحلیل مسئولیتهای تشکلهای آببران و زمینهیابی موانع ایجاد آن از دیدگاه بهرهبرداران. مجله پژوهش آب در کشاورزی، 4(28): 738-849.
مرتضینژاد، م.، یعقوبی، ج.، ستودهنیا، ع.، و داغستانی، م. 1391. راهکارهای بهینهسازی مدیریت منابع آب در شبکههای آبیاری از دیدگاه آببران (مطالعهی موردی: شبکه آبیاری دشت قزوین). مجلهی مهندسی منابع آب، 5(1): 69-77.
میرزایی، آ.، و میردامادی، س. م. 1388. عوامل مؤثر بر نگرش کشاورزان نسبت به تعاونیهای آببران. مجله ترویج و اقتصاد کشاورزی، 2(1): 1-8.
میرزایی، آ.، و میردامادی، س. م. 1391. سازههای مختلف تأثیرگذار بر تمایل کشاورزان استان گلستان به مشارکت در تشکل آببران. فصلنامه روستا و توسعه، 15(1): 135-151.
ناصری، س.، و درویشی ، ف. 1394. مدیریت بهرهبرداری از شبکههای آبیاری و زهکشی (پژوهش موردی: شبکه آبیاری و زهکشی سلیمانشاه). کنگره ملی آبیاری و زهکشی ایران، انجمن آبیاری و زهکشی، دوره 1، 1394.
نجفی، ن.، خسرویپور، ب.، غنیان، م.، برادران، م.، و دحیماوی، ع. 1392. شناسایی عوامل بازدارنده موفقیت تشکلهای آببران از دیدگاه بهرهبرداران حوزههای کرخه شمالی و جنوبی استان خوزستان. مجله پژوهشهای روستائی، 4 (1): 165-188.
Amirova, I., Petrick, M. and Djanibekov, N. 2018. Long and short-term determinants of water user cooperation: Experimental evidence from Central Asia. 30th International Conference of Agricultural Economists, 28 July-2 August 2018, Vancouver, Canada.
Kahil, MT. Dinar, A and Albiac, J. 2016. Cooperative water management and ecosystem protection under scarcity and drought in arid and semiarid regions. Water Resources and Economics. NO: 13. :P: 60-74.
_||_