تحلیل رابطه بین هنجارهای اخلاقی، دانش و رفتار حفاظت از آب کشاورزان حوضه آبریز هلیل رود شهرستان جیرفت

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

رضوان مهنی رفتار ¹ , امیر نعیمی ² , روح اله رضائی ³ , یونس خسروی ⁴

1 - گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی دانشگاه زنجان
2 - گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی دانشگاه زنجان
3 - دانشگاه زنجان
4 - گروه علوم محیط زیست دانشگاه زنجان

تاریخ دریافت : 1397/09/29 تاریخ پذیرش : 1399/03/25 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: کشاورزان, رفتار حفاظت از آب, هنجارهای اخلاقی, دانش,

چکیده مقاله :

هدف این مطالعه توصیفی، تحلیل رابطه بین هنجارهای اخلاقی، دانش و رفتار حفاظت از آب بود. جامعه آماری این پژوهش، 2601 نفر از کشاورزان حوضه آبریز هلیل رود شهرستان جیرفت بودند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 339 نفر و روش نمونه‌گیری از نوع تصادفی طبقه‌ای با انتساب متناسب مورد مطالعه قرار گرفتند. روایی ظاهری و محتویی پرسشنامه با استفاده از نظرسنجی از متخصصان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (71/0 تا 79/0) مورد تایید قرار گرفت. نتایج آمار توصیفی نشان داد وضعیت توزیع فراوانی سه متغیر مورد مطالعه (هنجارهای اخلاقی، دانش و رفتار حفاظت از آب) در سطح متوسط بدست آمد. نتایج تحلیل همبستگی تحقیق نشان داد که متغیرهای هنجارهای اخلاقی، دانش‌ذخیره‌سازی و مهار آب و دانش کاهش تبخیر آب با رفتار حفاظت از آب کشاورزان همبستگی مثبت و معنی‌داری داشتند. نتایج رگرسیون خطی به روش گام به گام نشان داد که متغیرهای هنجارهای اخلاقی و دانش‌ذخیره‌سازی و مهار آب، در حدود 66 درصد از تغییرات رفتار حفاظت از آب کشاورزان را تبیین نمودند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this descriptive study was to analyzing relationship between ethics norms, knowledge and water conservation behavior. The statistical population consisted of farmers of Halil Rood watershed located at Jiroft county (N=2601) that 339 farmers were studied using Krejcie and Morgan and proportional stratified random sampling method. Face and content validity of questionnaire were confirmed a by panel of experts and its reliability was approved with calculating Cronbach's alpha coefficient (0.71-0.79). Descriptive statistics results showed that frequency distribution of the three studied variables (water conservation behavior, ethics norms, knowledge) were at medium level. Correlation analysis findings showed that variables such as: ethics norms, knowledge of storage and preservation and knowledge of reduce water evaporation had significant and positive correlation with water conservation behavior of farmers. Results of linear regression by stepwise method showed that ethics norms and knowledge of storage and preservation explained about 66 percent of the variability of water conservation behavior among farmers

منابع و مأخذ:

چوبک، ح. (1391). جازموریان. مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، قابل دسترس در پایگاه اینترنتی ویکی­پدیا: https://fa.wikipedia.org/، تاریخ بازیابی: 30/06/1396

حقیقتیان، م.، پورافکاری، ن.، و جعفری نیا، غ. (1391). تأثیر رفتارهای جتماعی زیست­محیطی بر توسعۀ اجتماعی مورد مطالعه کارکنان پارس جنوبی عسلویه. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 5، شماره 1، صص 152-135.

رحیمی فیض آباد، ف.، یزدان پناه، م.، فروزانی، م.، محمد زاده، س.، و بورتن، ر. (1395). تعیین     عوامل موثر بر رفتار حفاظت از آب کشاورزان در شهرستان سلسله: کاربرد مدل فعالسازی هنجار. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-47، شماره 2،  صص390-379.

سالاری، ف.،  یزدان پناه، م.، یعقوبی، ج.، و فروزانی، م. (1394). مقایسه قدرت دو تئوری رفتار برنامه ریزی­ شده و تئوری شناخت اجتماعی در پیش بینی نیت و رفتار دامداران. مجله پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، سال8، شماره 3 (پیاپی31)، صص44-27.

سبزیان ملایی، خ.، آجیلی، ع.، محمدزاده، س.، یزدان­پناه، م.، و فروزانی، م. (1394). بررسی تمایل و رفتار کشاورزان نسبت به بکارگیری مدیریت تلفیقی آفات با استفاده از تئوری توسعه یافته رفتار برنامه ریزی شده. مجله پژوهش­های ترویج و آموزش­های کشاورزی، سال 8، شماره 2 (پیاپی 30)، صص 70-55

عمانی، ا.، و چیذری، م. (1390). شناسایی مدل مناسب پیش­بینی پذیرش مدیریت پایدار منابع آب زراعی در بین گندم­کاران شهرستان اهواز. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 19، شماره73، صص 100-77.

فردوسی، س.، مرتضوی، ش.، و رضوانی، ن. (1386). رابطه بین دانش زیست محیطی و رفتارهای محافظت از محیط. پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 53،  صص266-253

قاسمی، ن.، و حیدری، ف. (1394). پذیرش مسئولیت مدنی در اخلاق زیست محیطی؛ در راستای حفظ محیط زیست. پژوهش­های اخلاقی، سال 6، شماره 2، صص 133-117.

کیانپور، ک.، آقا امیری، ن.، و محمدی روز بهانی، م.، (1393). آموزش گامی به سوی توسعه فرهنگ حفاظت از محیط­زیست. دومین همایش ملی و تخصصی پژوهش­های محیط­زیست ایران. همدان، انجمن ارزیابان محیط­زیست هگمتانه. 16 مرداد ماه.

محمدی، س. ز.، محمدزاده، س.، و یزدان پناه، م. (1394). بررسی عوامل مؤثر بر نیت و رفتار حفاظت از آب توسط باغداران شهرستان دشتستان؛ آزمونی از تئوری رفتار برنامه ریزی شده. پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 8، شماره 4 (پیاپی32)، صص 89-75

منتی زاده، م.، و زمانی، غ. (1391). تدوین مدل رفتار زیست محیطی زارعان شهرستان شیراز. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 8، شماره 2،  صص75-63.

وزین، ن.، و افتخاری، ع. ر. (1391). نقش دانش بومی در حفاظت از منابع آب و خاک از دید روستائیان: مطالعه موردی بخش خوش رستم شهرستان خلخال. فصلنامه روستا و توسعه، سال 15، شماره 4، صص 114-91.

Aprile, M.,  & Fiorillo, D. (2017). Water conservation behavior and environmental concerns: Evidence from a representative sample of Italian individuals. Journal of Cleaner Production, 159, 119-129

Arvola, A., Vassallo, M., Dean, M., Lampila, P., Saba, A., Lähteenmäki, L., & Shepherd, R. (2008). Predicting intentions to purchase organic food: the role of affective and moral attitudes in the theory of planned behavior. Appetite, 50 (2), 443-454.

Botetzagias, I., Dima, A. F., & Malesios, Ch. (2015). Extending the theory of planned behavior in the context of recycling: the role of moral norms and of demographic predictors. Resources. Conservation and Recycling, 95, 58–67

Burkhrdt J, Comstock G, Hartel PG, Thompson PB. (2005). Agricultural ethics. Iowa, Council for Agricultural Science and Technology.

Davis, J. A. (1971). Elementary survey analysis. Englewood. Prentice Hall. NJ.

Dolnicar, S., Hurlimann, A., & Grün, B. (2012). Water conservation behavior in Australia. Journal of Environmental Management, 105, 44-52

Fielding, K. S., McDonald, R., & Louis W. R. (2008). Theory of planned behavior, identity and intentions to engage in environmental activism. Journal of Environmental Psychology, 28, 318–326

Frick, J., Kaiser, F. G., & Wilson, M. (2004). Environmental knowledge and conservation behavior: Exploring prevalence and structure in a representative sample. Personality and Individual Differences. 37, 1597-1613.

Gangadharappa, N. R., Acker, D. G., Chengappa, P. G., Ganesamoorthi, S., Kumar, S., Sajeev, M. V., & Shen, D. (2007). Social capital and ability to change among Indian farmers. Paper presented at the AIAEE: Proceedings of the 23rd  Annual Meeting, May 20-24^th , Polson, Montana.

Gillins, J. (2015). Bridging the gap between knowledge and behavior: understanding what factor promotes water conservation. A thesis presented to the faculty of the communication department at Southern Utah University.

Kaiser F. G., & Fuhrer U. (2003). Ecological behavior's dependency on different forms of knowledge. Applied Psychology: An International Review, 52(4), 598–613.

Onwezen, M. C., Antonides, G., & Bartels, J. (2013). The Norm Activation Model: An exploration of the functions of anticipated pride and guilt in pro-environmental behavior. Journal of Economic Psychology, 39, 141-153.

Roczen, N., Kaiser, F., Bogner, F., & Wilson, M. (2013). A competence model for environmental education. Environment and Behavior, 46(8), 972-992.

Sun, Y., Liu, N., Shang, J., & Zhang, J. (2017). Sustainable utilization of water resources in china: A system dynamic model. Journal of cleaner production, 142(2), 613-625.

Sussman, R.  (2011).  Be the change you want to see: modeling composting in public places, Environmental And Bihavior,42 (3), 323-343.

Untaru, E., Ispas, A., Candrea, A. N., Luca, M., & Epuran, G. (2016). Predictors of individuals' intention to conserve water in a lodging context: The application of an extended theory of reasoned action. International Journal of Hospitality Management, 59, 50-59.

Uzun, F. V. (2012). The effects of nature education project on the environmental awareness and behavior. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46, 2912 – 2916.

Wallner, S., Hunziker, M., Kienast, F. (2003). DO natural Science experiments influence public attitudes towards environmental problems. Global environmental change, 13, 185- 194.

Van der Werff, E., & Steg, L. (2016). The psychology of participation and interest in smart energy systems: Comparing the value-belief-norm theory and the value-identity-personal norm model. Energy Research & Social Science, 22,107-114.

Yazdanpanah, M., Feyzabad, F. R., Forouzani, M., Mohammadzadeh, S., & Burton, R. J. (2015). Predicting farmers’ water conservation goals and behavior in Iran: A test of social cognitive theory. Land Use Policy, 47, 401-407.

Yazdanpanah, M., Hayati, D., Hochrainer-Stigle, S., & Zamani, Gh. (2014). Understanding farmers’ intention and behavior regarding water conservation in the Middle-East and North Africa: A case study in Iran. Journal of Environmental Management, 135, 63-72.

Yazdanpanah, M., Monfared, N., & Hochrainer-Stigler, S., (2013).Inter-related effects due to droughts for rural populations: a qualitative field study for farmers in Iran. International Journal of Mass Emergencies and Disasters (IJMED), 31 (2), 106-129.