تأثیر مدیریت مصرف آب کشاورزی بر امنیت غذایی خانوارهای کشاورزان در نظام بهره‌برداری خانوادگی: موردمطالعه شهرستان کرمانشاه

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

حسین شعبانعلی فمی ¹ (گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، تهران، ایران)
مصطفی مرادی ² (گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران)
علی اسدی ³ (استاد دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران)

تاریخ دریافت : 1397/12/10 تاریخ پذیرش : 1398/11/21 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: شهرستان کرمانشاه, مدیریت مصرف آب کشاورزی, نظام بهره‌برداری خانوادگی, امنیت غذایی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مدیریت مصرف آب کشاورزی بر امنیت غذایی در نظام بهره‌برداری خانوادگی در شهرستان کرمانشاه انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کشاورزان آبی کار شهرستان کرمانشاه تشکیل می دهند که تعداد آنها 9656 خانوار بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 217 خانوار تعیین شد که با روش طبقه‌ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. روایی پرسشنامه به روش روایی محتوایی با بهره‌گیری از نظرات یک پنل متخصصان در زمینه موضوع موردپژوهش (اعضای هیئت‌علمی گروه مدیریت و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران) و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید گردید (73/0). برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده از نرم‌افزار SPSSWin23 استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که مدیریت مصرف آب کشاورزی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق بهبود کیفیت محصول، تنوع تولید، تغییر الگوی کشت، افزایش مصرف تولیدات کشاورزی، افزایش تولید محصول، افزایش بهره‌وری نهاده‌ها و افزایش درآمد بر امنیت غذایی کشاورزان تأثیر می‌گذارد. بهبود مدیریت مصرف آب کشاورزان علاوه بر افزایش تولید و بهره وری نهاده های تولید و ارتقای درآمد کشاورزان، موجب افزایش دسترسی کشاورزان به سبد غذایی متنوع و با کیفیت و در نهایت بهبود امنیت غذایی آنها می گردد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research was to investigate the effect of agricultural water use management on food security in family farming system in Kermanshah county. The statistical population of the study consisted of 9656 of irrigation farmers in Kermanshah county. Sample size was determined using Cochran’s formula, 217 farmers were selected by stratified sampling method. Validity of the questionnaire was confirmed by content validity method using the comments related to the panel of experts (faculty members of the department of agricultural management and development at university of Tehran) and its reliability was confirmed by Cronbach’s alpha coefficient (0.73-0.81). SPSSWin23 software was used to analyze the data. The results of path analysis showed that agricultural water use management directly and indirectly influences farmers’ food security by improving product quality and product diversity, changing crop pattern, increasing agricultural consumption and agricultural production, and also increasing inputs’ productivity and income increase. Improving Farmers' water use management In addition to increasing production and productivity of inputs and improving farmers' income, it will increase farmers' access to a diverse and quality food basket and ultimately improve their food security.

منابع و مأخذ:

پناهی، ف. (1392). تحلیل عوامل مؤثر بر مدیریت بهینه منابع آب در نظام کشاورزی ایران. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 5 (1)، صفحات 101-117.

رستمی، ف.، شاهمرادی، م و بقایی، س. (1393). بررسی عوامل موثر بر امنیت غذایی خانوارهای روستایی (مورد مطالعه: روستای کرناچی، شهرستان کرمانشاه). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران, 45(4)، صفحات 725-737.‎

سازمان آب منطقه‌ای استان کرمانشاه. (1396).

سازمان هواشناسی استان کرمانشاه. (1396).

شعبانعلی فمی، ح.، قارون، ز و قاسمی، ج. مدیریت نظام‌های بهره‌برداری کشاورزی در ایران. تهران: انتشارات سروا، 1391.

کلانتری، خ. (1394). پردازش و تحلیل داده ها در تحقیقات اقتصادی اجتماعی با استفاده از نرم افزار SPSS. چاپ پنجم. نشر صبا. تهران.

مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کرمانشاه. (1396).

مقدسی، ر. (1388). استراتژی‌ها دستیابی به امنیت غذایی: چارچوب اهداف تعیین‌شده بخش کشاورزی، دفتر مطالعات زیر بنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

میخک، ح.، رحیمیان، م و غلامرضایی، س. (1397). تحلیل موانع آموزشی- ترویجی توسعه کشت محصولات مقاوم به کم‌آبی در شهرستان خرم‌آباد. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 11(3)، 29-40.

Alonso, A., Feltz, N., Gaspart, F., Sbaa, M., & Vanclooster, M. (2019). Comparative assessment of irrigation systems’ performance: Case study in the Triffa agricultural district, NE Morocco. Agricultural water management, 212, 338-348.

Arene, C. J. (2008). Agricultural economics: a functional approach. Abuja: Price Publishers.

Bickel, G., Nord, M., Price, C., Hamilton, W., & Cook, J. (2000). Guide to Measuring Household Food Security: US Department of Agriculture. Food and Nutrition Service, USDA Guide.

Babu, S., Gajanan, S. N., & Sanyal, P. (2014). Food security, poverty and nutrition policy analysis: statistical methods and applications. Academic Press.

Burney, J., Woltering, L., Burke, M., Naylor, R., & Pasternak, D. (2010). Solar-powered drip irrigation enhances food security in the Sudano–Sahel. Proceedings of the National Academy of Sciences, 107(5), 1848-1853.

Das, S. & Burke, J. 2013. Smallholders and sustainable wells: a retrospect: participatory groundwater management in Andhra Pradesh (India). Rome, FAO.

Fitch, C., Manohar, S., Shrestha, R., Klemm, R., & West Jr, K. (2015). Is Diversity in Agricultural Production Linked to Dietary Diversity Among Nepalese Women?. The FASEB Journal, 29(1_supplement), 585-7.

Gangadharappa, H. V., Pramod, K. T. M., & Shiva, K. H. G. (2007). Gastric floating drug delivery systems: a review. Indian J. Pharm. Ed. Res. 41, 295-305.

Gohar, A. A., Amer, S. A., & Ward, F. A. (2015). Irrigation infrastructure and water appropriation rules for food security. Journal of Hydrology, 520, 85-100.

Hanjra, M. A., & Qureshi, M. E. (2010). Global water crisis and future food security in an era of climate change. Food Policy, 35(5), 365-377.‏

Hanjra, M. A., Ferede, T., & Gutta, D. G. (2009). Reducing poverty in sub-Saharan Africa through investments in water and other priorities. Agricultural Water Management, 96(7), 1062-1070.

Hickey, G. M., Pelletier, B., Brownhill, L., Kamau, G. M., & Maina, I. N. (2012). Preface: Challenges and opportunities for enhancing food security in Kenya. Food Security, 4(3), 333-340.

HLPE. (2015). Water for food security and nutrition. A report by The High Level Panel of Experts on Food Security and Nutrition.

Joshi, P. K., Gulati, A., Birthal, P. S., & Tewari, L. (2004). Agriculture diversification in South Asia: patterns, determinants and policy implications. Economic and Political Weekly, 2457-2467.‏

Junk, W. J. (2013). Current state of knowledge regarding South America wetlands and their future under global climate change. Aquatic Sciences, 75(1), 113-131.‏

Kang, S., Hao, X., Du, T., Tong, L., Su, X., Lu, H., ... & Ding, R. (2017). Improving agricultural water productivity to ensure food security in China under changing environment: From research to practice. Agricultural Water Management, 179, 5-17.

Kay, M. (2011). Water for food: innovative water management technologies for food security and poverty alleviation. UNCTAD/DTL/STICT/2011/2, United Nations.

Keshavarz, M., Karami, E., & Vanclay, F. (2013). The social experience of drought in rural Iran. Land Use Policy, 30(1), 120-129.

Khouri, N., Shideed, K., & Kherallah, M. (2011). Food security: perspectives from the Arab World. Food Security, 3(1), 1-6.

Kirby, M., Mainuddin, M., Khaliq, T., & Cheema, M. J. M. (2017). Agricultural production, water use and food availability in Pakistan: Historical trends, and projections to 2050. Agricultural Water Management, 179, 34-46.‏

Mudima, K. (2002). Socio-economic impact of smallholder irrigation development in Zimbabwe: A case study of five successful irrigation schemes. In Private Irrigation in sub-Saharan Africa; Proceedings of Regional Seminar on Private Sector Participation and Irrigation Expansion in sub-Saharan Africa (pp. 21-30).

Mukherji, A., Facon, T., De Fraiture, C., Molden, D., & Chartres, C. (2012). Growing more food with less water: how can revitalizing Asia's irrigation help?. Water Policy, 14(3), 430-446.

Mushtaq, S., Maraseni, T. N., & Reardon-Smith, K. (2013). Climate change and water security: estimating the greenhouse gas costs of achieving water security through investments in modern irrigation technology. Agricultural Systems, 117, 78-89.‏

Nikouei, A., & Ward, F. A. (2013). Pricing irrigation water for drought adaptation in Iran. Journal of hydrology, 503, 29-46.

Pellegrini, L., & Tasciotti, L. (2014). Crop diversification, dietary diversity and agricultural income: empirical evidence from eight developing countries. Canadian Journal of Development Studies/Revue canadienne d'études du développement, 35(2), 211-227.

Qureshi, A. S. (2015). Improving food security and livelihood resilience through groundwater management in Pakistan. Global Advanced Research Journal of Agricultural Science, 4(10).

Schiff, M., & Valdes, A. (1990). Poverty, food intake, and malnutrition: implications for food security in developing countries. American Journal of Agricultural Economics, 72(5), 1318-1322.‏

Singh, S. P., Singh, B., & Kumar, U. (2013). Water management strategies for achieving food security. APCBEE procedia, 5, 423-428.

Smith, L. E. (2004). Assessment of the contribution of irrigation to poverty reduction and sustainable livelihoods. International Journal of Water Resources Development, 20(2), 243-257.

38. Sulser, T. B., Nestorova, B., Rosegrant, M. W., & van Rheenen, T. (2011). The future role of agriculture in the Arab region’s food security. Food Security, 3(1), 23-48.

Wright, B., & Cafiero, C. (2011). Grain reserves and food security in the Middle East and North Africa. Food Security, 3(1), 61-76.

Yamaguchi, T., Tuan, L. M., Minamikawa, K., & Yokoyama, S. (2019). Assessment of the relationship between adoption of a knowledge-intensive water-saving technique and irrigation conditions in the Mekong Delta of Vietnam. Agricultural water management, 212, 162-171.