امکان جایگزینی درآمدهای مالیاتی با درآمدهای نفتی (مطالعه موردی ایران)

محورهای موضوعی : اقتصاد کاربردی

همایون رنجبر ¹ , مجید صامتی ² , مهسا مالیان ³

1 - دانشیار اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، گروه اقتصاد، واحد اصفهان (خوراسگان)
2 - دانشیار اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، گروه اقتصاد، واحد اصفهان (خوراسگان)،
3 - کارشناس ارشد علوم اقتصادی، واحد اصفهان (خوراسگان)،

تاریخ دریافت : 1394/07/11 تاریخ پذیرش : 1395/10/11 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: کسری بودجه, درآمد مالیاتی, درآمد نفت, کل درآمدهای دولت,

چکیده مقاله :

کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی از اهداف سند چشم انداز و برنامه های توسعه ی چهارم و پنجم است و برای کاهش این وابستگی درآمدهای مالیاتی به عنوان بهترین جایگزین قابل تعریف است. مطالعه ی حاضر با در نظر گرفتن داده های ایران در دوره ی 1394-1357 به بررسی روابط بین میزان سهم درآمدهای مالیاتی و سهم سایر درآمدهای دولت (شامل درآمدهای نفتی) می پردازد. بدین منظور از برآورد یک سیستم معادلات هم زمان به روش خود رگرسیون برداری (روش VAR) استفاده شده و در نهایت تاثیر خالص اعمال شوک ترکیبی یک واحد افزایش درآمد مالیاتی همراه با یک واحد کاهش درآمد نفتی، بر روی درآمدهای مالیاتی، درآمدهای نفتی، کسری بودجه و شاخص قیمت ها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از بر طرف شدن آثار بی ثباتی اولیه متاثر از چنین شوکی در الگو طی هشت الی ده دوره می باشد. بنابراین، می توان اظهار داشت که امکان جایگزینی درآمدهای مالیاتی با درآمدهای نفتی، بدون تاثیر نامطلوب بر شرایط بلندمدت متغیرهای مورد بررسی، وجود دارد.

منابع و مأخذ:

ابریشمی ح، رحمانی ت. (1391). تنوع بخشی در درآمدهای مالیاتی دولت در ایران با هدف ثبات درآمدی با استفاده از رویکرد تئوری پورتفوی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران، سال اول، شماره 3.

آقایی الف،کمیجانی الف. (1374). مبانی نظری مالیات بر ارزش افزوده و مزایای آن در راستای اصلاح نظام مالیاتی.پژوهشنامه اقتصادی.

برانسون و. (1376). تئوری و سیاست­های اقتصاد کلان. ترجمه عباس شاکری، نشر نی.

پژویان ج، درویشی ب. (1389).  اصلاحات ساختاری در نظام مالیاتی ایران.پژوهشنامه مالیات، شماره هشتم.

خلعتبری ف. (1373). مبانی اقتصاد نفت. تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

جلالوند و، نبی شهیکی تاش م. (1392). بررسی و سنجش کارایی نظام مالیاتی ایران در برنامه‌های توسعه با رویکرد منطق فازی، فصلنامه علوم اقتصادی، سال هفتم، شماره 24.

خداپرست شیرازی ج، تبعه ایزدی الف. (1394). اندازه گیری وابستگی درآمدهای مالیاتی دولت­های تحصیلدار به درآمدهای نفتی، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 11، شماره 4، ص 21-46.

دادگر ی، نظری ر، صیامی الف. (1392). دولت و مالیات بهینه در اقتصاد بخش عمومی و کارکرد دولت و مالیات در ایران. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران. سال دوم، شماره 5، بهار 1392.

دفتر بررسی­های اقتصادی. (1377). بررسی نظام مالیاتی ایران. آذر ماه.

دفتر برنامه و بودجه (1378). مدل­های خود رگرسیون برداری. مرداد ماه.

رنانی م. (1992). اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران، نسخه الکترونیک، اردیبهشت 92.

صبری بقایی الف،  محمدزاده اصل ن. (1382). شناخت جنبه­های مختلف اثر بخشی مالیات در اقتصاد ایران. فصل­نامه پژوهش نامه اقتصادی.

عباسیان ع، خاتمی ط. (1391). تعیین مسیر بهینه مالیات­ها در جهت کاهش وابستگی بودجه­ی دولت به درآمدهای نفتی، فصلنامه اقتصاد مقداری، بهار 91

فلاحتی ع، مراد پور اولادی م. (1390).پژوهشنامه مالیات، شماره دوازدهم.

کردبچه م. (1375).بررسی درآمدهای مالیاتی در ایران. مجله برنامه و بودجه، شماره 5.

کمیجانی الف، ورهامی و. (1391). برآوردی از نقش عوامل موثر بر کسری بودجه در ایران. فصلنامه راهبرد، شماره 64، پاییز 1391..

گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی، سال­های مختلف

نماگرهای بانک مرکزی، سالهای مختلف

نماگرهای مالیاتی، سازمان امور مالیاتی کشور، سال­های مختلف

نیازی، خلیل.( 1377).  بررسی اثر انواع مالیاتها بر تورم در اقتصاد ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و فنون مازندران.

Aarbu K, Thoreses T. (1997). The Norwegian Tax Reform; Distributional Effects and the High-income Response, Discussion Papers No. 207.

Zolic EM, Bird RM. (2005). Redistribution via Taxation: the limited Role of the personal income tax in Developing Countries, UCLA Law Review, 52(6): 1627-1697.

Botlhole DD. (2010). Tax Effort and the Determinant of Tax Ratio in Sub-Sahara Africa, International Conference On Applied Economics, ICOAE 2010

Karagöz K. (2013). Determinants of Tax Revenue: Does Sectorial Composition Matter?, Journal of Finance, Accounting and Management, 4(2), 50-63.

Mankiw NG, Weinzierl MC, Yagan DF. (2009). Optimal taxation in theory and practice, Journal of Economic Perspectives, 23(4): 147-174.

Pippin SE. (2006). An Analysis of the Impact of Tax Systems on Income Distribution, poverty, and human well-being: evidence from cross-country comparisons, a dissertation in M.S. business administration, Texas Tech University, USA.