ارزیابی کتابخانه‏های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان آذربایجان غربی با رهنمودهای ایفلا

محورهای موضوعی : نظام ها و خدمات اطلاعاتی

داریوش مطلبی ¹ , هلیا سلطان‏ آبادی ² , سعید غفاری ³

1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام شهرری
2 - کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
3 - استادیار گروه علم اطلاعات ودانش شناسی دانشگاه پیام نور واحد قم

تاریخ دریافت : 1394/09/05 تاریخ پذیرش : 1395/03/01 تاریخ انتشار : 1395/03/30

کلید واژه: کتابخانه کانون پرورش فکری کودک, رهنمودهای ایفلا, استان آذربایجان غربی, کتابخانه کودک و نوجوان ‬‬‬‬‬,

چکیده مقاله :

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان آذربایجان غربی از نظر مجموعه سازی، نحوه ارائه خدمات، سازماندهی، نیروی انسانی، بودجه و همچنین میزان همخوانی آن‌ها با رهنمودهای ایفلا انجام شده است. روش: روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا پیمایشی است. جامعه آماری همه کتابخانه های مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان آذربایجان غربی به تعداد 23 کتابخانه بود. ابزار گردآوری داده، پرسشنامه پژوهشگر ساخته است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی نظیر فراوانی و درصد استفاده شده است. یافته‌ها: یافته ها نشان می‌دهد که فضای اختصاص یافته، دکوراسیون و رنگ آمیزی مناسب کتابخانه ها متناسب با علائق کودکان و نوجوانان بوده و با رهنمودهای ایفلا همخوانی دارد. کتابداران به فراگیری مهارت‌های جدید و ارتقای حرفه‌ای درزمینه رایانه علاقه‌مند هستند که این مسئله با رهنمودهای ایفلا همخوانی دارد. کتابداران 22 کتابخانه با مفاهیم تخصصی ادبیات کودکان آشنا هستند و خدمات کتابخانه ها به گروههای سنی 7 تا 11 سال و 12 تا 17 سال ارائه می شود. خدمات آموزشی و خدمات مرجع برای کودکان و نوجوانان در 100 درصد کتابخانه‌ا، اجرای برنامه‌های خلاق و قصه‌گویی، کتابخوانی و نقد کتاب در 100 درصد کتابخانه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. 6 /69 درصد کتابخانه ها در تامین منابع از امانت بین کتابخانه‌ای استفاده نمی‌کنند که این مسأله با رهنمودهای ایفلا همخوانی ندارند. نتیجه گیری: بیشتر مطالعات انجام شده درحوزه موضوعی پژوهش حاضر در خصوص تطبیق کتابخانه های مدارس، آموزشگاهی، دانشگاهی، تخصصی با استانداردهای ایفلا بوده و با توجه به عدم ارتباط مستقیم این کتابخانه ها با کتابخانه های کانون، مطالعه وضعیت کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان آذربایجان غربی ضروری به نظر می رسید.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The main purpose of this study is to determine situation of libraries of Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults in west Azerbaijan and its compatibility with IFLA guideline. Methodology: Descriptive- survey method was used as a research method and all libraries of Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults in west Azerbaijan was studies as population of research. Research made questionnaire was used for gathering data. Finding: Finding shows the appropriate space, decoration and painting of libraries are tailored to the interests of children and young adults; and compatible with IFLA guideline. Librarians interest to learn new skills and improve their abilities in computer fields that this is compatible with IFLA guideline. Librarians of 22 libraries are familiar with children literature and providing services to the children with 7-11 and 12-17 years old. All of libraries provide education and reference services for the children and creative programs, storytelling, book reading and book review meeting too. Most participants in the selection of materials were manager of libraries. Value/ Originality: Survey of researches show many of researches have done in educational and special libraries and their capabilities with IFLA standard and there is not any research about libraries of Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults. So, the result of this study shall be useful for Children and Young Adults libraries, Schools libraries, and also libraries of Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults.

منابع و مأخذ:

اسفندیاری مقدم، علیرضا؛ محققی، حسین و  رضوی ملایری، زهرا (1394).  تأثیر فعالیت های کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بر خلاقیت کودکان (مطالعۀ موردی: شهر همدان). تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی. 21 (81): 259-286.

اصغرزاده‌مهرامی، علی (1356). کتابخانه‌های عمومی وکودکان در استان آذربایجان شرقی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه شیراز.

بختیاری، فاطمه (1388). شناسایی ویژگی‌های ظاهری و محتوایی کتابخانه‌های مهدکودک از دیدگاه متخصصان ادبیات کودک شهر تهران و بررسی وضعیت آن کتابخانه‌ها با توجه به ویژگی‌های مذکور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه تربیت مدرس.

تعاونی، شیرین (1384). استانداردهای کتابخانه های مدارس برگرفته ازرهنمودهای ایفلا و یونسکو درباره کتابخانه های مدارس، تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

جمشیدی، نظام (1386). بررسی وضعیت کتابخانه‌های آموزشگاهی مقطع متوسطه استان کرمانشاه و مقایسه آن با استانداردهای ایفلا برای کتابخانه‌های آموزشگاهی به منظور ارائه راهکارهایی جهت بهینه سازی وضعیت آنها، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهیدچمران اهواز: دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی.

 حقیقی، احمد (1360). علل کاهش اعضای کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان نوجوانان. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (طرح پژوهشی).

خدیوی، شهناز (1356). بررسی کتابخانه‌های عمومی و کتابخانه‌های کودکان در استان اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه شیراز.

دهقان‌منشادی، مژگان (1378). تکنولوژی آموزشی ونقش آن در برنامه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، فصلنامه پیام کتابخانه، 9  (20): 87-88.

ذاکرشهرک، مینا و اباذری، زهرا (1391). ارزیابی عملکرد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران با استفاده از مدل تعالی بنیاد کیفیت اروپا – EFQM- و ارائه مدل پیشنهادی ایجاد کتابخانه بین المللی کودکان و نوجوانان. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی. 59: 129-149.

ذاکرشهرک، مینا و اباذری، زهرا (1392). ارزیابی عملکرد کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران بر اساس روش تحلیل راهبردی SWOT. مطالعات ملی کتابداری و اطلاع‌رسانی. 95 (20): 6-25.

رهسپار، بی‌با (1393). نقش رنگ در معماری داخلی کتابخانه های کودکان و نوجوانان (نمونه موردی کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مرکز شماره 5 زاهدان). پابان‌نامه کارشناسی ارشد هنر، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

ساروخانی، باقر (1372). ارزیابی مراکز و کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

شریعتی، فاطمه (1388). بررسی وضعیت کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان اصفهان وارائه راهکارهایی برای بهینه سازی آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، همدان: دانشکده علوم انسانی.

شکوهیان، محبوبه (1390). بررسی نیازهای اطلاعاتی نوجوانان 15-18 ساله از کتابخانه‌های تحت پوشش نهاد کتابخانه‌های عمومی شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشاد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه اصفهان

علیزاده جدیدی، مرضیه؛ قاضی زاده، یوسف (1389). مروری برسیر تطور کتابخانه‌ها در ایران. ارتباط علمی، 17 (3): 1-8..

فضیلت، مریم (1387). فراتحلیلی از وضعیت کتابخانه‌های آموزشگاهی درایران. ارتباط علمی، 8، (3): 1-10.

قنبرپور، مریم؛ اباذری، زهرا (1389). بررسی فعالیتهای انگیزشی مطالعه در مراکز فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر تهران از دیدگاه مربیان. فصلنامه کتاب، 21 (1): 45-60.

کاکی، مریم (1392).ارزیابی خدمات جنبی کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی در شهر تهران و جایگاه آن در تشویق کودکان و نوجوانان در مراجعه به کتابخانه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه تربیت معلم

کیومرثی، غلامرضا (1379). خدمات کتابداری درکتابخانه‌های کودکان (مجموعه کتابک­های آموزش از راه دور). تهران: کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان.

معماری‌هنجنی، حمیده (1392). ایجاد خدمات مرجع مجازی کودک و نوجوان در پایگاه کتابخانه ملی کودکان و نوجوانان ایران از دیدگاه کاربران؛ ارائه پیشنهادات. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه الزهرا

نفیسی‌کیا، خسرو (1379). بررسی میزان رضایت شغلی کتابداران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران.

یگانه‌فر، مرضه (1392). بررسی جایگاه موجود و مورد انتظار بخش کودک و نوجوان کتابخانه های عمومی خراسان رضوی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و  اطلاع‌رسانی. دانشگاه فردوسی مشهد