اهمیت توسعه توانایی سواد اطلاعاتی با تاکید بر ملاحظات اجرای فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزشی کشور

محورهای موضوعی : نظام ها و خدمات اطلاعاتی

مریم ابراهیم پور ¹ (کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی دانشگاه شاهد)
مهدی سبحانی نژاد ² (دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شاهد تهران)
اقدس شایسته ³ (کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی دانشگاه شاهد)

تاریخ دریافت : 1392/07/06 تاریخ پذیرش : 1392/10/12 تاریخ انتشار : 1392/12/28

کلید واژه: سواد اطلاعاتی, فناوری اطلاعات و ارتباطات, دانش‌آموزان, نظام آموزشی,

چکیده مقاله :

هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی اهمیت توسعه توانایی سواد اطلاعاتی در دانش‌آموزان با تاکید بر ملاحظات اجرای فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزشی کشور بوده است. روش‌شناسی: روش انجام پژوهش، توصیفی از نوع تحلیل اسنادی می باشد. جامعه پژوهش اسناد و مدارک موجود (کتاب‌ها، طرح‌های پژوهشی، مقالات، سایت‌ها‌ی معتبر) در حوزه مورد مطالعه بوده است. یافته‌ها: در این پژوهش به بررسی جایگاه فناوری اطلاعات در توسعه سواد اطلاعاتی پرداخته شده است. در این راستا، پژوهش حاضر اسناد پشتیبان آموزش و پرورش را در زمینه فناوری اطلاعات بررسی و سپس به اقدامات این نهاد در پیاده‌سازی فناوری اطلاعات در مدارس اشاره نموده، و در نهایت عمده‌ترین موانع اجرای فناوری اطلاعات و ارتباطات را در نظام آموزشی کشور بر شمرده است. نتیجه‌گیری: بررسی اسناد و آمار و پژوهش‌های پیشین نشان می‌دهد که با توجه به فراهم‌نبودن زیرساخت‌های لازم برای آموزش سواد اطلاعاتی در مدارس، سواد اطلاعاتی در بین دانش‌آموزان ایرانی از جایگاه مناسبی برخوردار نمی‌باشد و باید اقدامات اساسی در جهت بهبود جایگاه سواد اطلاعاتی در مدارس صورت گیرد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The purpose of this study was to investigate the importance of information literacy skills development between students with emphasis on considerations of implementation of information and communication technology in the educational system of the country. Methodology: The research method is citation analysis. The research population includes the available documents (books, research projects, papers, the creditable sites) which is in the field of information and communication technology in the educational system. Findings:  The study has examined the role of information technology in the development of information literacy. In this research, supporting documents of education in the field of information technology has been investigated and then the implementation of information technology in schools, and finally the major obstacles to the implementation of information and communication technology in education system of the country has been considered. Results: Review of the documents, statistics and previous research shows that due to the lack of infrastructure for providing information literacy education in schools, information literacy among Iranian students is not in appropriate position and major work must be done to improve information literacy in the schools.

منابع و مأخذ:

آیتی، محسن؛ عطاران، محمد؛ مهرمحمدی، محمود.(1386). الگوی تدوین برنامه‌های درسی مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات(فاوا) در تربیت معلم. مطالعات برنامه درسی، سال اول، شماره 5.

اسفندیاری مقدم، علیرضا؛ کاشی نهنجی، وحیده. (1390). تاثیر فناوری اطلاعات بر سواد اطلاعاتی، مورد پژوهی دانش‌آموزان دبیرستانی شهرستان همدان. فصلنامه نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، سال اول، شماره1.

اسکندری، محبوبه (1386). «بررسی موانع به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند یادگیری – یاددهی از دیدگاه معلمان زن مدارس دخترانه دوره ابتدایی شهرتهران». تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.

پورصالحی، نسترن؛ زندیان، فاطمه؛ فهیم نیا، فاطمه.(1390). مطالعه مقایسه‌ای تاثیر آموزش سواد اطلاعاتی توسط «کتابدار» و «معلم» بر ارتقای مهارت‌های سواد اطلاعاتی دانش‌آموزان دبیرستان‌های هوشمند دخترانه شهر تهران. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رساتی دانشگاهی، سال چهل و پنجم، شماره 58.

حکیمی، امیرحسین.(1383). « بررسی عوامل موثر بر عدم استفاده از فناوری اطلاعات». پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تربیت معلم.

خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، قابل مشاهده در:http://isna.ir/fa/news/91062715594/

حیدری همت آبادی، زهرا؛ موسی پور، نعمت‌الله؛ حرّی، عباس.(1386). نظام برنامه‌ریزی درسی متناسب با توسعه‌ی سواد اطلاعاتی. مطالعات برنامه درسی، سال اول، شماره 4.

زمانی، بی‌بی عشرت.(1384).یاددهی و یادگیری مهارت‌های فناوری اطلاعات در برنامه درسی. فصلنامه کتاب، دوره شانزدهم، شماره اول، بهار 1384، صص185-173.

زمانی، بی‌بی عشرت. (1390). بررسی چالش‌های پذیرش و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در بین دبیران مدارس متوسطه شهر اصفهان براساس مدل موانع کاربرد فاوا. پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.

سند برنامه درسی ملی

سند تحول راهبردی نظام تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران در افق چشم‌انداز

سند توسعه فاوای وزارت آموزش و پرورش

سند نقشه جامععلمی کشور

سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات کشور

برنامه پنجم توسعه

سند چشم‌انداز 20 ساله

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش(سند مشهد مقدس) 1390

عبادی، رحیم.(1384). فناوری اطلاعات و آموزش و پرورش. تهران: موسسه توسعه فناوری آموزشی مدارس هوشمند.

علوی، لیلا سادات. (1391).شیوه‌های نوین تدریس موانع به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات. مجله رشد تکنولوژی آموزشی.

قادری، زینب. (1387). آموزش استفاده‌کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی. کتاب ماه، کلیات اطلاعات ارتباطات و دانش‌شناسی.

ماستری فراهانی، فاطمه، علی رضایی شریف و حسین استاد حسنلو. (1391). موانع به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند یادگیری/ یاددهی. فصل نامه راهبردهای آموزش، دوره پنجم، شماره 1: 15-21.

 معرفت، رحمان؛ عضدی، مرضیه(مترجمین). (1386). استانداردهای سواد اطلاعاتی برای دانشجویان آموزش عالی. فصلنامه کتاب. شماره 69. ص229-242.

نصیری‌علی‌آبادی، رکسانا؛ تقی‌پورظهیر، علی.(1388). بررسی موانع به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش و ارائه الگو در این زمینه. نوآوری‌های آموزشی، سال هشتم، شماره 31.

نفیسی، علی. (1384). چالش‌های فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش. مجله رشد تکنولوژی آموزشی 1 (11): 23-27.

مرکز آمار ایران،نتایج آمارگیری از کاربران اینترنت – دی1389، انتشار: اسفند 1390.

هوشمند‌سازی مدارس، راهبرد تحولی وزارت آموزش و پرورش در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات.(1391). مرکز آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات، وزارت آموزش و پرورش.

 

Julien, H & Barker, S.(2009).How high-school students find and evaluate scientific information: A basis for information literacy skills development. Library & Information Science Research 3, 12–17.

Kai Wah Chu ,S & Tse & Chow.(2011). Using collaborative teaching and inquiry project-based learning to help primary school students develop information literacy and information skills. Library & Information Science Research 33 (2011) 132–143.       

Kai Wah Chu, S.(2012). Assessing Information Literacy: A Case Study of Primary 5 Students in Hong Kong. Research journal of the American Association of School Librarians. Volume 15, 2012.

Kong, S. C.( 2007). A curriculum framework  for implementing  information  technology in  school  education to foster information  literacy.  Computers & education.

 Rambousek,V& Štípek ,j.et al.(2013). Research on ICT literacy education in primary and lower secondary schools in the Czech Republic. Procedia - Social and Behavioral Sciences 141 ( 2014 ) 1263 – 1269.