بررسی مشروعیت عبادات کودکان از دیدگاه فقه امامیه
محورهای موضوعی : حقوق خصوصیمحمد محمدزاده رهنی 1 , حسن فریدی 2
1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان
2 - واحد شیروان
کلید واژه: تکلیف, کودک, عبادت, مشروعیت, استحباب, امتنان,
چکیده مقاله :
بحث مشروعیت عبادات اطفال یکی از سؤالات مهم در مباحث فقهی بوده و فقهای عالیقدر شیعه درباره آن آرای متفاوتی ابراز کرده اند. از آنجا که کودکان همچون زمین حاصل خیزی هستند که تربیت صحیح آنها موجب سعادت و تربیت ناصحیح موجب شقاوت خواهد بود، لازم است تا والدین با توجه به آموزه های دینی به تربیت آنها توجه نموده و همت گمارند. یکی از آموزه های شرعی درباره کودکان آشنا کردن و وادار نمودن آنها به عبادات و مخصوصاً نماز است و مسلماً پاسخ به این سؤال که آیا این عبادات مشروعیت دارد یا خیر می تواند تأثیر بسزایی در انگیزه کودک در انجام عبادات و نیز ارائه چهره فقهی مناسب در این مسأله داشته باشد. در این مقاله اثبات کرده ایم که عبادات کودکان دارای امر شرعی بوده و مشروعیت و استحباب شرعی دارد. در این رابطه به دلیل هایی همچون عمومیت ادلّه تکالیف، عمومات و اطلاقات غیرتکلیفی که دلالت بر تشویق و کسب ثواب دارند، آیاتی از قرآن که دلالت بر عدم تضییع پاداش کسانی که عمل خوبی را انجام دهند، مؤثر بودن عبادات طفل به مانند برخی فعالیت های حقوقی او، روایاتی که مستقیماً کودک را امر به عبادت کرده و یا مشروعیت عبادت او را پذیرفته است و نیز دلیل عقل و قاعده لطف استناد شده است. بنابراین وجوب عبادات در حق کودک از باب امتنان از کودک برداشته شده و مشروط به بلوغ گردیده است اما استحباب و مشروعیت آنها باقی است.
To study the legitimacy of children’s worship is one of the important question in judicial discussions and the supreme jurists declared different opinions about it. Since the children are like a fertile land which correct trainings cause their felicity and incorrect cultivations cause their misfortune, thus it is necessary that the parents with respect to religious teachings be attentive to their training. One of religious teaching for the children is to introduce and incite them to worship (especially to pray). Evidently the answer to this question whether these worships are legitimate or not has effective influence in motivation of the child to perform worships. Also it is effective in showing the proper judicial feature of this problem. In this article we have proved that the children’s prayers are legal by indicating some reasons. Hence, the necessity of the worship has been removed of the children until the maturity age but its legitimacy has remained.
- قرآن کریم.
2- ابن ادریسحلی، محمد بن منصور، السرائر، انتشارات جامعه مدرسین، قم،1410ه.ق، چاپ دوم.
3- بجنوردی، محمدحسن، القواعد الفقهیه، نشر الهادی ، قم ،1419ه.ق، چاپ اول.
4- بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره، جماعه المدرسین، قم ، بی تا.
5- حرعاملی،محمد بن الحسن،وسایل الشیعه، مؤسسهآلالبیت(ع)لاحیاءالتراث، قم،1414 ﻫ.ق، چاپ دوم.
6- خوانساری، سید احمد، جامعالمدارک، ناشر: مکتبه الصدوق، تهران، چاپ دوم، 1355ه.
7- خویی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، انتشارات قدیر، نجف، 1371 ﻫ. ش، چاپ سوم.
8- ــــــــــــــ، مبانی منهاج الصالحین، انتشارات مهر، قم،1410 ﻫ.ق، چاپ دوازدهم.
9- شهیداول، محمد بن مکی، اللمعه الدمشقیه، انتشارات دار الفکر، 1411ه.ق، چاپ اول.
10- ــــــــــــــــــــــ، الدروس الشرعیه، مؤسسه نشر اسلامی، قم، 1412ه.ق، چاپ اول.
11- شهیدثانی، زین الدین بن علی، روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان، ناشر: مؤسسه آل البیت، چاپ سنگی، 1404ه.ق.
12- ـــــــــــــــــــــــــــ، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه ، انتشارات داوری، قم، 1410ه.ق، چاپ اول.
13- ــــــــــــــــــــــــــ، مسالک الافهام، مؤسسه المعارفالاسلامیه، قم ،1413 ﻫ.ق، چاپ اول.
14- طباطبایی حکیم، سید محسن، حقائق الاصول، مکتبه بصیرتی، قم ، 1408ه.ق، چاپ پنجم.
15- طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الاحکام ، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1365ه.ش، چاپ چهارم.
16- طوسی، محمد بن الحسن،الخلاف، مؤسسه النشر الاسلامی، قم ،1417 ﻫ.ق، چاپ اول.
17- ـــــــــــــــــــــــ، المبسوط، المکتبه المرتضویه، بی جا، 1387ﻫ.ق.
18- ـــــــــــــــــــــــ، النهایه، دارالاندلس، بیروت، بی تا.
19- عاملی، سید محمد، مدارک الاحکام ، انتشارات موسسه آل البیت، قم، 1410ه.ق، چاپ اول.
20- عاملی، سید محمد جواد، مفتاح الکرامه ، مؤسسه نشر اسلامی، قم، 1419ه.ق، چاپ اول.
21- عراقی، آقاضیاء، نهایه الافکار ، مؤسسه نشر اسلامی، قم ، 1405ه.ق، چاپ اول.
22- علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریرالاحکام، مؤسسه امام الصادق(ع)، قم ،1420 ﻫ.ق، چاپ اول.
23- ـــــــــــــــــــــــــــ، تذکره الفقهاء، مکتبه الرضویه لاحیاءالآثار الجعفریه، قم، بی تا.
24- ـــــــــــــــــــــــــــ، منتهی المطلب، ناشر: حاج احمد، تبریز، بیتا.
25- فخرالمحققین، محمدبن الحسن، ایضاح الفواﺋد فی شرح اشکالات القواعد، ناشرآیت الله محمود شاهرودی ،1387ﻫ.ق، چاپ اول.
26- کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد ، مؤسسه آل البیت، قم ، 1408ه.ق، چاپ اول.
27- کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران ، 1388 ه.ق، چاپ سوم.
28- محقق داماد، سید محمد، کتاب الصلاه، مؤسسه نشر الاسلامی، قم ، 1405ه.ق، چاپ اول.
29- محقق حلی، جعفر بن الحسن، شرایع الاسلام، انتشارات استقلال، تهران، 1409ه.ق.
30- ــــــــــــــــــــــــــ ، مختصر النافع، مؤسسه البعثت، تهران،1410 ﻫ.ق.
31- مراغهای، میرعبدالفتاح، العناوین، مؤسسه نشر الاسلامی، قم ، 1417ه.ق، چاپ اول.
32- نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، دارالکتبه الاسلامیه، تهران ،1367 ﻫ. ش، چاپ سوم.
33- نراقی، احمد، مستند الشیعه، مؤسسه آل البیت، مشهد ،1415 ﻫ.ق، چاپ اول.
_||_