تأمّلی در مهلت پرداخت دیه در قتل شبه عمد
محورهای موضوعی : حقوق خصوصیمحمد محسنی دهکلانی 1 , علی محمدیان 2 , الهه قی زاده 3
1 - دانشگاه مازندران
2 - دانشگاه فردوسی مشهد
3 - دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: دیه, قتل شبه عمد, مهلت پرداخت دیه, دو سال, سه سال,
چکیده مقاله :
قانون‌گذار قانون جدید مجازات اسلامی در فصل پنجم از مواد عمومی دیات، ذیل بند «ب» ماده-ی 488، مهلت پرداخت دیه در قتل شبه عمد را دو سال مقرر نموده است؛ به گونه‌ای که جانی موظف است در هر سال نیمی از دیه‌ی مقدّر را تأدیه نماید. این نظریه مسبوق به موافقت مشهور فقهای امامیه می‌باشد. عمده دلیل مشهور بعد از اجماع، وجود «مقتضی تفاوت» است. ایشان معتقدند از آن‌جا که قتل شبه عمد خفیف‌تر از قتل عمدی و نسبت به قتل خطایی شدیدتر است و با توجه به این‌که در قتلِ عمدِ موجب دیه و قتل خطایی، قاتل باید به ترتیب در ظرف یک سال و سه سال نسبت به پرداخت دیه اقدام نماید؛ لذا در قتل شبه عمد طبیعتاً باید این مدت دو سال باشد. نگارنده با مناقشه در اجماع ادعایی و رد دلیل اعتباری مذکور و به استناد اطلاقات ادلّه‌ی مهلت دیه و نیز تمسّک به اصل عملی در مقام، مهلت و مدت تأدیه‌ی دیه را سه سال می‌داند.
Lawmaker in new Islamic penal code in chapter five of general articles of atonements, under paragraph b of article 488, has determined two years deadline for payment atonement in quasi-intentional murder, as the murderer is required to pay half of atonement per year. This viewpoint is accompanied agreement of famous Imam Jurists with itself. The main famous reason after consensus, is being "different criteria". They believe since the quasi-intentional murder is lighter than first degree murder, and harder than chance-medley, and as respects in first degree murder that causing atonement and chance-medley murderer have to paid atonement respectively in one and three years so in quasi-intentional murder naturally this term should be two years. The author with conflict in was claimed consensus and denial mentioned credit reason and cited to evidence predications of deadline for payment atonement, and also cited to practical principle in position, respite and term payment of mentioned atonement knows three years.