تحلیل فقهی- حقوقی امکان تعمیم ارش مدنی به سایر خیارات

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

علی اکبر ایزدی فرد ¹ , مهدی فلاح ² , مهدی فلاح ³

1 - دانشگاه مازندران
2 - دانشگاه مازندران
3 - دانشگاه مازندران

تاریخ دریافت : 1396/02/12 تاریخ پذیرش : 1396/02/12 تاریخ انتشار : 1396/02/12

کلید واژه: ارزش, ارش, خیار عیب, عقد معوض,

چکیده مقاله :

فقها ارش در خیار عیب را خلاف قاعده دانسته و دریافت آن را در سایر خیارات نفی کرده اند. قانون مدنی نیز تنها در بحث خیار عیب از حق دریافت ارش، سخن گفته است و در سایر خیارات راجع به ضمان ارش، سکوت کرده و دریافت آن را مقرر ننموده است. اکثر قریب به اتفاق حقوقدانان نیز، همین شیوه فقها و قانونگذار را ادامه داده و تلاش بسیار در توجیه مواد قانون مدنی در این مسأله نموده‌اند. به نظر می‌رسد از آنجایی که در خیار عیب، ارش زمانی قابل دریافت است که عیب یا همان فقدان وصف سلامت، سبب تغییر در ارزش و قیمت مورد معامله شود نه آنقدر که سبب ازبین رفتن مالیت کالا گردد، نکته‌ای که هم در قانون مدنی و هم در نظرات فقها و حقوقدانان مشاهده می‌شود، ماهیت ارش در خیار عیب، ضمانت‌اجرای مفاد خود قرارداد است؛ بر این مبنا که در هر قرارداد معوضی همانند بیع، طرفین به گونه‌ای غیرصریح اما بدیهی و عرفی، متعهد می‌شوند که برابری و تعادلی نسبی را میان ارزش عوضین در قرارداد و اجرای آن برقرار نمایند و هریک از طرفین عقد که این تعهد را نقض نماید، باید به گونه‌ای این تعهد را اجرا نماید، به عبارت دیگر ملزم به اجرای آن گردد. بر این مبنا و ماهیت، به نظر می‌رسد ارش نه تنها خلاف هیچ قاعده‌ای نمی‌باشد بلکه در سایر خیاراتی که فقدان عامل مؤثر در ارزش مبیع، سبب نقض تعهد به برقراری تعادل نسبی میان ارزش عوضین گردد، نیز قابل مطالبه می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Jurists believe that Arsh is contrary to the rule and they deny its entrance in other options. Civil law, only in the discussion of Khiyar Eyb, has spoken of the right to receive Arsh and has not prescribed it in other options. Most of the lawyers has the same viewpoints and tried hardly in justification of civil law in this regard. It seems that in Khiyar Eyb, Arsh is receivable when deficiency or lack of health causes a change in value and price of traded goods without loss of the whole value of those goods. A point that can be regarded in jurists’ viewpoints and civil law relates to the nature of Arsh which is the performance guarantee of the contract itself. In this regard, in any reciprocal contract as a sale, the parties undertake an implicit manner to establish equality and balance between the value of the goods and its price and implementation in contract and if each party breaks this commitment, the obligation must force him to implement this commitment. Accordingly, it seems that Arsh is not only contrary to any rule but only it can be exigible in other options in which lack of effective factor causes violation of commitment in making relative balance in value of the goods.