حاکمیت و مشروعیت سیاسی در مکتب فکری آخوند خراسانی
محورهای موضوعی : تاریخِ اندیشه سیاسی در ایران
1 - دکتری تخصصی حقوق عمومی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه: امور شرعی, امور عرفی, آخوند خراسانی, قواعد حقوق اساسی, تحدید اختیارات,
چکیده مقاله :
حاکمیت به معنای مشروعیت یا توجیه قدرت سیاسی بنا بر منبع آن به سه دسته الهی، غیرالهی و الهی-انسانی تقسیم می‌شود. آخوند خراسانی با توجه به مبانی فقهی و اصولی خود، ابتدا قدرت مطلقه را صرفاً مخصوص ذات خداوندی می‌داند و در دو دوره زندگی خود، ابتدا امور حسبه را از باب قدر متیقن از اختیارات فقیه و در دوره مبارزه مشروطه‌خواهی خود از اختیارات مؤمنین و سپس جمهور ملت می‌داند و در این مرحله متمایل به مشروعیت قدرت سیاسی جمهور ملت می‌شود. وی وجه شرعی‌بودن سلطنت مشروعه را رد می‌کند و حکومت معصوم را صرفاً حکومت مشروع تلقی می‌کند و تمام حکومت‌های عصر غیبت را جائر و با تقسیم آنها به عادله، نظیر مشروطه و جابره، حکومت عادله، نظیر مشروطه که مباشر امور عامه عقلا و متدینین باشند، به تصریح حکم عقل و به فصیح منصوصات شرع، بر غیر‌مشروعه جابره تلقی می‌کند.
Sovereignty, in the sense of legitimacy or justification of political power, is divided into three categories: divine, non-divine and divine-human according to its source. Akhund Khorasani, according to his first and foremost jurisprudential foundations, first considers absolute power to be exclusive to God's nature, and in two periods of his life, firstly, he dealt with the matters of hasba from the authority of the jurist, and in the period of his struggle for constitutionalism. , he knows about the authority of believers and then the president of the nation, and at this stage he leans towards the legitimacy of the political power of the president of the nation. He rejects the legitimacy of the legitimate monarchy and considers the infallible government to be only the legitimate government and all the governments of the age of occultation as unjust and by dividing them into just, such as the constitutional and coercive, the just government, such as the constitutional, is in charge of public affairs. If they are rational and religious, according to the clear ruling of reason and the eloquent texts of the Sharia, it considers the illegitimacy of Jabreh.