شناسایی و رتبه بندی مولفه های آسیب رسان فرهنگی در محتوای انواع نرم افزارهای تلفن همراه( بازی های موبایلی،شبکه های اجتماعی و اپلیکیشن ها) از منظر بزرگسالان و دانش آموزان
محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگیمحمد بیطرف 1 , فاطمه فراهانی عزیز آبادی 2 * , بهروز مینایی بیدگلی 3 , عطاءاله ابطحی 4 , علی اکبر رضایی 5
1 - دانشجوی دکترای مدیریت فرهنگی، دانشکده مدیریت واقتصاد، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاداسلامی تهران، ایران
2 - دانشیار مدیریت امور فرهنگی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران
3 - استاد علوم ومهندسی کامپیوتر، دانشکده مهندسی کامپیوتر، دانشگاه علم وصنعت ایران، تهران، ایران
4 - استادیار مدیریت‌فرهنگی، دانشکده مدیریت‌و‌اقتصاد، واحد علوم‌وتحقیقات، دانشگاه آزاداسلامی،تهران، ایران
5 - استادیار مدیریت فرهنگی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: تلفن همراه, شبکه های اجتماعی, بازی های تلفن همراه, اپلیکیشن ها, مولفه های آسیب رسان فرهنگی,
چکیده مقاله :
در دنیای امروز، گوشی‌های هوشمند تلفن‌همراه نقش اساسی در زندگی روزمره ایفا می‌کنند و دقت در محتوای نرم‌افزارهای آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا استفاده ناآگاهانه می‌تواند آثار غیرقابل جبرانی بر روح و روان کاربران کودک و نوجوان داشته باشد. این پژوهش با هدف «شناسایی و رتبه‌بندی مولفه‌های آسیب‌رسان فرهنگی در محتوای انواع نرم‌افزارهای تلفن‌همراه (بازی‌های موبایلی، شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها) از منظر بزرگسالان و دانش‌آموزان» طراحی شده است. ماهیت پژوهش توصیفی همبستگی بوده و با استفاده از روش‌های مطالعه اسنادی، تحلیل محتوا و مصاحبه، مستندات جمع‌آوری و استخراج گردیده است. در این پژوهش، پرسشنامه‌ای شامل 18 مولفه آسیب‌رسان پرتکرار از 12 نظام معتبر رده‌بندی سنی کشورهای مختلف، در اختیار 79 نفر از فعالان فضای مجازی و 159 نفر از دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه قرار گرفت. نتایج نشان داد که مولفه‌های آسیب‌رسان در محتوای شبکه‌های اجتماعی با شدت بیشتری نسبت به بازی‌های موبایلی و اپلیکیشن‌ها وجود دارد. در بازی‌ها، مولفه‌های «خشونت» و «رفتارخطرناک قابلتقلید» و در شبکه‌های اجتماعی، «مصرف‌گرایی»، «بدپوششی و برهنگی» و «شوخی‌های نامناسب» بیشترین شدت را دارند. همچنین در اپلیکیشن‌ها، مولفه‌های «مصرف‌گرایی» و «شوخی‌های نامناسب» در اولویت قرار گرفتند. تفاوت‌های معنی‌داری در رتبه‌بندی مولفه‌های آسیب‌رسان بر اساس متغیرهای “سن” و “جنسیت” مشاهده شد، در حالی که در متغیر “تحصیلات”، به جز موارد خاص، تفاوت معنی‌داری وجود ندارد.
•اكبـري، فيـروز (1389) . تلفن¬همراه 2 :«آسـيب¬شناسـي اجتمـاعي»، مجلـه حصـون، ش 23 .
•انصاري، باقر (1390) ، حقوق رسانه، انتشارات سمت، چاپ اول.
•بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای(1387)، نظام ملی¬رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای، جلداول.تهران: بنیاد ملی بازی¬های رایانه¬ای.
•بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای(1388). کنترل خانواده و نظام ملی رده‌بندی سنی. تهران: بنیاد ملی بازی¬های رایانه¬ای.
•بیات، سهراب.( 1382). روان¬شناسی اجتماعی. تهران: نشر مهرداد.
•پلاك،فرد، بيتس، دانيل(1395) . انسان¬شناسي فرهنگي، ترجمه: محسن ثلاثي، تهران:انتشارات علمي
•جعفری تبریزی، محمدتقی(1395). فرهنگ¬پیرو فرهنگ¬پیشرو. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری
•حسین¬زاده، اکرم(1386). آسیب¬شناسی تربیت اخلاقی.تهران: نشریه کتاب نقد شماره 42
•رابرتسون، یان(۱۳۷۴). درآمدی بر جامعه (با تاکید بر نظریه¬های کارکردگرایی، ستیز و کنش متقابل نمادی)، ترجمه حسین بهروان، چاپ دوم، مشهد، نشر آستان قدس¬رضوی
•رحيمي، محمد و رادبه، پرنده (1392) . آسيب¬شناسي فضاي¬مجازي و خانواده؛ تهديدها و چالشهـا، دومين سمينار فضاي¬مجازي و خانواده، وبسايت علوم¬اجتماعي ايران،
•زنجاني زاده،هما (1384) . بررسي تأثير اينترنت بر ارزش¬هاي خانواده در بين دانش آموزان، مجله انجمن جامعه¬شناسي ايران، دورة ششم، ش 2.
•ساروخانی، باقر(1386). نگاهی به فرهنگ ورسانه. فصلنامه فرهنگ رسانه. شماره 1
•سبحاني¬نژاد، مهدي، سياوش پورطهماسبي، و آذرتاجور(1388) . چـالشهـا و كاركردهـاي فرهنگـي و اجتماعي تلفن¬همراه و راهكارهاي اصلاح آن، ماهنامه مهندسي فرهنگي، س 3 ،ش 31-32.
•سليماني¬پور،روح االله (1389) . شبكه¬هاي اجتماعي؛ فرصت¬ها و تهديدها، فصلنامه ره آورد، ش 31.
•صالحی¬امیری، سیدرضا (1386). مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی. تهران: ققنوس.
•عاملی، سعیدرضا. صبار، شاهو. رنجبررمضانی، مهدی. (1387). مطالعات تلفن¬همراه: زندگی درحال¬حرکت. تهران: سمت
•کارلوت، ساندرا ال؛ ویلسون، بارابارا جی(1400). تاثیرات شناختی رسانه¬ها؛ کودکان چه¬چیزی و چگونه می¬آموزند. ترجمه: اسدی، ناصر؛ اشجمع، مریم و دیگران. تهران : چاپار
•کیا، علی اصغر؛ بهنام راد، رضا(1369). نظام درجه¬بندی برنامه¬های تلویزیونی در امریکا، فرانسه، مالزی و ترکیه. پژوهش¬های ارتباطی، تابستان 1396. شماره 90
•گیدنز، انتونی(1383). جامعه¬شناسی.ترجمه:منوچهر صبوری.تهران: نشر نی
مك كوئيل، دنيس. (1382). درآمدي بر نظريه‌هاي ارتباطات جمعي. ترجمه: پرويز اجلالي. تهران: مركز مطالعات و تحقيقات رسانه‌ها. چاپ اول.
•منطقی، مرتضی (1380). بررسی پیامدهای بازی‌های ویدئویی و رایانه‌ای. تهران: فردانش
•مهدی زاده، سیدمحمد. (1396). نظریه¬های رسانه اندیشه¬های رایج و دیدگاه¬های انتقادی: همشهری
•مرکز افکارسنجی ایسپا (1401). بررسی میزان استفاده از رسانه¬های اجتماعی در کل کشور. مصاحبه تلفنی
• وثوقی، منصور. نیک خلق، علی اکبر.(1372). مبانی جامعه¬شناسی. تهران:خردمند
•شریعت، سید وحید ؛ اسداله پور، امین ؛ علیرضایی، نرگس ؛ بشردانش، زیبا ؛ بیرشک، بهروز ؛ تهرانی¬دوست، مهدی ؛ خلیلی، بهروز ؛ حجازی، الهه ؛ حکیم شوشتری، میترا ؛ شیرازی، الهام ؛ عشایری، حسن ؛ مجدتیموری، محمدولی ؛ مجدرضایی، محمدرضا ؛ زینلی، کارن ؛ کریمی¬فر، سعید ؛(1388). رده بندی سنی بازی های رایانه¬ای از دیدگاه روان¬شناختی: مطالعه¬ای به روش دلفی، فصلنامه تازه¬های علوم¬شناختی 1388 شماره 42
•Andonova, V. (2006), “Mobile phones, the Internet and the institutional environment”,Telecommunications policy, No.30, pp.29-45
•Baran, S. J. & Davis, D. K. (2011). Mass Communications Theory; Foundations, Ferment, and Future (Sixth Edition), Cengage Learning.
•Biagi, S. (2007). Media Impact; an Introduction to Mass Media, Thomson Wadsworth.
•CSA. (2016). An Independent Authority to Protect Audiovisual Communication Freedom, Retrieved from,http://www.csa.fr/en/The-CSA/An-Independent-Authority-to-Protect-Audiovisual-Communication-Freedom.
•CSA, The Classification of the Programs by the TV Channels, Retrieved from, http://en.www.csa.fre05d.systranlinks.net/en/television/le-suivi-des-programmes/jeuness-et-protection-des-mineurs/la-signaletique-jeunesse/la-classification-des-programmes-par-les-chaines-de-television.
•Fortunati, L. (2001), “The Mobile Phone:AnIdentity on Move”, Personal and Ubiquitous Computing, pp. 585-98.
•Gentile, M., Pisanu, F., Gaetani, M. R., Filosi, G., & Campregher, S. (2013). Tecnologie per insegnare e apprendere. Scuola Italiana Moderna,120, 59-62/86- 88
•Sofoulis, Z. (2002), “Cyberquake: Haraway s Manifesto”, in D. Tofts, A. Jonson and A. Cavallaro (eds.0, Prefiguring Cyberculture: An IntelleectualHistory, Massachusetts and London, The MIT Press