بررسی تحمل به شوری لاین های پیشرفته گندم در مرحله جوانه زنی و رشد گیاهچه ای

محورهای موضوعی : زراعت و اصلاح نباتات

محمدرضا صالحی ¹ (دانشجو- واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه زراعت واصلاح نباتات، تهران، ایران)
اشکبوس امینی ² (عضو هیئت علمی/ موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، کرج، ایران)
اسلام مجیدی هروان ³ (استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه زراعت واصلاح نباتات، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/05/07 تاریخ پذیرش : 1396/08/19 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: گندم, شاخص تحمل, تجزیه کلاستر و تنش شوری,

چکیده مقاله :

شوری یکی ازمهمترین چالشهابرای کشاورزی درجهان محسوب میشود. بمنظور ارزیابی تأثیرسطوح مختلف شوری برجوانه زنی و رشد اولیه در گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به اجرا در آمد. فاکتورهای مورد بررسی شامل 20 ژنوتیپ گندم (17 لاین پیشرفته جدید با ارقام شاهدنارین، افق و ارگ) و سطوح شوری حاصل از کلریدسدیم (صفر،8، 12 و 16دسیزیمنس برمتر) بودند. صفات درصدوسرعت جوانه زنی،شاخص بنیه بذر، یکنواختی جوانه زنی بذر، طول ووزن ساقه چه،طول و وزن ریشه چه، نسبت طول و وزن ساقه چه به طول و وزن ریشه چه و شاخص تحمل به شوری (TI)موردبررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان دادکه اثرات ژنوتیپ، شوری واثرمتقابل ژنوتیپ درشوری برکلیه صفات و شاخصها معنیدار بودند.با افزایش شوری، یکنواختی جوانه زنی،شاخص بنیه بذر،درصد وسرعت جوانه زنی،طول ووزن ساقه چه وطول وزن ریشه چه به طور معنیاری کاهش ولی نسبت طول و وزن ساقهچه به طول ووزن ریشهچه افزایش یافت.بیشترین و کمترین مقدارشاخص تحمل به شوری بترتیب مربوط به ژنوتیپهای شماره 10 (TI=83.13%) و 8 (TI=54.82%) بود. براساس نتایج تجزیه کلاستردرسه گروه متحمل، نیمه متحمل وحساس طبقه بندی شدند.ژنوتیپهای شماره 5،14،20 و10 با داشتن TIبالا،درصدو سرعت جوانه زنی یشتر و برتری به شاهدها بعنوان ژنوتیپهای متحمل و ژنوتیپهای 8،17 و11 با داشتن کمترین مقادیر TI بعنوان زنوتیپهای حساس شناسایی شدند، از لاینهای برتر میتوان دربرنامههای اصلاحی در راستای تولید ارقام متحمل استفاده نمود.شاخص تحمل به شوری باشاخص بنیه بذر،سرعت جوانه زنی،طول ووزن ساقهچه و نسبت طول ساقهچه به ریشهچه همبستگی مثبت و معنی دار داشت.

چکیده انگلیسی:

In order to investigation of different levels of salinity stress effects on germination, vegetative and some germination indices an experiment was performed in factorial form using a completely randomized design with 3 replications at Seed and Plant Improvement Institute Karaj. First factor encompass 20 genotypes (including narin, Ofough and Arg varieties as checks) and second factor four levels of salinity treatment (0 ,8, 12 and 16 ds/m), were used. Traits germination percent, germination rate, radicle length, plumule length, seedling length, plumule /radicle length ratio,dry weight of radicle , dry weight of seedling, plumule /radicle dry weight ratio, germination uniformity ,seed vigor index and salinity tolerance index (TI) were studied. Results analysis of variance showed that between genotypes, salinity stress and their interaction for all traits had significant difference. The most and the least of TI was belonged to genotype no.10 (Ti=83.13%) and genotype no 8 (Ti=54.82%) respectively. Salinity tolerance index (TI) had positive and significant correlation with germination percent, germination rate, plumule length, dry weight of seedling, plumule /radicle dry weight ratio and seed vigor index. Based on cluster analysis genotypes were divided into 3 different groups. Finally based on salinity tolerance index and all of germination traits, and results of cluster analysis, genotypes no 5,20, 10 and 14 were determined as the most tolerant genotypes and better than checks cultivars, that can be recommended to using of this genotypes for future breeding programs tolerance to salinity stress, and genotypes No. 8, 11 and 17 as the most susceptible genotypes.