تبیین ویژگی‌های بصری معماری محیط کار و تاثیر آن بر جو خلاقانه و عملکرد کارکنان بانکهای خصوصی شهر رفسنجان
محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهریحسین سرداری 1 , حسین کلانتری خلیل آباد 2 * , مرجان خان محمدی 3
1 - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
2 - استاد گروه معماری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
3 - دانشیار گروه معماری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
کلید واژه: کیفیت زندگی کاری, ویژگی‌های بصری معماری, جو خلاقانه, عملکرد شغلی, بانک های خصوصی,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف افزایش کیفیت زندگی کاری کارکنان، ویژگی‌های بصری معماری محیط کار و تاثیر آن بر جو خلاقانه و عملکرد کارکنان بانکهای خصوصی رفسنجان را بررسی می کند. پژوهش درصدد پر کردن شکاف موجود میان مباحث نظری معماری محیط و کاربردهای مدیریتی می باشد روش توصیفی - تحلیلی بوده و گردآوری داده ها از روش اسنادی و مشاهدات میدانی و پرسش نامه و تحلیل داده ها از روش ترکیبی (کمی- کیفی) معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته ها نشان داد که میزان تاثیر هر یک از عوامل ویژگی‌های بصری محیط کار به ترتیب عوامل روانشناختی، فرهنگی، فیزیکی، تکنولوژیکی و محیطی می باشد، همچنین بين این عوامل و عملکرد شغلی و همچنین جو خلاقانه و عملکرد شغلی در شعب بانکهای خصوصی شهر رفسنجان رابطه معناداری وجود دارد. در نتیجه عوامل تاثیر گذار در محيط کار بانک های خصوصی شهر رفسنجان بر اساس اولویت تاثیر در مدل پژوهش تبیین گردید.
The level of productivity and performance of employees is influenced by the visual characteristics of the environment and
can enhance the quality of life at work for employees. Each architectural design interacts with its environment and users at every moment through its specific visual characteristics. In this regard, paying attention to visual features in the architectural design of banks, as the driving force of the economic cycle of any city, is of great importance. In line with this issue, the present research aims to enhance the quality of the working life of employees by examining and accurately identifying the visual characteristics of the workplace architecture and its impact on the creative atmosphere and performance of employees in private banks in the city of Rafsanjan. With a focus on an interdisciplinary perspective (architecture, environmental psychology, and human resource management), it seeks to develop a novel model that addresses the psychological and cultural needs of employees while enhancing job performance and the organizational creative environment. In this regard, the present research aims to fill the existing gap between theoretical discussions on workplace architecture and managerial applications in the banking sector. This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method. Data collection has been carried out through document analysis, field observations, and questionnaires (expert and public questionnaires), and for data analysis, a mixed (quantitative-qualitative) structural equation method has been employed. Descriptive and inferential statistical methods were also utilized through Excel, LISREL, and SPSS software. The findings of the research showed that the impact of each of the factors of the visual characteristics of the workplace includes psychological, cultural, physical, technological, and environmental factors in that order. Additionally, there is a significant relationship between the visual characteristics of the architectural workspace and job performance, as well as between the creative atmosphere and job performance in the branches of private banks in the city of Rafsanjan. Consequently, the influential factors in the work environment of private banks in the city of Rafsanjan were explained based on their priority of impact in the research model. Additionally, the results of this research showed that there is a direct relationship between the visual characteristics of workplace architecture and job performance, as well as between the creative atmosphere and job performance in the branches of private banks in the city of Rafsanjan. As a result, in the model of visual features, the factors influencing the visual characteristics of architecture in the workplace, considering their importance and impact, which directly affect the work quality of employees in the private banks of Rafsanjan, have been explained in this dissertation. Therefore, it is recommended that in the architectural design of private banks, which are a driving force in the economic cycle of Rafsanjan, the importance and priority of the factors influencing visual characteristics be considered and put on the agenda of the managers to enhance the quality of work for employees
1. اخوان، آرمین؛ صالحی، اسماعیل؛ طغیانی، شیرین. (1397). ارزیابی تأثیر عوامل محیطی - کالبدی بر سرزندگی و کیفیّت خیابان‌های شهری (مطالعه موردی: خیابان‌های نادر و انقلاب شهر ساری). جغرافیا و پایداری محیط، 8(2)، 29-15.
2. امامی، جواد. (1399). مزایای استفاده از نور طبیعی در طراحی داخلی بانکها، ششمین کنفرانس معماری و شهرسازی ایران، تهران.
3. آمابیل، ترزا. (1390). خلاقیت را چگونه از بین ببریم؟،ترجمه حسین حسینیان ذرنقی، مجله تدبیر، شماره 103.
4. اسماعیلی رنجبر، حسین؛ عابدینی، بنت الحدا؛ رمضانی، مینا؛ سرداری، حسین. (1397). اثرات مثبت طراحی محیط کار بر خلاقیت کارکنان،یازدهمین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت و هشتمین کنفرانس کارآفرینی و نوآوری های باز،تهران.
5. ابراهيمي ميمند، منصور. (1392). بررسي تاثير مديريت زمان بر عملكرد شغلي كاركنان بخش بيمه اي سازمان تامين اجتماعي استان كرمان، پايان نامه كارشناسي ارشد مديريت دولتي، دانشگاهآزاد اسلامي واحد سيرجان.
6. اقبالی، رحمان؛ حامدی، محسن؛ هاشمی، فاطمه. (1396). تاثیر مشخصه های فیزیکی محیط کار بر عملکرد کارکنان، فصلنامه پژوهشی مدیریت منابع انسانی،دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 28
7. بزازجزایری، احمد؛ پرداختچی، محمّدحسن. (1386). تدوین مدل ارزیابی کیفیت زندگی کاری کارکنان در سازمان‌ها. فصلنامه علوم مدیریت ایران، (5)2، 151-123.
8. باقری، فاطمه؛ لعل بار، امیرحسین. (1397). بررسی اثر ارگونومیک رنگ بر دکوراسیون محیط کار و روحیه و بهره وری کارکنان،دومین کنفرانس بین المللی دستاوردهای نوین پژوهشی در علوم انسانی و مطالعات اجتماعی و فرهنگی،کرج.
9. بالش زر، احمد؛ تعبدی، میمنت. (1397). تاثیر معماری محیط بر بهره وری و سطح عملکرد شغلی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، سومین کنفرانس ملی تحول و نوآوری سازمانی با رویکرد الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مشهد.
10. سلیمی، امیر؛ حسینی، سید مهدی. (1395). بررسی عوامل تاثیر گذار طراحی داخلی بر سطح عملکرد کارکنان ادارات، چهارمین کنفرانس علمی پژوهشی افق های نوین در علوم جغرافیا و برنامه ریزی معماری و شهرسازی ایران.
11. شفوی مقدم، نسترن؛ تحصیلدوست، محمد؛ زمردیان، زهراسادات. (1398). بررسی کارایی شاخص های نور روز در ارزیابی کیفیت آسایش بصری کاربران (مطالعه ی موردی: فضاهای آموزشی دانشکده های معماری شهر تهران). مطالعات معماری ایران، 8(16)، 205-228.
12. شهرآرای، مهرناز، مدنی پور، رضا. (1395). سازمان خلاق و نوآور. فصلنامه دانش مدیریت. شماره 33 و34.
13. رضایی، صدیقه؛ مسروری جنت، ندا. (1399). بررسی کیفیت محیط های اداری بر میزان سرزندگی واحساس رضایت شغلی (نمونه موردی: فضای اداری در بانک)،هفتمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم جغرافیا، معماری و شهرسازی ایران،تهران.
14. فتحی پور، رضا؛ کریمی نیا، شهاب؛ ناظمی، الهام؛ شبانی، امیرحسین. (1400). نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال سیزدهم بهار 1400 شماره 2.
15. قاسمی، مریم. (1398). بررسی رابطه بین چو حلاقانه و بلوغ روانی، همایش مدیریت تحول در سازمان ها با رویکرد علوم رفتاری، تهران، موسسه نیروی تدبیر ایرانیان.
16. صفي، مهدي؛ ويسي، آتنا؛ گل محمدي، رستم؛ سلطاني، آذر. (1399). ارزیابی ویژگی‌های کیفیت خواب و خواب آلودگی کارکنان و ارتباط آن با پارمترهای مرتبط با منابع نوری مورد استفاده در اتاق کار. نشریه علوم و فناوري رنگ. دوره 12 , شماره 4 ; 241 - 250.
17. صدر، حسین، (1390). هویت بصری در معماری و شهرسازی، سومین کنفرانس بین المللی معماری و شهرسازی، تهران.
18. صفرزاده، سحر؛ نادری، فرح؛ عنایتی، میرصلاح الدین. (1392). "رابطه سلامت سازمانی, اشتیاق شغلی و جو سازمانی نوآورانه با توانمند سازی روان شناختی در کارکنان یک شرکت صنعتی،" یافته های نو در روان شناسی (روان شناسی اجتماعی)، شماره8.
19. گلابچی، محمود؛ یوسفی، سعید؛ فروزانفر، منا. (1391). اولویت بندی نقش عوامل فیزیکی و معماری محیط کار در ارتقای عملکرد پرسنل سازمان های پروژه محور،سومین کنفرانس بین المللی صنعت احداث،تهران
20. عظیمی، مریم. (1400). مشخصه ها و راهکارهای طراحی محیط های کاری خلاق،هشتمین همایش ملی پژوهش های نوین در حوزه علوم جغرافیا، معماری و شهرسازی ایران،تهران.
21. علوي، حسین؛ جهانداري، رضا. (1398). بررسي و مقايسه جو سازماني دانشگاه با جو سازماني از ديدگاه كارمندان ، علوم انساني دانشگاه سيستان و بلوچستان، ويژه نامه علوم تربيتي و روانشناسي.
22. صادقی، منصور. (1393). خلاقیت (رویکردی سیستمی؛ فرد، گروه، سازمان)، انتشارات دانشگاه امام حسین(ع)، تهران.
23. عباس زادگان ، سید محمد. (1395). كيفيت و كارآفريني. مجله مديريت، شماره 90- 89 .
24. مویدی، مینا؛ کامل نیا، حامد. (1396). بررسی تاثیر محیط فیزیکی بر رضایتمندی کارکنان در محیط های کار (مطالعه موردی کارکنان اداری دانشگاه فردوسی مشهد)،سومین همایش بین المللی افق های نوین در مهندسی عمران، معماری و شهرسازی،تهران.
25. An, M., Colarelli, S. M., O'Brien, K., & Boyajian, M. E. (2016). Why we need more nature at work: Effects of natural elements and sunlight on employee mental health and work attitudes. PloS one, 11(5), e0155614.
26. Andersson, T. (2021). Aesthetic flexibility: In Industrial Design Practice (Vol. 2131). Linköping University Electronic Press.
27. Akhtar N, Ali S, Salman M, Ijaz A. (2014). Interior Design and its Impact on of Employees Productivity in Telecom Sector, Pakistan. Journal of Asian Business Strategy. 4(6):74-82.
28. Blanco Cadena, J. D., Poli, T., Košir, M., Lobaccaro, G., Mainini, A. G., & Speroni, A. (2022). Current trajectories and new challenges for visual comfort assessment in building design and operation: a critical review. Applied Sciences, 12(6), 3018.
29. Divers, E. (2023). Theory to practice: Pleasure‐Arousal‐Dominance (PAD) theory for architectural color design. Color Research & Application, 48(5), 445-452.
30. Dmitry, I., & Dmitry, P. (2021). Workspace environment management: recent challenges and future trends for organizational psychology. Организационная психология, 11(4), 190-202.
31. Fissore, V. I., Fasano, S., Puglisi, G. E., Shtrepi, L., & Astolfi, A. (2023). Indoor environmental quality and comfort in offices: a review. Buildings, 13(10), 2490.
32. Fogaça, N., Rêgo, M., Melo, M., Pereira A. L., & Coelho J. F. (2018). Job Performance Analysis: Scientific Studies in the Main Journals of Management and Psychology from 2006 to 2015. Performance Improvement Quarterly, 30.
33. Flores, E., Xu, X., & Lu, Y. (2020). A Reference Human-centric Architecture Model: A skill-based approach for education of future workforce. Procedia Manufacturing, 48, 1094-1101.
34. Gänshirt, C. (2020). Tools for ideas: Introduction to architectural design. Birkhäuser.
35. Herneoja, A., Markkanen, P., & Juuti, E. (2022). An architectural viewpoint to user-centred work environment research to support spatial understanding in a transdisciplinary context through ecosystem-based approach. Journal of Corporate Real Estate, 24(3), 224-239.
36. Heinonen, S., & Saarimaa, R. (2009). Better jobsatisfaction through quality of work life – how can telework help? Retrieved May 8, 2012 From http://ffrc.utu.fi/en/research/projects/telework.html.
37. Iwuanyanwu, O., Gil-Ozoudeh, I., Okwandu, A. C., & Ike, C. S. (2024). Cultural and social dimensions of green architecture: Designing for sustainability and community well-being. International Journal of Applied Research in Social Sciences, 6(8), 1951-1968.
38. Jaglarz, A. (2023). Perception of color in architecture and urban space. Buildings, 13(8), 2000.
39. Javohir, S., Omina, K., Gulnoz, X., Azamat, S., Faxrifdin, Y., & Asaloy, A. (2024). Sustainable Architecture: Balancing Aesthetics, Functionality, and Environmental Responsibility. HOLDERS OF REASON, 4(1).
40. Kamali Rousta, T. (2023). From a Traditional Workplace to a sustainable smart office (Doctoral dissertation, Politecnico di Torino).
41. Konrad, A. M., & Mengel, R. (2000). The impact of work life program on firm productivity. Strategic Management Journal , 21 (12), 12-25.
42. Kapsalis, E., Jaeger, N., & Hale, J. (2024). Disabled-by-design: effects of inaccessible urban public spaces on users of mobility assistive devices–a systematic review. Disability and Rehabilitation: Assistive Technology, 19(3), 604-622.
43. Kowalczyk, M. W., & Lewandowska, A. (2020). Techniques of visual communiaction in architectural design. Journal of Education Culture and Society, 11(2), 376-383.
44. Mahnke, F. H. (2012). Color in Architecture—More Than Just Decoration. July. Accessed August, 24, 2013.
45. Leblebici D. (2012). Impact of workplace quality on employee’s productivity: case study of a bank in Turkey. Journal of Business Economics and Finance. 1(1):38-49-
46. Lau, R. S. M. (2000). Quality of work life and performance: An ad Hoc investigation of two key elements in the service profit chain model. International Journal of Service Industry Management, 11 (5), 422-437.
47. McKinsey & Company. (2022). “The Importance of Innovation in Driving Competitive Advantage.”
48. Mewomo, M. C., Toyin, J. O., Iyiola, C. O., & Aluko, O. R. (2023). Synthesis of critical factors influencing indoor environmental quality and their impacts on building occupants health and productivity. Journal of Engineering, Design and Technology, 21(2), 619-634.
49. O’Connor, M. C. & Paunonen, S. V. (2007). Big Five personality predictors of postsecondary academic performance. Personality and Individual Differences, 43, pp. 971-990.
50. Pan, Y., Zhu, M., Lv, Y., Yang, Y., Liang, Y., Yin, R., ... & Yuan, X. (2023). Building energy simulation and its application for building performance optimization: A review of methods, tools, and case studies. Advances in Applied Energy, 10, 100135.
51. Popovski, F., Dimova Popovska, H., Mijakovska, S., & Popovska Nalevska, G. (2024). PSYCHOLOGICAL AND GRAPHIC ASPECTS OF COLORS: INFLUENCE AND APPLICATION IN PRODUCT DESIGN. AIRCC's International Journal of Computer Science and Information Technology, 16(3), 59-65.
52. Spence, C. (2020). Senses of place: architectural design for the multisensory mind. Cognitive research: principles and implications, 5(1), 46.
53. Sussman, A., & Hollander, J. (2021). Cognitive architecture: Designing for how we respond to the built environment. Routledge.
54. Yıldırım, K., Hidayetoglu, M. L., & Unuvar, S. S. (2022). The effects of location and layout of offices on perceptual evaluations of users. Facilities, 40(1/2), 1-19.