تعامل مجلس پانزدهم و حزب دموکرات قوام السلطنه در دوره فترت قدرت مطلقه رضاشاه و پیشادیکتاتوری محمدرضاشاه

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

دلاور نامدار ¹ , علی رضا علی صوفی ² , محمود سید ³

1 - دانشجوی دکتری تاریخ ،واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران
2 - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور تهران . ایران .( نویسنده مسئول )[e-mail]
3 - استادیار گروه تاریخ ، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

تاریخ دریافت : 1401/09/15 تاریخ پذیرش : 1401/11/12 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: رضاشاه, محمدرضاشاه, مجلس پانزدهم, قوام السلطنه, حزب دموکرات,

چکیده مقاله :

مجلس از مهم‌ترین ارکان مردم سالاری در هر کشوری، در سراسر دنیا به شمار می آید که به عنوان رویه‌ای برای افزایش مشارکت مردم در تعیین سرنوشتشان، عمل می کند . با شکل گیری انقلاب مشروطیت در ایران، تشکیل پارلمان یا همان مجلس شورای ملی رقم خورد. اما قدرت گیری رضاخان پایان رویای مشروطه بود و جانشین او نیز راه پدر را ادامه داد . با این حال در اوایل دوره حکومت محمدرضاشاه جایگاه مجلس تا حدودی بهبود یافت .در پژوهش پیش رو با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ایی ، اسناد تاریخی، روزنامه ها ، در پی پاسخ به این پرسش هست که عملکرد مجلس شورای ملی( پانزدهم ) در دوره فترت بین قدرت مطلقه رضا شاه و دیکتاتوری محمدرضا شاه چگونه بوده است و مجلس مذکور از این وضعیت ویژه چه بهره ای برد؟ و نقش حزب دموکرات قوام در این فرایند که نوعی فضای باز سیاسی به وجود آمده بود، چه نقش آفرینی کرد؟ یافته های پژوهش آن است که فقدان استبداد رضا شاه و جوانی و کم تجربگی شاه جوان باعث شد فضایی نسبتا آزاد برای فعالیت احزاب مختلف از جمله حزب دموکرات فراهم آید. از آن جمله این که برای اولین بار در تاریخ ایران پس از مشروطه درهای دولت و مجلس به روی چهره های جدید و جوانتر گشوده شد و بسیاری از شخصیتهای با سابقه و قدیمی از دولت طرد شدند و بالعکس نیروهای جدید با عضویت در احزاب وارد کابینه شده و نهایتا موفق شدند بر کرسی های مجلس بنشینند . همچنین اقدامات قوام باعث شد تا مجلس پانزدهم توافق نامه قوام – سادچیکف درباره تشکیل شرکت مختلط نفت ایران و شوروری را رد کند .

چکیده انگلیسی:

AbstractAssembly and parliament are considered to be the most important pillars of democracy in any government, all over the world, which acts as a procedure to increase people's participation in determining their destiny. But Reza Khan's power was the end of the constitutional dream and his successor continued his father's path. However, in the early period of Mohammad Reza Shah's rule, the position of the Majlis improved to some extent.who did not have much desire or ability to exercise power in a completely dictatorial manner, what has he benefited from this situation? Also, according to these cases, a better understanding and analysis of the Qawam al-Sultaneh Democratic Party and its political role in this period is the main concern of the present research.The findings of the research indicate that Qavam's activities in the Democratic Party had an important result. And that was that for the first time in the history of Iran, after the constitution, the doors of the government and the parliament were opened to new and younger figures, and many senior and old figures were rejected from the government, and on the contrary, the new forces entered the cabinet by joining parties and They finally managed to sit on the seat of the parliament. Also, Qavam's actions caused the 15th Parliament to reject the agreement between Qavam and Sadchikov regarding the establishment of a mixed company of Iranian oil and Russia.