بازنمایی اخلاقیات، رفتارهای اجتماعی و آداب فرهنگی مردم تهران در دوره قاجار با تکیه بر گزارش های سیاحان خارجی

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

مهرشاد کاظمی ¹ , ناصر تکمیل همایون ² , رضا شعبانی ³

1 - دانشجوی دکترای تاریخ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]
2 - استاد گروه تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.(نویسنده مسئول) [e-mail]
3 - استاد گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1398/02/01 تاریخ پذیرش : 1398/05/07 تاریخ انتشار : 1398/06/01

کلید واژه: تهران, قاجاریه, سیاحان, رفتارهای اجتماعی و فرهنگی,

چکیده مقاله :

گزارش های سیاحان خارجی اطلاعات فراوانی در باب آداب و رسوم، اخلاقیات، رفتارهای اجتماعی و آداب فرهنگی در بردارد. این یادداشت های شخصی یا سیاسی، از یک سو مسائل شهری را به صورت جزئی و نسبتا دقیق ترسیم می‌کند. از سوی دیگر، به دلیل فقدان وابستگی به مراکز قدرت، نقاط ضعف و قوت جامعه و شهر را به نیکی گزارش می نماید. تهران یکی از شهرهایی است که سیاحان خارجی دوره قاجار به آن توجه ویژه ای داشتند. در واقع پایتختی تهران در دوره قاجار، جهانگردان را به آنجا سرازیر کرد، کمااینکه گزارش هایی اندک و جسته گریخته از این محل در منابع اسلامی و به ویژه دوره صفوی مشاهده می شود. در سفرنامه ها گاه مردم تهران با الگوهای مقبول همچون هوشمندی و مهمان نوازی شناخته می شوند و گاه با الگوهای ناپسندی نظیر دروغ گویی، تملق و خرافه پرستی توصیف می آیند. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی - تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، اخلاقیات، رفتارهای اجتماعی و آداب فرهنگی مردم تهران را از منظر جهانگردان و سفرنامه نویسان عصر قاجار ترسیم نماید.

چکیده انگلیسی:

Foreign traveler reports contain a wealth of information about customs, ethics, social behavior, and cultural practices. These personal or political notes, on the one hand, illustrate the urban issues in part and in a rather precise manner. On the other hand, because of the lack of dependence on power centers, the weaknesses and strengths of the community and the city are reported to Nikki. Tehran is one of the cities that foreign tourists of the Qajar period paid special attention to. In fact, the capital of Tehran during the Qajar period has flooded the tourists, despite the fact that there are few reports of this place in Islamic sources, and in particular the Safavid period. In travelogues, sometimes the people of Tehran are characterized by accepted patterns such as intelligence and hospitality, and sometimes described with malicious patterns such as lying, flattering, and superstition. The present study aims to draw a descriptive-analytical method using library resources, ethics, social behaviors and cultural practices of Tehran's people from the perspective of tourists and travel writers of the Qajar era.