بررسی تأثیر وقف بر کالبد شهرهای اسلامی (مطالعه موردی شهر میامی)

محورهای موضوعی : کاربرد GIS&RS در برنامه ریزی شهری

زینب کرکه آبادی ¹ , مهدی اصغری ²

1 - عضو هیأت علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان
2 - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان

تاریخ دریافت : 1397/07/20 تاریخ پذیرش : 1397/09/01 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: وقف, توسعه فیزیکی, کالبد شهری, شهرهای اسلامی,

چکیده مقاله :

وقف سنتی اسلامی است که بر اساس آن افراد حقیقی و حقوقی بخشی یا همه ملک خود را به سازمانی دولتی یا خصوصی می بخشند این سنت حسنه در ایدئولوژی اسلامی ریشه دوانده و نقش بارزی در توسعه شهرهای اسلامی داشته است.انسان بر اساس جهان بینی خود با محیط همواره در کنش متقابل بوده و از همدیگر تاثیر پذیرفته اند. تاثیر جهان بینی منتج از دین بر خلق چشم اندازهای جغرافیایی، بویژه در شهرهای اسلامی از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. پدیده وقف به عنوان یکی از نیروهای شهر آفرین و چهره پرداز شهر های ایرانی-اسلامی، تاثیر بسزایی در شکل دهی به محیطهای مصنوع انسانی و تشکل فضاهای کالبدی شهرها داشته است. اراضی وقفی ضمن تاثیر گذاری در توسعه فیزیکی شهرها متقابلا نیز از آن تاثیر پذیرفته اند چرا که در جریان توسعه فیزیکی شهر از حالت اولیه خود (بایر، کشاورزی، باغات و …) خارج و به بافت شهری تبدیل گردیده اند. طی این مقاله شهر میامی به عنوان شهر کوچک اندام در استان سمنان، که قسمت عمده اراضی آن وقفی است مورد بررسی قرار می گیرد. با تبدیل شهر به عنوان مرکز شهرستان، شهر به سرعت گسترش یافت و اراضی کشاورزی وقفی، تغییر ماهیت داده و تبدیل به اراضی شهری با کارکرد جدید گردیدند. این مقاله سعی دارد تا با تکیه بر روش میدانی، و استفاده از تکنیک GIS چگونگی نقش وقف در شکل یابی فضای عمومی شهرهای اسلامی به ویژه شهر مورد مطالعه را مورد بررسی قرار دهد.

چکیده انگلیسی:

Is a traditional Islamic dedication, according to which individuals and legal entities give part or all of their property to a state or private organization. This tradition has gained ground in Islamic ideology and has played a significant role in the development of Islamic cities. According to their worldview, The environment has always been interactive and influenced by each other. The effect of the worldview derived from religion on the creation of geographic landslides, especially in Islamic cities, has been of great importance. The waqf phenomenon as one of the forces of the city of Afarin and the facade of the Iranian-Islamic cities has had a great influence on shaping human artifacts and the formation of the physical spaces of cities. The endowment lands have also been influenced by their impact on the physical development of cities, as they have become out of the state during the physical development of the city (bayer, agriculture, gardens, etc.) and turned into urban texture. In this article, the city of Miami is considered as a small town in the province of Semnan, the main part of which is the endowment. By converting the city as the city center, the city quickly expanded and the lands of the endowment of agriculture changed their nature and turned into new urban landscapes. This paper tries to explore the role of waqf in shaping the general space of Islamic cities, especially the studied city, by relying on the field method and using the GIS technique.