رتبه‌بندی سطوح توسعه یافتگی مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان‌های استان کرمانشاه)

محورهای موضوعی : هیدرولوژی

حسین نظم فر ¹ (دانشگاه محقق اردبیلی)
سهیلا باختر ² (دانشگاه محقق اردبیلی)
سعیده علوی ³ (دانشگاه محقق اردبیلی)

تاریخ دریافت : 1393/10/26 تاریخ پذیرش : 1394/03/27 تاریخ انتشار : 1394/06/10

کلید واژه: ارزیابی, توسعه روستایی, دهستان, توسعه‌یافتگی, ویکور, استان کرمانشاه,

چکیده مقاله :

فراهم نمودن زمینه برخورداری از خدمات مختلف رفاهی و زیربنایی، تسهیلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از اساسی‌ترین شاخص‌ها در هر واحد از برنامه‌ریزی، بویژه مناطق روستایی است. به همین منظور هدف از انجام پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل سطوح توسعه‌یافتگی این شاخص‌ها در سطح دهستان‌های استان کرمانشاه و تعیین میزان برخورداری آنها می‌باشد. روش انجام این تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق 85 دهستان از 14 شهرستان استان کرمانشاه است. به منظور ارزیابی و رتبه بندی سطوح توسعه یافتگی 69 متغیر از فرهنگ آبادی‌های سال 1390 استان انتخاب شد، این متغیرها با استفاده از روش آنتروپی شانون وزن‌دهی شدند و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و رتبه‌بندی و تعیین درجه توسعه‌یافتگی دهستان‌ها از روش تصمیم‌گیری چند معیاره ویکور استفاده گردید. یافته‌های تحقیق بیانگر تفاوت در توسعه‌یافتگی در سطح دهستان‌های استان است. به گونه‌ای که از 85 دهستان، 3 دهستان توسعه یافته، 19 دهستان نسبتاً توسعه یافته، 33 دهستان در حال توسعه، 28 دهستان نسبتاً محروم و 2 دهستان در وضعیت محروم از توسعه قرار داشتند، در نهایت برای بهبود و ارتقای وضعیت توسعه دهستان‌ها پیشنهاداتی ارائه گردید.

چکیده انگلیسی:

Providing different welfare and infrastructure services, social, economic and cultural facilities are the most basic indicators in each unit of planning especially in rural areas. Therefore the present research aims to assess and analyze development levels of these indicators in rural districts of Kermanshah and determine the amount to them. The method of this research was applicatory in terms of purpose and descriptive-analytic in terms of nature. The statistical population of the research included 85 rural districts of 14 Kermanshah's Townships. To evaluate and rank development levels 69 variables were selected from culture village in 2011. These variables were weighted using the Shannon entropy. And multi-criteria decision VIKOR was used to analyze the data and rank and determine development level of rural districts. The findings revealed differences in development of the rural districts of the province. So among 85 villages there were 3 developed, 19 relatively developed, 33 developing, 28 relatively deprived and 2 deprived rural districts. Ultimately suggestions were presented to improve and promote development status of rural districts.

منابع و مأخذ:

منابع

1. ابراهیم­زاده، عیسی؛ رئیس­پور، کوهزاد، 1390، بررسی روند تغییرات درجه­ی توسعه­یافتگی مناطق روستایی سیستان و بلوچستان با بهره­گیری از تاکسونومی عددی طی دهه­های 1385 و 1375، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره24، صص 76-51.


2. اصغری­زاده، عزت­اله؛ ذبیحی جامخانه، محسن، 1392، ارزیابی و رتبه­بندی میزان توسعه­یافتگی مناطق روستایی، با استفاده از تکنیک­های تصمیم­گیری چند شاخصه، مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، شماره سوم، صص 27-48.


3. امینی­نژاد، غلامرضا؛ بیک­محمدی، حسن؛ حسینی ابری، سید حسن، 1387، تحلیل درجه توسعه­یافتگی دهستان­های حوزه تأسیسات پارس جنوبی در استان بوشهر، فصلنامه روستا و توسعه، سال 11، شماره3، صص 143- 172.


4. بدری، سیدعلی؛ اکبریان رونیزی، سعیدرضا؛ جواهری، حسن، 1385، تعیین سطوح توسعه­یافتگی نواحی روستایی شهرستان کامیاران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 82، صص 116-126.


5. تقیلو، علی اکبر، 1393، تحلیل علی توسعه­یافتگی و توسعه­نیافتگی سکونتگاه­های روستایی، مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان ارومیه، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال چهارم، شماره15، صص 102-85.


6. جمالی، فیروز، پورمحمدی، محمدرضا، قنبری، ابوالفضل، 1389، تحلیلی بر نابرابری­های ناحیه­ای و تعیین اولویت توسعه نقاط شهری استان آذربایجان شرقی، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی، سال 15، شماره 33، صص 83-104.


7. خاکپور، براتعلی، 1385، سنجش میزان توسعه­یافتگی دهستان‌های شهرستان شیروان به منظور برنامه­ریزی ناحیه­ای، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره 7، صص133-145.


8. خداپناه، کیومرث؛ بیک محمدی، حسن، 1388، ارزیابی و طبقه‌بندی مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان اردبیل بر اساس میزان برخورداری از شاخص‌های توسعه، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 9، شماره 26، صص 1-30.


9. رضوانی، محمدرضا ، 1382، تعیین و تحلیل نواحی روستایی استان زنجان، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، سال 36، شماره 50.


10. رکن الدین افتخاری، عبد الرضا، آقایاری هیر، مسلم، 1386، سطح­بندی پایدرای توسعه روستایی(مطالعه موردی: بخش هیر)، مجله پژوهش­های جغرافیایی، شماره 61، صص 44-31.


11. سالنامه آماری استان کرمانشاه، 1390، سازمان آمار و اطلاعات.


12. سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1390، سازمان آمار و اطلاعات.


13. سرور، رحیم، موسوی، میرنجف، مبارکی، امید، 1389، تحلیل فضایی نابرابری­های ناحیه­ای در استان آذربایجان شرقی، جغرافیا و برنامه­ریزی منطقه­ای، سال اول، شماره دوم، صص39-50.


14. شیخ بیگلو، رعنا، تقوایی، مسعود، وارثی، حمیدرضا، 1391، تحلیل فضایی محرومیت و نابرابری­های توسعه در شهرستان­های ایران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم شماره 46، صص


15. صیدایی، اسکندر، 1388، برنامه­ریزی روستایی در ایران، چاپ دوم، اصفهان، جهاد دانشگاهی اصفهان.


16. عطایی، محمد، 1389، تصمیم‌گیری چند معیاره، شاهرود، دانشگاه صنعتی شاهرود، چاپ اول.


17. فرهنگ آبادی­های استان کرمانشاه، 1390، استانداری کرمانشاه


18. قنبری، یوسف، برقی، حمید، حجاریان، احمد،1390، تحلیل سطوح برخورداری دهستان‌های شهرستان اصفهان، فصلنامه روستا و توسعه، سال 14، شماره 3، صفحات 93-112.


19. کبودوند، بیژن، میردامادی، سید مهدی، حسینی، سید جمال فرج اله، پاسبان، فاطمه، 1393، سنجش سطوح پایداری توسعه روستایی در شهرستان کرج، فصلنامه روستا و توسعه، سال 17، شماره 2، صص 69-86.


20. کردوانی، پرویز؛ شریفی، صلاح،1391، میزان توسعه‌یافتگی در دهستان‌های شهرستان مریوان: مطالعه موردی بخش مرکزی، فصلنامه روستا و توسعه، سال 15، شماره 3، صص 115-130.


21. یاری حصار، ارسطو ؛ بدری، سیدعلی؛ فرجی سبکبار، حسنعلی،1390، سنجش و ارزیابی پایداری حوزه روستایی کلان شهر تهران، پژوهش­های روستایی، شماره چهارم، صص 89-122.


22. Clark,d, 2000, urban word, global world city. Londan: routledge.


23. Harvey, Jack (1996), Urban land economic, London.


24. Huang, Jih- Jeng, Tzeng, Gwo- Hshung, Liu, Hsiang-His, 2009, A Revised VIKOR MODEL for Multiple Criteria Decision Marking- The Perspective of Regret Theory, MCDM 2009, CCIS 35, PP, 761-768.


25. Opricovic, Serafim. Tzeng, Gwo-Hshiung (2004), Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research 156, 445–455.


26. Li, y,wei,y.h, 2010, the spatil-temporal hierarchy of regional inequality of china, applied geography, 30, pp 303-316.


27. Pacione,m, 2005, urban geography, a global perspective, 2th, London: routledge.


28. Shankar, r, shah,a, 2003, bridging the economic divide within countries: a scorecard on the performance of regional policies in reducing regional income disparities, world development, vol 31, no 8, pp 1421-1441.


29. Totzer, t, 2008, relationship between urbn-priurban- rurl region: first findings from the eu-project plural. Available online at www.ruralitynearthecity.com.

30. Venkatesh B. S, 2000,  Problems and prospects of development of backward regions: a study of Karnataka State, Thesis of Doctor of Philosophy in Economics, under supervision of Hemlata Rao, Bangalore University, Bangalore.