مدیریت توسعه شهری‌ با رویکرد اقتصاد پایدار و مدلسازی LQ (نمونه موردی بافت شهری دزفول)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

الیاس مودت ¹ (گروه شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران)
میلاد ولی پور ² (کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/09/24 تاریخ پذیرش : 1399/10/25 تاریخ انتشار : 1399/11/01

کلید واژه: توسعه پایدار, دزفول, بافت شهری, اقتصاد پایدار, LQ,

چکیده مقاله :

توسعه پایدار با تاکید بر توسعه پایدار شهری طی دهه‌های اخیر به تدریج به پاردایم نوین و مسلطی در ادبیات نظری و علمی رایج درباب برنامه‌ریزی شهری تبدیل شده است. توسعه پایدار، توسعه‌ای است که بتواند نیازهای نسل حاضر را بدون تخریب و یا آسیب رساندن به تامین نیازها و خواسته‌های نسل‌های آینده تامین نماید. شهری دارای توسعه پایدار است که اقتصاد شهری پایدار، جامعه شهری پایدار و محیط زیست شهری پایدار را با حفظ اکوسیستم داشته باشد. که این شاخص‌ها از شرایط توسعه پایداراقتصادی است. ماهیت تحقیق حاضر توسعه‌ای – کاربردی و از نظر روش تحقیق (توصیفی – تحلیلی) است. داده‌های فعالیت‌های صنعتی، خدماتی، کشاورزی به صورت مقایسه‌ای درسال 1395 مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته است. همچنین داده‌های بخش‌های اقتصادی به وسیله ضریب مکانی (LQ) و نمایش نموداری با سه عنصر اقتصاد کشوری، اقتصاد شهر دزفول و مقایسه میان دو بافت شهر مورد ارزیابی قرار گرفته است. با تحلیل و بررسی اقتصاد توسعه پایدار شهر دزفول از لحاظ ضریب مکانی که خود شامل اشتغال پایه و غیر پایه می‌باشد. به ارائه پیشنهاداتی برای بهبود یافتن نسبت و ضرایب اقتصادی ارائه گردیده است. که با افزایش این دو مولفه میزان اشتغال نیز افزایش می‌یابد که در انتها باعث داشتن اقتصادی پایدار می‌شود، و با سنجش اقتصاد شهر دزفول بر اساس معیار کشوری بهراه بافت قدیم و جدید دزفول به اشتغال غیرپایه می‌رسیم که این امر باعث از کارافتادگی اقتصاد شهر و در نهایت شهر را از توسعه پایدار دور می‌کند. که برای رفع این مشکل از دو سناریور الگوی مصرف و بهروری نیروی ثابت کار پیشنهاداتی ارائه می‌شود که به توسعه پایدار شهری کمک می‌کند.

چکیده انگلیسی:

Stable expansion with emphasis on stable urban expansion in recent decades in the common theoretical and scientific literature on urban planning has imperceptible changed into a modern and predominant paradigm. Stable expansion is the expansion that can without any destruction or damage to providing the needs and wants of future generations, provide the needs of the present generation. A city has Stable expansion that has a stable urban economy, stable urban society and stable urban environment along with maintain the ecosystem, that these factors are the circumstances of a stable economic expansion. Developmental-applied is the essence of the present study and also in terms of research method is expressive-ratiocinative. Information of industrial, maintenance and agricultural actions have been analyzed in 1395 by comparison. Moreover, the information of economic areas through (LQ) spatial coefficient and representative graphical with three elements of state economy, economy of city of Dezful and comparison between two fabric of the city have been assessed. through analyzing the economics of stable expansion of Dezful in terms of spatial coefficient, which comprises essential and non-essential occupation, Recommendations have been provide to enhance the rates and coefficients of the city economic. Along with the increase of these two components, the measure of occupation will increase too, which leads to a stable economy finally, and we reach to non-essential occupation by deliberating the economy of city of Dezful according to state criteria along the old and modern fabric of Dezful which leads to failure the city economy and eventually, it takes the city away from stable expansion. To resolve this issue, two scenarios of consumption pattern and constant resources productivity are provided that help to stable urban expansion

منابع و مأخذ:

امین زاده، بهنار (1390): «مجموعه مقالات توسعه پایدار شهری»، انتشارات دانشگاه تهران.

بیگدلو، مهدی و باقری،عبدالرضا (1397): «نقش کارآمدی دولت و مهمترین عوامل آن در توسعه پایدار اقتصادی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، سال 12 شماره 43، ص 136-111.

پرهیزکار، اکبر و علی فیروز بخت(1390): «چشم انداز مدیریت‌ شهری در ایران با تأکید بر توسعه پایدار شهری»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی-پژوهشی، سال هشتم، شماره 32، ص 65-43.

تقوایی، مسعودو صفر آبادی، اعظم (1392): «توسعه پایدار شهری و برخی عوامل موثر بر آن مورد مطالعه: شهر کرمانشاه»، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال سوم، شماره ششم، ص 22-1.

تیموری، راضیه و ‌‌احمدی، توحید (1391): «استراتژی توسعه شهری CDS فرآیندی متفاوت در برنامه ریزی شهری»، چهارمین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا، تهران.

جمعه پور،محمود (1382): «عوامل اصلی در فرآیند توسعه پایدار: مردم، منابع، فضاها و نقش مشارکت مردمی در آن»، فصلنامه علوم اجتماعی، ص 130-104.

حائری ، سید احسان(1384): «بررسی اشتغال در استان تهران بر پایه مدل تحلیل اقتصاد پایه دوره 1375-1355»، فصلنامه سیاسی- اقتصادی، شماره220-219، ص136-120.

حسین زاده دلیر،کریم؛ صدر موسوی، میر ستار؛ حیدری چیانه، رحیم؛ رضاطبع، سیده خدیجه (1390): «در آمدی بر رویکرد جدید استراتژی توسعه شهری (CDS) در فراینده برنامه ریزی شهری با تاکید بر چالش‌های فراوری طرح جامع در ایران»، دانشگاه آزاد اسلامی اهر فصلنامه‌ی علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال یازدهم، شماره‌ی 36 ، ص230-173.

زاهدی، شمس السادت و نجفی، غلامعلی (1384): «بسط مفهومی توسعه پایدار»، فصلنامه مدرس علوم انسانی»، دور10، شماره4، ص76-44.

زما‌نیان، روزبه و ملک پور اصل، بهزاد (1387): «برآورد اشتغال در بخش پایه و غیرپایه با استفاده از روش تحلیلی اقتصاد پایه برای دوره 10 ساله با بررسی موردی استان اصفهان»، آرمان شهر، شماره 10، ص 35-28.

زیاری، رضا و خوشنویس، مریم (1396): «تحلیل ساختاری مزیت نسبی بخش معدن استان سمنان از نظر اشتغال رهیافت اقتصاد پایه و تغییر مکان- سهم»، اقتصاد کاربردی، دور7، شماره 20، ص68-59.

سرور، رحیم؛ اکبری، مجید؛ موسوی، سید چمران؛ بوستان احمدی، وحید (1396): «اولویت‌بندی مولفه‌های توسعه پایدار در راستای احیاء بافتهای فرسوده مطالعه موردی: محله جلفای اصفهان»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی – پژوهشی، سال پانزدهم، شماره 57، ص 104-89..

سیفی، محمد علی و خدایار علایی(1388): «مبانی الگوی مصرف و نقش آن در توسعه اقتصادی کشور»، توسعه صادرات، سال سیزدهم، شماره 78، 21-18.

شماعی، علی؛ عبدالهی، اوات؛ یوسفی، فشکی محسن (1393): «تحلیلی بر برنامه‌ریزی توسعه شهر سردشت با رویکرد استراتژی توسعه شهری  (CDS)»، چشم انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال نهم، شماره 27 ، ص51-35.

صباغ کرمانی، مجید(1379)، «تمرکز نسبی اشتغال در فعالیتهای صنعتی استانهای کشور کاربرد مدل اقتصاد پایه»، پژوهشنامه بازرگانی، دوره 5 شماره 17 ،ص86-63 .

فنی، زهره (1393): «توسعه پایدار و جهانی شدن»، تهران، مرکز ملی مطالعات جهانی شدن.

قراری، حسن و زیاری، کرامت‌‌الله (1391): «روشهای تحقیق در برنامه ‌ریزی شهری و منطقه‌ای»، آراد کتاب، کهکشان دانش.

قنبریان، علی(1394): «موانع و راهکارهای اصلاح الگو مصرف»، کیهان.

لطفی، حیدر؛ عداتخواه فرداد؛ میرزایی، مینو؛‌ وزیر‌ پور شب بو(1388): «مدیریت شهری و جایگاه آن در ارتقاء حقوق شهروندان»، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی-سال دوم شماره اول، ص 110-101.

محبی، علی اکبر(1391): «بررسی مقایسه‌ای شاخص‌های پایه اشتغال استان خراسان شمالی با سایر استان‌های (سال1390-1384) ».

مرادی مکری، سیاوش و حیدری کیا مریم (1397): «تحلیل مدیریت شهری و نقش آن در توسعه پایدار شهری مطالعه موردی شهر اسد آباد»، مجله جغرافیا و روابط انسانی، دوره 1، شماره 1، 115-98.

ملکی، سعید و دامن باغ، صفیه (1392): «ارزیابی شاخص‌های توسعه پایدار شهری با تأکید بر شاخص‌های اجتماعی، کالبدی و خدمات شهری مطالعه موردی: مناطق هشتگانه شهراهواز »، فصلنامه مطالعات برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره‌ی سوم، ص 54 -29.

Ahern, J. (2011). From fail-safe to safe-to-fail: Sustainability and resilience in the new urban world. Landscape and urban Planning, 100(4), 341-343.

Ali-Toudert, F., Ji, L., Fährmann, L., & Czempik, S. (2019). Comprehensive Assessment Method for Sustainable Urban Development (CAMSUD)-A New Multi-Criteria System for Planning, Evaluation and Decision-Making. Progress in Planning, 100430.

Arabi, M., Naseri, T. S., & Jahdi, R. (2019). Use All Generation of Crime Prevention through Environmental Design (CPTED) for Design urban Historical Fabric (Case Study: The central area of Tehran Metropolis, Eastern Oudlajan). Ain Shams Engineering Journal.

Babamiri, A. S., Pishvaee, M. S., & Mirzamohammadi, S. (2020). The analysis of financially sustainable management strategies of urban water distribution network under increasing block tariff structure: A system dynamics approach. Sustainable Cities and Society, 60, 102193.

DESA, U. (2019). 68% of the world population projected to live in urban areas by 2050. Retrieved on, 3.

Fratini, C. F., Georg, S., & Jørgensen, M. S. (2019). Exploring circular economy imaginaries in European cities: A research agenda for the governance of urban sustainability transitions. Journal of cleaner production, 228, 974-989.

Imperatives, S. (1987). Report of the World Commission on Environment and Development: Our common future. Accessed Feb, 10.

Steiniger, S., Wagemann, E., de la Barrera, F., Molinos-Senante, M., Villegas, R., de la Fuente, H., . . . Carrasco, J.-A. (2020). Localising urban sustainability indicators: The CEDEUS indicator set, and lessons from an expert-driven process. Cities, 101, 102683.

Strulak-Wójcikiewicza, R., & Lemkea, J. (2019). Concept of a Simulation Model for Assessing the Sustainable Development of Urban Transport. Transportation Research Procedia, 39, 502-513.

Yang, Z., Yang, H., & Wang, H. (2020). Evaluating urban sustainability under different development pathways: A case study of the Beijing-Tianjin-Hebei region. Sustainable Cities and Society, 102226.