رتبه‌بندی توسعه منطقه‌ای با استفاده از کپ‌لند مطالعه موردی: بخش بهداشت و درمان شهرستان‌های استان ایلام

محورهای موضوعی : برنامه ریزی روستایی

چنور محمدی ¹ (کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
مهسا حاجی ² (کارشناسی ارشد، شهرسازی، دانشگاه ‌هنر، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/11/10 تاریخ پذیرش : 1395/04/20 تاریخ انتشار : 1395/04/11

کلید واژه: استان ایلام, شاخص بهداشتی- درمانی, الکتر, کپ‌لند,

چکیده مقاله :

امروزه توجه به بهداشت و سلامت در سطح جامعه، توزیع مناسب تسهیلات بهداشتی و استفاده مؤثر از این امکانات یکی از اهداف اصلی برنامه‌ریزی در سطوح مختلف تلقی می‌گردد. برای سنجش وضعیت بهداشت و درمان یک جامعه از معیارهای مختلفی استفاده می‌شود. اندازه‌گیری شاخص‌ بهداشتی از مطلوب‌ترین و مناسب‌ترین راه‌های سنجش سطح بهداشت در جامعه است. به منظور برنامه‌ریزی توسعه در بخش بهداشت و درمان یک جامعه، ابتدا لازم است وضعیت آن جامعه از لحاظ میزان برخورداری از شاخص‌ بهداشتی و درمانی مورد بررسی قرار بگیرد. هدف پژوهش حاضر رتبه‌بندی شهرستان‌های استان ایلام از لحاظ شاخص‌ بهداشتی- درمانی می‌باشد روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و داده‌های مورد نیاز‌ از سالنامه‌ی آماری و سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 استان ایلام جمع‌آوری شد‌ه‌اند که با‌ آنتروپی شانون وزن‌دهی و با استفاده از مدل‌های الکتر، تاپسیس و saw مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند، در نهایت نتایج مدل‌ها با استفاده مدل کپ‌لند ادغام شده، نتایج این بررسی نشان می‌دهد سطح توسعه‌یافتگی از 7 تا 7- در نوسان است به طوری که شهرستان ایلام با 7 و شهرستان آبدانان با 5 امتیاز توسعه یافته، شهرستان‌های ، ایوان و مهران نسبتاً توسعه‌یافته، شهرستان‌های شیروان و چرداول، دهلران و ملکشاهی در حال توسعه و شهرستان دره شهر با 7- امتیاز توسعه‌نیافته می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

Attention currently to health at the community level, the appropriate distribution of health facilities and effective use of these facilities is one of the main objectives of the plan will be considered at different levels. various criteria is used for measuring healthcares. Measuring of health indexes is the best way to understand health levels of a society. To plan for healthcare development in a society, first stage is to study the healthcare indexe. the purpose of this study is to rate EilamProvince by healthcare indexes, using an Analytical method. Required data is collected from Statistical Yearbook of Population of Eilam province, from year 1390. are weighted by Shannon entropy model and analyzed by Electro Topsis and Electre, Saw models. Finally, results combined together using Cope-Land model. Our results show a development level between -7 to 7, city of Eilamis 7 and city of Abdanan 5 developed , Eivan and Mehran Cities are partly-developed, and Shirvan, Cherdaval, Dehloran, Malekshaahi are developing and Darehshaher city -7 is not developed.

منابع و مأخذ:

1. اجلالی، پرویز، تحلیل منطقه­ای و سطح­بندی سکونتگاه‌ها، مرکز مدارک اقتصادی واجتماعی، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران، 1373.


2. احمد­پور، احمد؛ اکبرپور شیرازی، محسن و رضوی امیری، زهرا،88، استفاده از مدل‌های تصمیم­گیری چند شاخصه­ای در انتخاب سهام (شرکت‌های دارویی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادر تهران)، فصلنامه بورس اوراق بهادر شماره‌ی 5، صص 38-5.


3. الیاس­پور، بهنام؛ الیاس­پور، داریوش و حجازی، علی،1390، میزان توسعه­یافتگی بخش بهداشتی و درمانی شهرستان­های استان خراسان شمالی به روش تاکسونومی عددی در سال 1385 «مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، شماره 1، صص 28-23.


4. پاپلی­یزدی، محمد حسین و رجبی سناجردی، حسین، 1389، نظریه­های شهر و پیرامون، چاپ چهارم، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).


5. جعفری، محمد؛ سیفی، حسن و جعفری، علی (93)، سنجش میزان توسعه‌یافتگی بخش بهداشتی و درمانی شهرستان‌های استان زنجان به روش تاکسونومی عددی در سال 1390، فصلنامه مدیریت بهداشت و درمان، دوره 4، شماره 1 و 2، صص 69-61.


6. خاکپور، براتعلی (1385)، سنجش میزان توسعه‌یافتگی دهستان‌های شهرستان شیروان به منظور برنامه­ریزی ناحیه­ای، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره هفتم، صص­145-133


7. رضایی، افسانه (1386)، بررسی تطبیقی روش‌های سنتی و نوین در برآورد ضرایب داده –ستانده استان لرستان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی.


8. زنگی­آبادی؛ علی­زاده، جابر و احمدیان، مهدی (1390)، تحلیلی بر توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی با استفاده از تکنیک TOPSIS، نشریه نگرش نو در جغرافیای انسانی، شماره 13، صص 84-69.


9. زنگی­آبادی، علی؛ امیر عضدی، طوبی و پریزادی، طاهر (1391)، تحلیل شاخص­های توسعه خدمات بهداشت و درمان در استان کردستان، فصلنامه انجمن جغرافیای ایران، سال دهم، شماره 21، صص 215-199.


10. زیاری، کرامت­اله؛ زنجیرچی، سید محمود؛ سرخ کمال، کبری (1389) بررسی و رتبه‌بندی درجه توسعه‌یافتگی شهرستان‌های خراسان رضوی با استفاده از تکنیک تاپسیس، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 72، صص 30-17.


11. سالنامه آماری سال 1390، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان ایلام


12. سرو، رحیم، رشیدی، اصغر و حصاری، ابراهیم، ( 1391)، سنجش میزان توسعه‌یافتگی ساختارهای اقتصادی-اجتماعی شهرهای استان آذربایجان شرقی، جغرافیا (فصلنامه علمی – پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران) دوره جدید، سال دهم، شماره 35. صص 82-57.


13. سلطانی، علی، نامداران، احمدعلی، ( 1390)، تحلیل نقش فضاهای شهری در دستیابی به توسعه پایدار شهرها، تبیین پار­ادایم ارتباط، فصلنامه علمی- پژوهشی باغ نظر مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، شماره هجدهم، سال هشتم، صص 75-84 .


14. صیدایی، سید اسکندر؛ جمینی، داود و جمشیدی، علیرضا (1393)، تحلیلی بر وضعیت شاخص‌های در­مانی در شهرستان‌های استان کرمانشاه با بهره­گیری از مدل‌های TOPSIS، AHP، و تحلیل خوشه­ای، مجله علمی پژوهشی برنامه­ریزی فضایی (جغرافیا)، سال چهارم، شماره اول، صص 64-43.


15. ضرابی، اصغر؛ محمدی، جمال و رخشانی نسب، حمید رضا (1386)، تحلیل فضایی شاخص‌های توسعه بهداشت و درمان، نشریه رفاه اجتماعی، شماره 27، صص 234-213.


16. .عطایی، محمد 389، تصمیم­گیری چند معیاره، شاهرود، دانشگاه صنعتی شاهرود، چاپ اول.


17. غلام‌رضایی، داوود، 1383، (طراحی مدل ریاضی DEA فازی برای رتبه­بندی استان‌های کشور) با به‌کارگیری شاخص‌های توسعه انسانی، پایان­نامه کارشناسی مدیریت صنعتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.


18. کلانتری، خلیل، 1380، برنامه­ریزی و توسعه منطقه­ای (تئوری‌ها و تکنیک‌ها)، چاپ اول، تهران، انتشارات خوش‌بین، صص 83-85.


19. . لطفی، صدیق و شعبانی، مرتضی (1391)، ارائه مدلی تلفیقی جهت رتبه­بندی توسعه منطقه‌ای مطالعه موردی: بخش بهداشت و درمان استان مازندران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال سیزدهم، شماره 28، صص 30-7.


20. مهندسین مشاورHDV  از هلند، رهنمودهایی در برنامه­ریزی مراکز روستایی، مترجمان سید جواد میر ناصر اوکتایی و محمد گنچیان، انتشارات مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی، تهران، 1371.


21. موسوی، سید میثم؛ سیدین، سید حسام؛ آرین خصال، آیدین؛ صادقی­فر، جمیل؛ آرمون، بهرام؛ صفری، یحیی و جویانی، یاسر (1392)، سطح بندی شهرستان‌های استان کرمانشاه در بهره‌مندی از شاخص‌های ساختاری سلامت با استفاده از الگوی اسکالوگرام، مدیریت ارتقای سلامت دوره 2 شماره 2، صص 15-7.


22. موسوی، میر نجف، 1382، سنجش درجه توسعه‌یافتگی نواحی ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه یزد.


23. هنری پاول، مارک، 1374، فخر پیشرفت توسعه، ترجمه مسعود محمدی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ص 77.


24. ولی­نژاد ترکمانی، رضا؛ اصغر بانوئی، علی و جلوداری ممقانی، محمد (1390)، ارزیابی پیوند­های بین بخشی با استفاده از روش بردار ویژه (مطالعه موردی:استان تهران)، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال سیزدهم، شماره دوم، صص 59-37.


25. .Attfield,­Robin, Wilkins, Barry(1992) :International Justice and the Third World: London,Routledage.


26. Dupont, V. (2007) , “Do Geographical Agglomeration, Growthand Equity Conflict?” Regional Science, Vol. 86, No. 2 (June).


27. Frazier, J.G, Sustainable Development : Modern elixir or Sackdress ? Enviromental conservation, pp182-193, 1997.


28. M.P. Cowen, W.Shenton, Doctorines of Development , Routledge,1996.


29. :Sharbatoghlie, A. (1991) , "Urbanization and RegionalDisparities in Post-Revolutionary Iran", Boulder: WestviewPress.

Shankar, R. & A. Shah (2003) , “Bridging the Economic Dividewithin Countries: A Scorecard on the Performance of RegionalPolicies in Reducing Regional Income Disparities”, WorldDevelopment, Vol. 31, No.8, Pp: 1421-1441.