توسعه پایدار محله ای در چارچوب حکمروایی خوب شهری(مورد مطالعه : محلات منطقه شش شهرداری تهران)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

ثروت اله مرادی ¹ , آرام کریمی ² , نادر تابعی ³

1 - کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگه خوارزمی
2 - کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و آمایش دانشگاه تربیت مدرس
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا وبرنامه ریزی شهری تبریز

تاریخ دریافت : 1395/06/28 تاریخ پذیرش : 1396/02/30 تاریخ انتشار : 1396/05/15

کلید واژه: پایداری, VIKOR, تهران, حکمروایی خوب شهری, منطقه 6,

چکیده مقاله :

امروزه نحوه مدیریت شهری می تواند در پایداری محلات تاثیر گذار باشد. در حال حاضر رویکردی که به عنوان اثر بخش ترین، کم هزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت شهری معرفی می شود حکمروایی خوب شهری می باشد. هدف کلی این پژوهش تحلیل الگوی حکمروایی خوب شهری در توسعه پایدار محله‌ای محلات منطقه شش تهران می باشد. روش تحقیق نوصیفی ـ تحلیلی است. به همین منظور ابتدا محلات منطقه شش به لحاظ شاخص‌های حکمروایی خوب شهری و توسعه پایدار محله‌ای با استفاده از مدل وزن دهی آنتروپی شانون و VIKOR مورد بررسی قرار گرفتند و در مراحل بعدی برای بررسی ارتباط بین پایداری محله ای و حکمروایی خوب شهری از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغییره بهره گرفته شد. نتایج حاصل از مدل VIKORنشان میدهد که محلات منطقه 6 از لحاظ حکمروایی خوب شهری و توسعه پایدار محله ای در وضعیت ضعیف و ناپایداری هستند و از لحاظ شاخص های حکمروایی خوب شهری محله گاندی در رتبه اول و محله بهجت در رتبه آخر قرار دارد. همچنین از لحاظ شاخص های توسعه پایدار محله ای محله آرژانتین ساعی به عنوان پایدارترین محله و محله نصرت به عنوان ناپایدارترین محله معرفی شدند. آزمون همبستگی پیرسون هم نشان می دهد که بین حکمروایی خوب شهری و توسعه پایدار محله ای در محلات منطقه 6 رابطه معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون رگرسیون چند متغییره نشان دهنده این امر است که در بین شاخص های حکمروایی خوب شهری، شاخص مشارکت بیشترین تاثیر را در توسعه پایدار محله ای دارند

چکیده انگلیسی:

Nowadays, urban management can influence the stability of neighborhoods. Currently, the most effective, least costly and the most sustainable approach for urban management practice is “good urban governance". The main objective of the current study was analyzing the “good urban governance” model in local sustainable development of neighborhoods in District Six of Tehran. The research method is descriptive- analytical. Hence, initially the neighborhoods in District Six were investigated in terms of indicators of good urban governance and local sustainable development by using entropy of Shannon weight model and VIKOR. Further, to explore the relationship between local sustainability and good urban governance, Pearson's Correlation and Multivariate Regression were used. The results of VIKOR Model indicated that neighborhoods in District Six are weak and unstable in terms of good urban governance and local sustainable development; moreover, in terms of good urban governance indicators, Gandhi Neighborhood held the first position and Behjat Neighborhood held the last position. Likewise, Argentine Neighborhood was the most sustainable neighborhood and Nosrat Neighborhood was the most unsustainable neighborhood with regard to local sustainable development indicators. The results of Pearson Correlation Test indicated a statistically significant relationship between good urban governance and local sustainable development in neighborhoods of District Six. Finally, the results of Multivariate Regression Analysis showed that among the indicators of good urban governance, participation index had the greatest impact on local sustainable development.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیم‌زاده، عیسی، اسدیان، مرتضی(1392)، تحلیل و ارزیابی میزان تحقق‌پذیری حکمروایی خوب شهری در ایران (مورد شناسی: شهر کاشمر)، مجله جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌ای، ش شش، صص 17-30

2. اژنگ، هیوا (1390)، سنجش کیفیت محیط شهری در منطقه شش تهران، پایانامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران.

3. برک‌پور، ناصر،(1386)، حکمروایی خوب شهری و نظام اداره شهرها در ایران، مجموعه مقالات کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، صص517 ـ491.

4. برک‌پور، ناصر، اسدی، ایرج(1389)، تحلیل جایگاه حکمرانی خوب شهری در شهر مشهد با استفاده از مدل سوات، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مشهد

5. بیگلری،شادی،(1390)، ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله‌ای ناحیه 2 شهرداری منطقه تهران4، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

6. ترابی، علیرضا،(1383)، مدیریت پایدار شهری در گرو حکمرانی خوب، شهرداریها، سال ششم، شماره 69.

7. تقوایی، علی‌اکبر، تاجدار، رسول، (1388)، درآمدی بر حکمروایی خوب شهری در ویکردی تحلیلی، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 23، صص 58 ـ 45.

8. تقوایی، مسعود، تاجدار، رسول(1388)، درآمدی بر حکمروایی خوب شهری در رویکردی تحلیلی، فصلنامه مدیریت شهری، ش 23، ص 45-58

9. حاتمی‌نژاد، حسین، همکاران(1394)، ارزیابی خوب حکروایی شهری در محلات پیرانشهر، فصلنامه شهر پایدار، دوره دوم شماره دوم.

10. حاتمی‌نژاد، حسین، شریف‌زاده اقدم، ابراهیم(1394)، ارزیابی حکمروایی خوب در پایداری محله‌های شهری پیرانشهر، مجله شهر پایدار، ش 2، صص 105-126

11. ذاکری، هادی(1389)، کتاب آموزشی مدیریت محله، نشر شرکت سفیر هوای تازه، تهران

12. رفیعیان، مجتبی، حسین‌پور، سید علی(1390)، حکمروائی خوب شهری از منظر نظریات شهرسازی، هله، ص 52-69

13. رهنما، محمد رحیم، عزت‌اله مافی و روح‌اله اسدی(1389)، تحلیل جایگاه حکمروایی خوب شهری در مشهد با الگوی SWOT، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 15،صص224 ـ  197.

14. شجاع عراقی،مهناز،سیمین تولایی و پرویز ضیائیان(1390)، مکانیابی بهینه پایگاههای پشتیبانی مدیریت بحران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی، منطقه 6 شهرداری تهران)، مطالعات پزوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شماره دهم، صص60ـ41.

15. شکوهی، محمد، رهنما، محمد رحیم و نسرین گوهری(1393)، مطالعه تطبیقی شاخص‌های حکمروایی خوب شهری در شهرهای ایران، کنفرانس بین المللی برنامه ریزی و مدیریت شهری با تاکید بر مولفه‌های شهر اسلامی، مشهد

16. صرافی، مظفر، عبدالهی، مجید(1387)، تحلیل مفهوم شهروندی و ارزیابی جایگاه آن در قوانین، مقررات و مدیریت شهری، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 63.

17. غفاری نسب، اسفندیار،(1387) (نقش شهروندی فعال در بهبود کیفیت‌زدگی شهری) به ویراستاری لیلا وحدتی وزهرا عسکری، مجموع مقالات دومین همایش نظارت همگانی شهروندی وتوسعه سازمانی، (449 - 469).

18. کاظمیان، غلامرضا، ابوالفضل مشکینی و شادی بیگلری،(1390)، ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله‌ای ناحیه 2 شهرداری منطقه 4 تهران، (محله‌های مجیدیه، شمس آباد و کالاد)، تحقیقات جغرافیایی،شماره 21، صص28 ـ 7.

19. لینچ، کوین،(1378)، تئوری شکل خوب شهر، ترجمه سید حسن بحرینی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

20. ماجدی، حمید. عندلیب، علیرضا و زهرا مشارزاده(1394)، شناسایی شاخص‌های مؤثر بر مشارکت زنان در طرح‌های توسعه شهری، مجله باغ نظر، ش 32، صص 3-12

21. مشکینی، ابوالفضل، پورموسی، سید موسی و سهراب مؤذن (1391)، ارزیابی الگوی مدیریت محله مبتنی بر شاخص‌های حکمروایی مطلوب شهری، فصلنامه مطالعات شهری، ش ششم.

22. موحد, علی، کمانرودی وهمکاران(1393)، بررسی حکمروایی خوب شهری در محله‌های شهری مورد مطالعه منطقه 19 شهرداری تهران)، فصلنامه مطالعات برنامه ریزی شهری، سال دوم، شماره هفتم.

23. موحد،علی، همکاران(1394)، بررسی توسعه محله‌های شهری با تاکید بر الگوی حکمروایی خوب شهری، فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره 19، شماره اول.

24. نظم­فر، حسین، عشقی چهاربرج، علی و مهدی قاسمی(1393)، تحلیل وضعیت عدالت اجتماعی در ساختار فضایی درون شهری، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، ش 11، صص 91-112

25. نوبری، نازک، رحیمی، محمد(1389)، حکمروایی خوب شهری (یک ضرورت تردید ناپذیر)، نشریه دانش شهر، ش 11، 36-49

26. نوریان، فرشاد، عبدالهی ثابت، محمد مهدی (1388) تبیین معیارها و شاخص‌های پایداری در محله مسکونی، شهر نگار، شماره 50، صص 63ـ 49.

27. Barton, H,e al (2003), Shaping Neighbourhood: A Guide for Health Sustainability and Vitality, Londan and  New York: Spon Press.86-99

28. Choguill,Charles L,(2007), developing sustainable neighborhood,Habit International, Vol.27, No.3.

29. Fargkou,M. C.(2009),Evalution of urban Sustainability Through a Metabilc Perspective, Ph.D. Thesis, Environmental Sciences,Universitat Autonoma de Barcelona. No78,pp8 -13.

30. Gulland, E. J. M. and Akcakaya, H. R (2001). Sustainability indices for exploited populations. TRENDS in Ecology and Evolution. Vol.16 (12). http:/tree.trends.com.

31. Harris, M, Jonathan, 2004, Basic Principles of Sastainable Development, GDAE Working Paper, No. 00-,4, the Encyclopedia of Life Support Systems, Sponsord by United Nations Educational, Sceientific, and Cultural Organization( UNESCO).

32. UNDP,(Urban Governance Index), (2002), A Tool to measure progress in achieving

33. Good Urban Governance (Global Compaign on urban governance), available at:

34. http://www.unhabitat.org

35. Munier,N (2006)Hand Book on Urban Sustainability,Springer,The Nertherlands. Vol 11, No 5, pp 583-589

36. Opricovic, Serafim and Tzeng, Gwo-Hshiung (2006), “Extended VIKOR Method in Comparison with Outranking Methods”, European Journal of Operational Research. Vol 26, No 11, pp 178 –215

37. Radstrom,S(2003), Urban Identity and the Sustainability of  Place, a Case S tudy of Neighbourhoods in Toronto, Master Thesis, University of MC master, Canada. Vol 22, No 9, pp 485 –580

38. -Weiss, G thomas,(2000), Governance, good governance and global governance: ceptual and actual challenges. Third World Quarterly, Vol 21, No 5, pp 795 –814

39. Willis,Micheal,(2006),sustainability:The I ssue of our age, And a Concern for Local Government, public Management ,No88,pp8 -12.

40. Chavis, D.M. & Florin, P. (1990) Community Development, Community Participation. San  Jose, CA: Prevention Office, Bureau of Drug A buse Services, Development of Helath, Sanata Clara County.

41. Smith, R.W. (1993) A theoretical basis for participatory planning, Journal policy sciences, No 4, pp. 275-295