تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در مناطق شهری (مطالعه موردی مناطق شهر اصفهان)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

فرشاد طهماسبی زاده ¹ , احمد خادم الحسینی ²

1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2 - دانشیار، گروه جغرافیا، واحد نجف اباد، دانشگاه ازاد اسلامی، نجف آباد، ایران

تاریخ دریافت : 1396/03/25 تاریخ پذیرش : 1397/03/19 تاریخ انتشار : 1397/05/01

کلید واژه: عدالت اجتماعی, نابرابری فضایی, عدالت فضایی, مناطق شهر اصفهان,

چکیده مقاله :

شهر و فرا شهری باعث شکل‌گیری عدم تعادل و نابرابری فضایی در شهرها شده است. و این مهمترین مشکل شهر-های امروز است. ضرورت دارد این نابرابری‌ها در بعد فضایی و جغرافیایی در جهت ایجاد محیط آرمانی برای زندگی بهتر بررسی گردد. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در مناطق شهر اصفهان است. از نظر روش‌شناسی براساس ماهیت از نوع توصیفی _موردی و تحلیلی است. براساس هدف از نوع کاربردی است. در گرد‌آوری اطلاعات از روش‌های اسنادی، کتابخانه ای و میدانی، و ابزار‌های مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه‌،آرشیوهای اطلاعاتی شهر اصفهان، بررسی نقشه ها، آمارنامه ها، و.‌.‌.استفاده شده است. در تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل‌های شاخص توسعه انسانی‌(HDI)-،آزمون‌های آمار فضایی‌،همبستگی فضایی شاخص موران و میانگین نزدیکترین همسایه، و تحلیل‌های ZONAL در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به صورت ترکیبی استفاده شده است. عدم تعادل شاخص های عدالت در منطقه های شهر اصفهان‌، به وجود آمدن دوگانگی فضایی در فضای هر منطقه از شهر، نابرابری در بین منطقه های شهر اصفهان از جمله نتایج آن می باشد.

چکیده انگلیسی:

The ineffectiveness of policy space and urban management in urban and extra urban scale to the formation of spatial imbalance and inequality in cities. And the most important problem in today. Therefore, it is critical to spatial and geographical inequalities in order to create the ideal environment for a better life is a necessitate. Zoning of the structural divisions of the impact of the inefficiencies in the region and between regions of the finds. City areas are not separate from it. The purpose of this research is the analysis of spatial and social justice in urban areasy. The methodology is based on the nature of descriptive and analytical case and is based on the purpose of application. In order to collect data, document, library and field, and the tools of observation, interviews, questionnaires, data archives Isfahan, check maps, statistics, reports, and is used ..... In order to analyze data from models of the human development index (HDI, environment statistics, Moran index and the average nearest neighbor spatial correlation, and analysis ZONAL in geographic information system (GIS) is used in combination The results can be an imbalance in regional equity indices in Isfahan, the duality of space inside each area of the city, inequality in the area of the city and so on.

منابع و مأخذ:

1. پور محمدی، محمد رضا. 1386. برنامه ریزی کاربری اراضی شهری. تهران: سمت.


2. حبیبی، سید محسن و صدیقه مسائلی. 1378. سرانه‌های فضاهای شهری. تهران: سازمان ملی زمین و مسکن.


3. تقوایی و همکاران (1395) میزان سنجش عدالت فضایی در چارچوب نظریه شهر عدالت محور، مورد پژوهی: مناطق 22 گانه شهرداری تهران مدیریت شهری: بهار 1394، دوره 14، شماره 38، از صفحه 391 تا صفحه 423 .


4. دداش پور، هاشم، و فرامرز رستمی. “سنجش عدالت فضایی خدمات عمومی شهری بر اساس توزیع جمعیت، قابلیت دسترسی و کارایی در شهر یاسوج.” مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای سال سوم شماره دهم، 1390: 1-22.


5. رفیعیان، مجتبی، و محمد شالی. “تحلیل فضایی سطح توسعه یافتگی تهران به تفکیک مناطق شهری.” مدرس علوم انسانی - برنامه ریزی و آمایش فضا دوره شانزدهم شماره 4, 1391.


6. رهنما، محمدرحیم و جواد ذبیحی. 1390، تحلیل توزیع تسهیلات عمومی شهری در راستای عدالت فضایی با مدل یکپارچه دسترسی در مشهد، جغرافیا و توسعه سال نهم تابستان 1390 شماره 23


7. ساجدی، عبدالله. “عدالت اجتماعی و نقش آن بر توسعه پایدار.” سومین همایش جغرافیا و رویکرد علمی به توسعه پایدار پیرانشهر، 1389.


8. شهرداری اصفهان 1391، گزارشهای بازنگری طرح تفصیلی شهر اصفهان، ارشیو شهرداری اصفهان


9. شهرداری اصفهان. 1391. آمارنامه شهر اصفهان 1390. اصفهان: معاونت برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات.

10. شماعی، علی، تیموری، سمیه و بهرامی اصل، حسین(1395) عنوان مقاله: تحلیل فضایی جمعیت و خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعه موردی: شهر خرم آباد) جغرافیایی سرزمین: بهار 1395، دوره 13، شماره 49، از صفحه 47 تا صفحه 64 .

11. شیعه، اسماعیل. 1386. مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی شهری. تهران: علم و صنعت.

12. طهماسبی‌زاده، فرشاد. 1392. تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر مطالعه موردی شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه ازاد اسلامی واحد نجف اباد.

13. عسگری، علی. 1390. تحلیل آمار فضایی با ARC GIS. تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.

14. هاروی، دیوید. 1379. عدالت اجتماعی و شهر ترجمه فرخ حسامیان و دیگران. تهران: شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری

15. وارثی، ح.، قائد رحمتی، ص.، & باستانی فر، ا. (1386). بررسی اثرات توزیع خدمات شهری در عدم تعادل فضایی جمعیت مطالعه موردی شهر اصفهان. مجله جغرافیا و توسعه، 91-107.

16. هزار جریبی، جعفر. “بررسی احساس عدات اجتماعی و عوامل موثر بر آن (مطالعه موردی شهر تهران).” جامعه‌شناسی کاربردی سال بیست و دوم شماره پیاپی 23 شماره سوم، 1390: 31-62

1. Soja Edward (2000) "Postmetropolis: Critical Studies of Cities and Regions". Oxford: Basil Blackwell,


2. Buzzelli, Michael.(2008)"Environmental Justice in Canada It Matters Where You Live" CPRN Research Report, Canadian policy research networks.


3. Albo Greg,(2009). "Challenges for Urban Social Justice Movements: Neoliberal Urbanism, the Canadian City and Toronto". Report Prepared for the Centre for Social Justice


4. Bullard, R. (2015). Environmental Justice in the United States. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition) , 756–762


5. Pearsal, Hamil, and Joseph Pierceb (2010) "Urban sustainability and environmental justice: evaluating the." Local Environment Vol. 15, No. 6, July, 2010: 569–580


6. David Harvey, (1973)" Social Justice and the City"  was previously published in 1973 by the Johns Hopkins University Press.


7. Bowen, William. m. 2001. environmental justice theroth research - based decision - making , geland publishing .n.y.,u.s.a


8. Lorestani, A., Yaghoubpour, Z., & Shirzadian, R. (2016). Analysis of spatial distribution of Tehran Metropolis urban services using models of urban planning. Int. J. Hum. Capital Urban Manage., 1(2): 83-92, Spring 2016.


9. Li, B., Li, T., Yu, M., & Bin, C. (2017). Can equalization of public services narrow the regional disparities in China? A spatial econometrics approach. China Economic Review ,Volume 44, July 2017, 67–78


10. Tarrant, M. A.; Cordell, H. K.(1999) "Environmental justice and the spatial distribution of outdoor recreation sites: an application of geographic information systems" Journal of Leisure Research 1999 Vol. 31 No. 1 pp. 18-34.


11.        Henri Lefebvre, 1968, 1972  , Droit à la ville (1968), Pensée Marxiste et la ville (1972), La révolution urbaine (1970), Du rurale à l'urbain (1970)


12. Dufaux, Frederic. 2008. "Birth announcement, justice spatial/spatial justice, ." www.jssj.org.


13. Kinman, el. 1999. Evaluating health services equity at a primary care clinic in Chilmark. . Bolivia Social Science & Medicine49 (5), 663–678.


14. Kunzmann, K R. 1998. "planning for spatial equity in Europe. International." 101–121.


15. Martnez, J. 2005. "monitors intra-urban nequalities with GIS-based indicators: With a case study in Rosario, Argentina. Utrecht University."


16. Soja, Edward. 2008. "the city and spatial justice, justice spatial/spatial justice,." www.jssj.org.


17. tsou Ko-Wan and Yu-Ting Hang and Yao-lim chang(2005) " An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public Facilities" Cities, Vol . 22 No. 6, pp: 424–435.


18. www.esri.com. n.d. /industies/planning/index.


19. Ouyang, O., Wang, B., Tian, L., & Tian, X. (2017). Spatial deprivation of urban public services in migrant enclaves under the context of a rapidly urbanizing China: An evaluation based on suburban Shanghai. Cities , Volume 60, Part B, February 2017, 436–445


20. Stephens, C., & Church, C. (2017). Environmental Justice and Health. International Encyclopedia of Public Health (Second Edition) , 499–506.


21. Planning, National Cheng Kung University, Tainan 70101, Taiwan.


22. Weijuan , C., & Chenlu , D. (2017). Spatial decay of recreational services of urban parks: Characteristics and influencing factors. Urban Forestry & Urban Greening Volume 25, July 2017, 130–138.

Wüstemann, H., Kalisch, D., & Kolbe, J. (2017). Access to urban green space and environmental inequalities in Germany. Landscape and Urban Planning, Volume 164, August 2017, 124–131.