تحلیلی بر رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی شهری، مورد پژوهی: محله هفت چنار تهران

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

لطفعلی کوزگره کالجی ¹ , مجید اسکندر پور ² , عبدالباسط درزاده مهر ³

1 - استادیار گروه جغرافیا و آمایش انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی،‌ تهران، ایران
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی،‌تهران، ایران،

تاریخ دریافت : 1397/07/03 تاریخ پذیرش : 1398/02/02 تاریخ انتشار : 1398/02/15

کلید واژه: کیفیت زندگی, تهران, هفت چنار, ضریب پیرسون, شاخص های سرمایه اجتماعی,

چکیده مقاله :

چکیده مفهوم کیفیت زندگی طی نیم قرن اخیر، مفهومی کلیدی و مهم در عرصه مباحث مطالعات شهری و مسائل انسانی تبدیل شده است. و با بهره گیری از روش پیمایش به جمع آوری داده های پژوهش پرداخته. در این راستا براساس فرمول کوکران تعداد 377 پرسشنامه در بین سرپرستان خانوار این محله توزیع گردیده است. جهت سنجش روایی پرشسنامه از روایی محتوای استفاده شده که میزان آن 42/. بوده است. جهت سنجش پایایی شاخص ها از ضریب آلفای کرونباخ که میزان ان 72/. بوده است. برای سنجش همبستگی و تاثیر گذاری شاخص های سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شده است. مطابق یافته ها در محله هفت چنار وضعیت شاخص های سرمایه اجتماعی، مشارکت اجتماعی (شبکه ها) با میانگین 24/3، بالاتر از دیگر ابعاد است همچنین از لحاظ شبکه های اجتماعی و حمایت اجتماعی (شبکه ها) با میانگی04/ 3در رتبه دوم قرار دارد. اما محله هفت چنار از لحاظ کیفیت زندگی شهری در بعد تسهیلات و دسترسی با میانگین 28/3، بالاتر از دیگر ابعاد است کیفیت زندگی از لحاظ ایمنی و امنیت و حمایت با میانگی82/2 در رتبه بعدی قرار دارد. میزان تاثیر مستقیم، غیر مستقیم و کل شاخص‌ها بر کیفیت زندگی بعد عمل متقابل و اعتماد520/0، جنبه های محلی262/0 نیز تاثیر مستقم بر کیفیت زندگی دارد و همچنین بعد مشارکت اجتماعی 032/0و مشارکت مدنی103/0 درصد به صورت غیر مستقیم بر کیفیت زندگی تاثیردارد.

چکیده انگلیسی:

Abstract The formation and expansion of the concept of quality of life over the past half century, has become a key concept in global and human issues. Besides of this concept, quantitative and qualitative expansion of cities as the dominant form of human life has caused the emergence of a new concept “quality of urban life”. Simultaneously the emergence of the term “social capital“as the most important capital of a society to achieve sustainable and synergic development and success of variety of plans and projects has attained increasing importance. Undoubtedly the success of urban plans and projects especially in neighborhood scale directly depends on social capital and citizen participation. Since the social capital is the fundamental factor in any development plans and programs, to achieve the high quality of life in urban neighborhoods as a type of plan it is essential to take advantage of social capital capacities such as trust, participation, social relations network and cohesion. Otherwise the urban plans and projects won’t be able to reach to their final goal that is social sustainability and citizen’s satisfaction. This article is descriptive and comparative survey that examines the quality of urban life in the one hand, and its relationship with a social capital in the other hand. To evaluate the quaof the questionnaire Cronbach's alpha, for the review of the subjective and objective quality of life the factor Key words: Social capital, Quality of life, Haftchenar neighborhood, Tehran.

منابع و مأخذ:

منابع

1. تولایی،ن و شریفیان ثانی،م.(1384)،نقش سرمایه اجتماعی در برنامه‌ریزی برای رفاه اجتماعات محلی، مجموعه مقالات نخستین سمپوزیوم سرمایه اجتماعی و رفاه اجتماعی:دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.

2. میری، غ.(1389)،بررسی نقش سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی، مطالعه موردی بخش پشت آب سیستان، فصلنامه جغرافیای انسانی،سال دوم، شماره

3. نوغانی، م، اصغرپور ماسوله، الف، صفا، ش، و کرمانی، م. (1388)، کیفیت زندگی شهروندان و رابطه آن با سرمایه اجتماعی در شهر مشهد،مجله علوم اجتماعی  دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد،سال پنجم.

4. مرکز آمار ایران، 1395

5. خادم الحسینی، الف،منصوریان،ح و ستاری،م.(1389)،سنجش کیفیت زندگی در نواحی شهری(مطالعه موردی: شهر نورآباد، استان لرستان)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، شماره3، صص60-45.                                        

6. زاهدی اصل، م و فرخی، ج.(1389)،بررسی رابطه میزان سرمایه اجتماعی باکیفیت زندگی سرپرستان خانوارهای ساکن تهران، فصلنامه علوم اجتماعی،شماره 49.

7. علی‌اکبری،الف و امینی،م.(1389)،کیفیت زندگی شهری در ایران(1385-1365).فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 36.

8. براتی، ناصر، یزدان پناه شاه­آبادی، محمدرضا (1392)، ارزیابی سرمایه اجتماعی به‌عنوان عامل اساسی در ارتقاء کیفیت زندگی در شهرهای جدید، نمونه موردی: شهر جدید پردیس، فصلنامه آرمان‌شهر، دوره8 ، شماره 15.

9. محمدنیای قرائی، فاطمه، تیموری، مرضیه، خانی زاده، محمدعلی (1397)، بررسی کنش متقابل سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی(دو بعد عینی و ذهنی) در محلات برنامه‌ریزی‌شده شهری، نمونه موردی: محله جاهدشهر منطقه 12 مشهد، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، دوره، 8، شماره 27.

10. غفاری، غ و اونق،ن.(1385)،سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی، تهران، مجله مطالعات اجتماعی ایران،شماره،159.

11. غیاثوند،الف.(1389)،تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی ساکنان محلات شهری،فصلنامه مهندس مشاور،شماره 45.      

12. فیلد،ج.(1385)، سرمایه اجتماعی، (ترجمه دکتر جلال متقی)، مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.

13. قاسمی، و، اسماعیلی، ر و ربیعی،ک.(1385)، سطح‌بندی سرمایه اجتماعی در شهرستان‌های استان اصفهان،فصلنامه رفاه اجتماعی،سال ششم، شماره 23.

14. ماجدی،س و لهسایی زاده،ع.(1385)، بررسی رابطه بین متغیرهای زمینه‌ای و سرمایه اجتماعی: مطالعه موردی در روستاهای استان فارس، فصلنامه روستا و توسعه، سال 9، شماره 4.

15. Anderson.B(2005),Social capital, quality of life and information and communication technologies, Routledge Research.

16. Baldwin, Sally, Christine Godfrey and Carol Propper 1992. Quality of Life: Perspectives and Policies, Routledge.

17. Foo. T.S(2000),Subjective assessment of urban quality of life in Singapore (1997- 1998), Habitat International, NO. 24.

18. Kamp. I, K, Van, Leidelmeijer, K.,Marsman, G. and de Hollander, A(2003),Urban environmental quality and human wellbeing: Towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study, Landscape and Urban Planning, 65(1-2).

19. Lee. Y.J (2008),Subjective quality of life measurement in Taipei, Building and Environment, No. 43.

20. Maloney,W,Smith,G & Stoker,G(2000), Social capital and urban governance, political studies, vol48,802-820.

21. Martins,I,. Marques,T.S(2009),Evaluating Quality Of Life In Cities– Towards New Tools To Support Urban Planning.

22. Schmit. R (2002),considering social capital in quality of life assessment: concept and measurement, Social indicators research.

23. Slavuj.L(2011),Urban Quality of Life – a Case Study: the City of Rijeka, Hrvatski geografski glasnik 73/1,

24. Yates.K.R(2011),Social capital an cohesive urban communities: examining the impact of culture, religion and other lived experience in Fiji,a thesis presented in partial fulfillment of the requirements for the degree of M.S at Massey university, Palmerston north Newzealnd.

25. Sabatini, F. 2005. Social Capital as Social Networks: a Net Framework for Measurement, Working Paper No.83. Department of Public Economics, University of Rome La Sapienza.

26. Slottje, D.J. 1991. Measuring the Quality of Life across Countries, the Review of Economics and Statistics, MIT Press, 73(4):684-93.

27. Eckersley, R. 1999. Quality of Life in Australia (An analysis of Public Perceptions), National center for Epidemiology and Health, September, ISSN 1322-5421.

28. Gao, B., Yang, S., Liu, X., Ren, X., Liu, D., & Li, N. (2018). Association between social capital and quality of life among urban residents in less developed cities of western China: A cross-sectional study. Medicine, 97(4).

29. Hamdan, H., Yusof, F., & Marzukhi, M. A. (2014). Social capital and quality of life in urban neighborhoods high density housing. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 153, 169-179.

30. Zou, T., Su, Y., & Wang, Y. (2018). Examining Relationships between Social Capital, Emotion Experience and Life Satisfaction for Sustainable Community. Sustainability, 10(8), 2651.