بررسی و ارزیابی شاخص‌های پیاده‌پذیری با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) (نمونه موردی: خیابان طالقانی شهر اهواز)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

سعید امانپور ¹ , بنیامین براتی مشهدی ² , یوسف محلی ³

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز
2 - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز
3 - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز

تاریخ دریافت : 1396/07/11 تاریخ پذیرش : 1397/09/27 تاریخ انتشار : 1398/02/15

کلید واژه: "پیاده مداری", " حمل ونقل شهری", "شهرهای پایدار", "فضاهای شهری", "مدل FAHP",

چکیده مقاله :

مسیر پیاده تجلی‌گاه حیات مدنی شهر و محل رخداد وقایع و فعالیتهای اجتماعی شهروندان در زندگی و حیات شهری می‌باشد. طراحی درست و گسترش آن نه تنها باعث غنی‌تر شدن زندگی اجتماعی می‌شود؛ بلکه با توجه به پیچیدگی‌ها و مسائل حمل و نقل شهری در شهرهای معاصر، گامی در جهت حل معضلات ترافیکی بر می‌دارد و شهرها را به سوی حمل ونقل انسان محور سوق می‌دهد. بر همین اساس این مقاله به ارزیابی شاخص‌های پیاده‌پذیری در خیابان طالقانی شهر اهواز پرداخته است. این پژوهش سعی دارد با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی به این سوال پاسخ دهد که کدام یک از شاخص‌های پیاده‌پذیری (کالبدی، کارکردی و عملکردی) برای افزایش کیفیت پیاده راه خیابان طالقانی از اولویت بالاتری برخوردار هست در این راستا بر مبنای مدل FAHP (تحلیل سلسله مراتبی فازی) و با استفاده از نظرات عابرین پیاده, هر یک از معیارها و شاخص‌های موثر در ارتقای کیفیت پیاده راه طالقانی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که شاخص کالبدی با امتیاز 570/0 بیشترین سهم را در پیاده پذیری دارد و در رتبه بعدی شاخص ادراکی با امتیاز 289/0 در رتبه دوم قرار دارد و نهایتا شاخص کارکردی با میزان 141/0 کم‌ترین امتیاز را به خود اختصاص داد.. با استفاده از بررسی‌ها و تحلیل‌های انجام گرفته شده به این نتیجه رسیدیم که شاخص های کالبدی از اهمیت بالاتری نسبت به سایر شاخص ها برخوردار می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

The pathway is the epitome of the civil life of the city and the place of occurrence of events and social activities of citizens in urban life. Proper design and expansion not only make the social life richer, but also, taking into account the complexities and problems of urban transportation in contemporary cities, is a step towards solving traffic problems and moving cities to human-centered transportation leads to. Accordingly, this paper evaluates the disadvantages of Taleghani street in Ahvaz city. This research tries to answer the question using descriptive-analytical and survey method which one of the indicators of physical disability (physical, functional and functional) in order to increase the quality of Taleghani street pedestrian has a higher priority. In this regard, based on FAHP Model (Fuzzy Analytical Hierarchy) and using pedestrian comments, each of the indicators and indicators that have been effective in improving the quality of Taleghani pedestrians has been evaluated. The results show that the physical index with the score of 0.570 has the highest share in implementation and the next rank is the perceptual index with the score of 289.0 and finally the functional index with the lowest score of 141. Using the results of our analysis and analysis, we conclude that physical indices are of higher importance than other indicators.

منابع و مأخذ:

1. اسداللهی، شیوا (1383): «ضرورت توجه به حرکت پیاده در مراکز شهری»، مجله شهرداری‌ها، سال ششم، شماره 66، تهران، صص 68.

2. اکبری، پرویز و البرز داوودی(1394): «نقش پیاده مداری بر بهبود هویت رفتاری شهروندان در فضای شهر اسلامی مطالعه موردی: خیابان فردوسی سنندج»، فصلنامه علمی و پژوهشی شهر ایرانی و اسلامی،شماره بیستم، تهران، صص49-60.

3. بحرینــی، ســید حســین (1375): تحلیل فضاهای شــهری؛ در رابطه با الگوهای رفتاری استفاده‌کنندگان و ضوابطی برای طراحی، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران.

4. پاکزاد، جهان شاه (1386): راهنمایی طراحی فضاهای شهری در ایران، انتشارات شهیدی، تهران.

5. تیبالدز، فرانسیس(1383): شهرسازی شهروندگرا، ترجمه احمدی نژاد محمد، اصفهان، خا ک.

6. جام کسری، محمد؛ قربانی، رسـول (1389): «جنبش پیاده گستری، رویـکـردی نـو در احـیـاء مـرا کـز شـهـری مــورد مطالعه پـیـاده راه تربیت تبریز»، مطالعات و پـژوهـشهـای شهری و منطقه‌ای، دوره 2، شماره 6، صص 55-72.

7. جیکوبز، جین(1388): مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی، ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، تهران، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.

8. حسینیون، سولماز (1383): «مقدمه‌ای بر طراحی پیاده راه‌ها»، مجله شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشورتهران، سال ششم، شماره 61، تهران، صص 48.

9. خستو، مریم؛ طاهر خانی، مسعود و بهی نوش آبادی، یوسف (1393): «ساماندهی مراکز شهری با رویکرد پیاده مداری مطالعه موردی شهر اصفهان»، همایش ملی نظریه‌های نوین در معماری و شهرسازی.

10. صرافی، مظفر(1391): «امکان‌سنجی پیاده‌راه سازی خیابان‌های مرکز شهر همدان»، آمایش محیط، دوره 6، شماره 21، ملایر، ص.28

11. قریب، فریدون (1383): امکان سنجی مسیرهای پیاده و دوچرخه در محدوده تهران قدیم، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 19، تهران، صص17-28.

12. کاشانی جو، خشایار (1389): پیاده راه‌ها از مبانی طراحی تا ویژگیهای کارکردی، تهران، آذرخش.

13. گل، یان (1387): زندگی در فضای میان ساختمانها، ترجمه شصتی شیما، تهران، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.

14. لنگ، جان (1386): طراحی شهری گونه شناسی رویه‌ها و طرح‌ها، ترجمه سید حسین بحرینی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

15. مهدی‌زاده، جواد (1387): «مفاهیم و مبانی پیاده راه سازی»، ماهنامه شهرداری­ها،سال دوم، شماره 19، تهران، صص 12.

16. محمدی، حمید؛ خوشی، سمانه و امامی فریبا (1392): «امکان سنجی پیاده‌راه سازی در محورهای شهری مطالعه موردی محور مسجد جامع واقع در بافت تاریخی یزد»، همایش معماری و شهرسازی و توسعه پایدار، موسسه آموزش عالی خاوران مشهد.

17. معینی، سید محمد مهدی (1385): «افزایش قابلیت پیاده مداری، گامی بسوی شهری انسانی‌تـر»، نشـریه هنرهـای­زیبـا، شـماره 27، تهران، صص 5-16.

18. میرزایی، خلیل و محمد زکی احمد(1394): «ارزیابی آثار اجتماعی پیاده راه سازی خیابان 15 خرداد واقع در منطقه 12 شهرداری تهران»، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 7، شماره 24، مرودشت، صص 121-142.

19. –عباس‌زادگان، مصطفی و آذری عباس(1391): «سنجش معیارهای موثر بر ایجاد محورهای پیاده مدار با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و چیدمان فضا»، نشریه علمی و پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 4، تهران،  صص 55-68.

20. Chen, S., and C. Hwang, (1992): Fuzzy multiple attribute decision marking: method and application, Springer-Verilog.

21. Cowan, R (2005), The Dictionary of Urbanism, streetwise press Wiltshire, London

22. Fruin, john. (2004). Planning and design for pedestrians, time-saver standards for Urban design, Donald Watson, Alan Plattus.

23. Southworth, M. (2005), Designing the Walkable City, J. Urban Planing and Developmen

24. Victoria Transportation Policy Institute, (2010), on line TDM Encyclopedia, from: http://www.vtpi.org (accessed Aug 10.2009)