تحلیل آشوبی اثرات تغییر اقلیم بر خشکی دریاچه ی پریشان

محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

فرهنگ رحمانی ¹ , محمد هادی فتاحی ²

1 - گروه مهندسی عمران، دانشکاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، مرودشت، ایران
2 - استادیار، بخش مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، مرودشت، ایران

تاریخ دریافت : 1399/04/29 تاریخ پذیرش : 1399/04/29 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: شاخص های حدی اقلیمی, بازسازی فضای فاز, زمان تاخیر, شاخص خشکسالی,

چکیده مقاله :

در این پژوهش از تئوری آشوب برای بررسی اثر تغییر اقلیم بر خشکی زیرحوضه ی دریاچه ی پریشان استفاده شده است. شاخص SPI و چند شاخص حدی اقلیمی اندازه گیری شدند و همچنین متغیرهای تاثیر گذار بر خشکی (بارندگی، تبخیر و دما) در نظر گرفته شد. با در نظر گیری متغیرهای ذکر شده، یک زیرحوضه ی کنترلی (رودخانه ی شاپور) برای مقایسه ی رفتار تراژکتوری ها در فضای فاز و نوع جاذب ها با تراژکتوری ها در فضای فاز و نوع جاذب نمودارهای دریاچه ی پریشان در نظر گرفته شد. پس از مقایسه ی رفتار تراژکتوری ها در فضای فاز این نتایج حاصل شد که علاوه بر تغییر اقلیم یک عامل درون حوضه ای باعث شدت بخشیدن به خشکی زیرحوضه ی دریاچه ی پریشان شده است. همچنین این عامل بیش از تغییر اقلیم بر خشکی دریاچه ی پریشان تاثیر گذاشته است. می توان به فعالیت های تخریبی از جمله برداشت بیش از اندازه از منابع آبی و تغییر کاربری زمین برای کشاورزی و غیره اشاره کرد. در نتیجه استخراج از منابع آبی در حد مجاز و وفق پذیری با تغییرات اقلیمی و همچنین اتخاذ سیاست های مناسب برای کنترل منابع آبی پریشان در جلوگیری از خشکی دریاچه موثر و ضروری می باشد.

چکیده انگلیسی:

Chaos theory has been applied for analyzing the mechanism of climate change effect on the drought of Parishan Lake. SPI, as well as several extreme climate indices, is measured, and several parameters (precipitation, evaporation, and temperature) affecting the drought are considered. A chaos analysis is finally conducted on them. Under these circumstances, a control basin is considered to investigate the behavior of the trajectories in the phase space under the Parishan sub-basin. The findings indicate that besides climate change impacts, an intra-basin factor has intensified the drought phenomenon. Results reveal that this intra-basin parameter affects the lake's drought more than climate change. Destructive activities, such as the excessive use of underground water resources and conversion of the natural land resources for agricultural use, can be mentioned. Consequently, the control of these parameters (or in other words, permitted abstraction of groundwater and adaptation) is likely to lead to control and mitigate the lake's drought.