بررسی منشاء شورابه های زیرزمینی غنی از ید در شرق وجنوب شرق دریای خزر با استفاده از معیارهای ژئوشیمیایی کلر، برم و ید
محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
کلید واژه: نسبت هالوژن ها, منشاء شورابه, ید, برم, آب های فسیل ,
چکیده مقاله :
غلظت بالای یدید و برمید در آب های زیرزمینی به ندرت گزارش شده و مطالعات کمی در باره آب های زیرزمینی غنی از ید وجود دارد. پارامترهای کلیدی زمین‌شناسی که بر غلظت کلرید، برمید و فلوئورید تأثیر می‌گذارند، شامل وجود نمک در حوضه، سن مخزن و نوع کروژن موجود در سنگ های حوضه رسوبی است. ید به شدت در مواد آلی موجود در محیط های دریایی تغلیظ می گردد، از این رو سنگ‌های غنی از منابع آلی I/Cl و I/Br بالایی نسبت به آب دریا یا آب دریای تبخیر شده دارند. از این رو افزایش غلظت ید در آب های زیرزمینی عمیق به تجزیه میکروبی مواد آلی در شرایط بی هوازی نسبت داده می شود. بر این اساس، از طریق نسبت های I/Br و I/Cl ، می‌توان منشاء آب را مشخص کرد. بسیاری از میدان های نفتی دنیا علاوه بر پتانسیل نفتی، آنومالی هایی از برخی عناصر کمیاب مانند ید را نشان می دهند. از این رو اندازه گیری هالوژن ها و بررسی نسبت های (I/Cl)، (Br/Cl) و (I/Br) در این مقاله در مناطق شرقی دریای خزر مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش از 7 منطقه نمونه برداری شد که 3 منطقه در استان گلستان ( مناطق اکتشافی و استخراج ید )و 4 منطقه در کشور ترکمنستان قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان می دهد با وجود اینکه ترکیب ژئوشیمیایی ومنشاء شورابه ها با یکدیگر تفاوت داشته واز نظر شدت برخی فرایند ها مانند ترکیب با منابع آبی با شوری کمتر و شدت تبخیر سرنوشت مختلفی داشته اما منشاء اصلی ید در شورابه های زیر زمینی شرق و جنوب شرق خزر وجود مواد آلی غنی از ید در سازندهای رسوبی است . در منطقه خیرخواجه میزان ید و بویژه برم به طور معنی دار کمتر از منطقه اینچه بوده که این موضوع خود بیانگر اختلاط شورابه های زیرزمینی این منطقه با آب های جوی با شوری و میزان ید و برم کمتر را نشان می دهد. به عبارت دیگر میزان ید و بویژه برم در آب های فسیل در سواحل شرقی خزر به طرف شرق کاهش می یابد.
High concentrations of iodide and bromide in groundwater are rarely reported and there are few studies about groundwater with high concentrations of iodine. The key geological parameters that affect the concentration of chloride, bromide include the presence of salt in the basin, the age of the reservoir and the type of kerogen present in the rocks of the sedimentary basin. Iodine is highly concentrated in organic materials in marine environments, hence rocks rich in organic sources have high I/Cl and I/Br compared to seawater or evaporated seawater. Therefore, the increase in iodine concentration in deep underground water is attributed to the microbial decomposition of organic matter in anaerobic conditions. Based on this, the origin of water can be determined through I/Br and I/Cl ratios. In addition to oil potential, many oil fields in the world show anomalies of some rare elements such as iodine. Therefore, the measurement of halogens and the investigation of (I/Cl), (Br/Cl) and (I/Br) ratios were studied in this article in the eastern regions of the Caspian Sea. In order to achieve the objectives of the research, samples were taken from 7 regions, 3 regions are located in Golestan province (exploration and iodine extraction regions) and 4 regions are located in Turkmenistan. The obtained results show that It shows that although the geochemical composition and origin of the brines differ from each other and in terms of the intensity of some processes such as mixing with water sources with less salinity and the intensity of evaporation, the main source of iodine in subsurface brines in the east and southeast Caspian Sea is the presence of substances Organic is rich in iodine in sedimentary formations. In Khair khajeh area, the amount of iodine and especially bromine is significantly lower than that of Inche area, which shows the mixing of the underground aquifers of this area with saline atmospheric waters and the lower amount of iodine and bromine. In other words, the amount of iodine and especially bromine in the fossil waters on the eastern shores of the Caspian decreases towards the east.
_||_