تأثیر خطواره های مغناطیسی بر روی رودخانه قزل اوزن

محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

وحید حسینی تودشکی ¹ , محمدحسین نوری قیداری ² , ناصر عبادتی ³

1 - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، زنجان، ایران
2 - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحدزنجان، زنجان، ایران
3 - دانشیار گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، اسلامشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1400/12/06 تاریخ پذیرش : 1400/12/06 تاریخ انتشار : 1400/04/01

کلید واژه: تکتونیک فعال, خطواره های مغناطیسی, رودخانه قزل اوزن, ناهنجاریهای ژئومورفیک, نیک پوینت,

چکیده مقاله :

رودخانه قزل اوزن به عنوان یکی از طویل ترین سیستمهای رودخانهای در کشور، به تغییر شکلهای تکتونیکی به خوبی پاسخ داده است. در این مقاله با کشف و توصیف ناهنجاریهای ژئومورفیک در طول رودخانه قزل اوزن و انطباق آنها با خطوارههای مغناطیسی، نقش خطواره ها در ایجاد دگرشکلی های فعال مشخص شده است. در این مطالعه ابتدا ناهنجاری های رودخانه ای بر روی تصاویر ماهوارهای شناسایی گردیده و با مدل ارتفاع رقومی و مشاهدات روی زمین تأیید شدهاند. سپس با خطواره های مغناطیسی استخراج شده از نقشه های مغناطیس هوایی، انطباق داده شده و به این ترتیب چین ها و گسلهای فعال موجود در زیر سطح شناسایی گردیدهاند. اکثر قریب به اتفاق خطواره های مغناطیسی در حوضه رودخانه قزل اوزن موجب ایجاد ناهنجاریهای ژئومورفیک در طول رودخانه شده اند. خطواره های با روند شمال باختری جنوب خاوری ناهنجاری های مختلفی از قبیل تغییر الگوی کانال رودخانه، انحنای مسیر رودخانه و ایجاد نیکپوینت ) Knickpoint ( بر روی نیمرخ طولی رودخانه پدید آورده اند. خطواره های با روند شمال خاوری جنوب باختری تنها موجب مستقیم شدگی مسیر رودخانه شده اند.

چکیده انگلیسی:

The Ghezel Ozan River, the longest river system in the country, has responded to tectonic deformation thoroughly. In this paper the role of lineaments in making of active deformations via detection and characterization of geomorphic anomalies in the Ghezel Ozan River and correlation with magnetic lineaments is specified. In this study, the first fluvial anomalies have been identified on the satellite images and approved through DEM and field observations. Then these anomalies have been correlated with magnetic lineaments extracted from aeromagnetic maps and so the sub-surface active folds and faults have been recognized. Most ofthemagnetic lineaments in the Ghezel Ozan River basin have caused the geomorphic anomalies in the length of the river. The lineaments with trend of NW - SE have created various anomalies such as variations of channel pattern of the river, deflection of the river course and knick points in longitudinal profile of the river. The lineaments with trend of NE - SW have only straightened the course of the river.