اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تاب آوری و خودکارآمدی بیماران مبتلا به سرطان

محورهای موضوعی : سلامت زنان

زینب گنجعلی ¹ , علی اکبر خسروی همپا ^{2 *} , مهدیه پوررستم ³ , فاطمه میرزایی عرب آبادی ⁴ , لیلا زاهدی اصل ⁵

1 - کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران. [e-mail]
2 - (نویسنده مسئول)، کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران. [e-mail] تلفن: [phone]
3 - کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران [e-mail]
4 - کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، واحد انار، دانشگاه آزاد اسلامی، انار، ایران.
5 - کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/03/01 تاریخ پذیرش : 1403/04/20 تاریخ انتشار : 1404/01/23

کلید واژه: تاب آوری, خودکارآمدی, سرطان, شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی,

چکیده مقاله :

چکیده مقدمه: سرطان پستان یکی از شایع ترین بیماری های مزمن و دومین علت مرگ و میر در بین زنان با بسیاری از مشکلات و عوارض جسمانی و روان شناختی همراه می باشد که نیازمند درمان متناسب هستند. . لذا هدف مطالعه حاضر، بررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تاب آوری و خودکارآمدی بیماران مبتلا به سرطان بود. روش پژوهش: روش پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود، جامعه مورد مطالعه عبارت بود از کلیه زنان با تشخیص سرطان پستان مراجعه کننده به یکی از بیمارستان های شهر تهران که از بین 60 نفر به روش نمونه گیری در دسترس یا داوطلبانه انتخاب شدند. سپس در دو گروه 30 نفره آزمایشی و کنترل به صورت گمارش تصادفی قرار گرفتند. ابزارهای به‌کارگرفته‌شده شامل پروتکل شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی ساختة سگال، ویلیامز و تیزدیل، پرسشنامه‌های خودکارآمدی عمومي شرر و مادوکس تاب‌آوری کونور و دیویدسون بود. برای اجرا، ابتدا از هر دو گروه پیش‌آزمون گرفته شد. سپس، گروه آزمایشی طی ۸ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای با روش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی آموزش دیدند و بعد از اتمام جلسات از هر دو گروه پس‌آزمون گرفته شد. جهت تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS-24 و تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکوا) استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تاب آوری و خودکارآمدی بیماران مبتلا به سرطان تاثیر معنی داری دارد. نتیجه گیری: می توان از این روش درمانی که کم هزینه و کارآمد است، برای درمان اختلال های هیجانی و بهبود وضعیت روان شناختی بیماران مبتلا به سرطان استفاده کرد.

چکیده انگلیسی:

© 2020 The Author(s). This work is published by family and health as an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/). Non-commercial uses of the work are permitted, provided the original work is properly cited.

Introduction: Breast cancer is one of the most prevalent chronic illnesses among women worldwide and a major cause of mortality. Beyond its physical implications, the psychological toll of a cancer diagnosis is profound—manifesting in anxiety, depression, diminished self-efficacy, and a loss of perceived control. Addressing these psychological dimensions is essential in delivering holistic care. Among the psychological constructs crucial to adaptive functioning in cancer patients, resilience and self-efficacy have gained increasing attention. Resilience refers to the capacity to recover or adapt following significant stressors, whereas self-efficacy reflects a person’s belief in their ability to effectively manage life challenges. Enhancing these traits can substantially improve psychological adjustment and quality of life in cancer patients. Mindfulness-Based Cognitive Therapy is an integrative intervention that combines cognitive-behavioral strategies with mindfulness practices. By fostering non-judgmental awareness of the present moment, MBCT helps individuals disengage from automatic negative thought patterns and promotes emotional regulation. It is especially promising for populations coping with chronic or life-threatening health conditions. The present study aimed to evaluate the effectiveness of MBCT in enhancing resilience and self-efficacy in women diagnosed with breast cancer. The goal was to determine whether structured mindfulness-based cognitive training could serve as a supportive psychological intervention in oncology settings.

منابع و مأخذ:

References
1. Babapour J, Zeinali S, Zarezade F, Nejati B. The Structural Association of Religious Attitude and Coping Style with Quality of Life and Fatigue in Cancer Patients. JHC; 2016; 18 (1): 45-54. http://hcjournal.arums.ac.ir/article-1-436-fa.html
2. Ogden J. health Psychology. Tehran: Arajmand Publications; 2020. https://books.google.com/books/about/Health_Psychology_6e.html?id=RMsvEAAAQBAJ
3. Ramezani Darya Seri R. Comprehensive National Cancer Control Program, Ministry of Health and Medical Education; 2012.
4. Snyder C.R, Lopez SG. Positive Psychology, New York Published by Oxford University Press, Inc; 2017. https://global.oup.com/academic/product/the-oxford-handbook-of-positive-psychology-9780199396511?cc=de&lang=en&
5. Tajikzade F, Sadeghi R, Raees Karimian F. The comparison of resilience, coping style and pain catastrophizing in cancer patients and normal people. JAP. 2016; 7(3): 38-48. https://jdisabilstud.org/article-1-1991-en.html
6. Soleymani E, Hoveyda R. Investigation the concept of self-efficacy in Bandrura’s theory. Soc Sci. 2013; 63:91-7. http://dx.doi.org/10.1016/j.ecns.2013.07.001
7. Ye ZJ, Peng CH, Zhang HW, Liang MZ, Zhao JJ, Sun Z, et al. A biopsychosocial model of resilience for breast cancer: A preliminary study in mainland China. Eur J Oncolol Nurs. 2018; 36: 95-102. https://doi.org/10.1016/j.ejon.2018.08.001
8. Chirico A, Lucidi F, Merluzzi T, Alivernini F, De Laurentiis M, Botti G, et al. A meta-analytic review of the relationship of cancer coping self-efficacy with distress and quality of life. Oncotarget. 2017; 8(22): 36800-11. https://doi.org/10.18632/oncotarget.15758
9. Kabat-zin J. Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. New York: Hyperion; 1994: 10-15. https://www.scirp.org/reference/ReferencesPapers?ReferenceID=845294
10. Dennis J.P., Vander Wal J.S.. The cognitiv e flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validit, Cogn Ther Res, 2010; 34: 241-253. https://doi.org/10.1007/s10608-009-9275-1
11. Sherer M. Maddux J. The self-efficacy scale: Construction and validation Psychological Reports, 1982; 51: 663-671. https://doi.org/10.2466/pr0.1982.51.2.663
12. Conner KM, Davidson JR. Development of a new resilience scale, Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depress Anxiety, 2003; 18:76-82. https://doi.org/10.1002/da.10113
13. Basharat M.. Psychometric characteristics of Persian form of resilience scale. Research report, University of Tehran, 2016.
14. Azargoon H., Kajbaf M., Molavi H., Abedi M. The Effect of Mindfulness Training on Mental Rumination and Depression of the Students of Isfahan University. Clinical Psychology and Personality, 2009; 7(1): 13-20. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23452188.1388.7.1.2.0
15. Moradi A., Ahmadian A., Mohammadi I., Ghavidel Kolowr R. The Effect of Training Mindfulness-Based Cognitive Therapy on Rumination and Death Anxiety amongst Women with Breast Cancer. Journal of Modern Psychological Researches, 2024; 18(72): 249-256. https://doi.org/10.22034/jmpr.2024.17336
16. Hosseinpoormohammadabadi R., Khoshakhlagh H. The Effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy on Sense of Coherence, Emotional Processing, Death Anxiety, and Body Image in Breast Cancer Patients. Sadra Medical Journal, 2024; 12(1): 12-24. https://doi.org/10.30476/smsj.2024.97697.1396
17. Mehdipour F., Rafiepoor A., Hajializade K. The Effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Group Therapy (MBCT) In Improving Quality of Life among Patients with Cancer. Iranian Journal of Health Psychology, 2019; 2(1): 125-134. doi: https://doi.org/10.30473/ijohp.2020.35178.1004
18. Sooreh J., hajloo N., Atadokht A., Basharpoor S. Comparing the Effectiveness of Positive Thinking Skills (PTS) and Mindfulness‐Based Cognitive Therapy (MBCT) in Promoting Demoralization and Psycho-Social Adjustment in Cancer Patients. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences, 2023; 30(2): 193-207.. https://doi.org/10.30468/jsums.2023.1557
19. Moradi A., Esmaeilzadehpourya M. M., Akbari M., Hasani J., Gholami N. Effectiveness of Meaning-centered Group Therapy and Mindfulness based Cognitive therapy in Cognitive flexibility in Patients with Breast Cancer. Journal of Modern Psychological Researches, 2021; 16(62): 74-89. https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_12551.html?lang=en
20. Ghayour Kazemi F, Shahhabizadeh F, Safara M, Shahidsales S. Effectiveness of Trans diagnostic Intervention and Mindfulness-Based Schema Therapy on Cancer Self-Efficacy and Resilience in Women with Breast Cancer. North Khorasan University of Medical Sciences, 2022; 14(3): 24-33. http://dx.doi.org/10.32592/nkums.14.3.24