تمرینات تاباتا و پیامدهای متابولیکی–عملکردی: مرور روایتی شواهد پژوهش‌های ایرانی
محورهای موضوعی : فیزیولوژی ورزش و علم تمرین
زهرا میرزاشاعری
1
,
فرشاد غزالیان
2
*
,
شاهین صالحی
3
,
محمدعلی آذربایجانی
4
1 - دانشجوی دکتری فیزیولوژی ورزش، گروه علوم ورزشی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار فیزیولوژی ورزش، گروه علوم ورزشی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار طب ورزش و تمرین، گروه طب ورزش و تمرین، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.
4 - استاد فیزیولوژی ورزش، دانشکده علوم ورزشی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: تمرین تاباتا, تمرین تناوبی شدید, ترکیب بدن, سندرم تخمدان پلی‌کیستیک, حداکثر اکسیژن مصرفی, شاخص‌های قلبی–متابولیکی,
چکیده مقاله :
تمرینات تاباتا به‌عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین الگوهای تمرینات اینتروال با شدت بالا، شامل چرخه‌های کوتاه ۲۰ ثانیه‌ای فعالیت شدید متناوب با ۱۰ ثانیه استراحت، در سال‌های اخیر، توجه بسیاری از پژوهشگران ایرانی را به خود جلب کرده است. این نوع تمرین، به دلیل کوتاهی مدت، قابلیت اجرا در محیط‌های محدود و پتانسیل بالا در بهبود پارامترهای متابولیکی و عملکردی، به‌عنوان یک مداخله مؤثر برای جمعیت‌های مختلف از جمله افراد دارای اضافه‌وزن، ورزشکاران و بیماران خاص مطرح شده است. هدف این مرور روایتی، ارائه یک تحلیل جامع از شواهد موجود در مطالعات ایرانی بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ژوئیه ۲۰۲۵ و ارزیابی اثرات متابولیکی، عملکردی و ترکیبی تمرینات تاباتا در این جمعیت‌ها است.
یک جستجوی گسترده در پایگاه‌های داخلی شامل MagIran، SID و Noormags و هم‌چنین پایگاه‌های بین‌المللی مانند PubMed و Scopus با استفاده از کلیدواژه‌های مرتبط انجام شد. در مجموع، ۲۴ مطالعه شامل کارآزمایی‌های تصادفی، شبه‌تجربی و طراحی‌های متقاطع شناسایی و بررسی شدند. جمعیت‌های مورد مطالعه شامل زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، افراد دارای اضافه‌وزن یا چاق، ورزشکاران تیمی و رزمی و کارکنان عملیاتی بودند. به دلیل تنوع پروتکل‌های تمرینی، تفاوت در شدت، حجم و مدت تمرین و ناهمگونی در گزارش‌دهی آماری، انجام فراتحلیل امکان‌پذیر نبود و سنتز روایتی به‌عنوان روش اصلی تحلیل انتخاب شد.
تمرینات تاباتا در جمعیت‌های مختلف باعث کاهش شاخص توده بدنی (۱.۵–۳.۵٪) و درصد چربی بدن (۲–۴٪) شد و نشان‌دهنده بهبود قابل‌توجه در نمایه‌های لیپیدی شامل کاهش تری‌گلیسرید، لیپوپروتئین کم‌چگال کلسترول و کلسترول کل و افزایش لیپوپروتئین پر‌چگال کلسترول بود. در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، تمرین تاباتا، منجر به کاهش مقاومت به انسولین و تغییرات مثبت در سطح آدیپوکاین‌ها گردید. از منظر عملکردی، افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی بین ۴ تا ۱۱٪ مشاهده شد. توان بی‌هوازی و سرعت نیز بهبود یافت؛ در حالی که تغییرات مربوط به پرش عمودی و انعطاف‌پذیری، نتایج متناقضی داشت. تمرین تاباتا روی سطح ماسه‌ای با بازسازی قلبی مطلوب و افزایش عملکرد قلبی-عروقی همراه بود.
تمرینات تاباتا در جمعیت‌های ایرانی، اثرات متابولیک و عملکردی امیدوارکننده‌ای نشان داده و به‌عنوان یک مداخله کوتاه‌مدت و کارآمد برای مدیریت چاقی و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک قابل توصیه است. با این حال، محدودیت‌های مطالعات موجود شامل حجم نمونه‌های کوچک، دوره‌های کوتاه‌مدت، طراحی‌های غیرتصادفی و استفاده هم‌زمان از دارو یا مکمل، باعث کاهش اعتمادپذیری نتایج شده است. بنابراین، نیاز به کارآزمایی‌های کنترل‌شده تصادفی طولانی‌مدت با پایش دقیق رژیم غذایی، کیفیت خواب، شدت واقعی تمرین و تمرکز بر پیامدهای بالینی پایدار احساس می‌شود.
Tabata training, a distinct form of high-intensity interval training (HIIT) consisting of 20-second high-intensity bouts followed by 10-second rest intervals, has recently gained increasing attention among Iranian researchers. This narrative review aimed to comprehensively examine the metabolic and functional effects of the Tabata protocol in Iranian populations between 2014 and July 2025.
A systematic search was conducted in domestic databases (MagIran, SID, Noormags) and international databases (PubMed, Scopus) using relevant keywords. Twenty-four studies, including randomized controlled trials, quasi-experimental designs, and crossover studies, were included. Study populations encompassed women with polycystic ovary syndrome (PCOS), overweight or obese individuals, team sport and combat athletes, and operational personnel. Due to substantial heterogeneity in intervention protocols and statistical reporting, meta-analysis was not feasible, and a narrative synthesis approach was adopted.
Tabata training was associated with reductions in BMI (1.5–3.5%) and BF percentage (2–4%), along with favorable alterations in lipid profiles, including decreases in TG, LDL, and TC, accompanied by an increase in HDL. In women with PCOS, improvements in insulin resistance and beneficial changes in adipokine levels were observed. Functionally, VO₂max improved by approximately 4–11%, with additional gains in anaerobic capacity and sprint performance, whereas results for vertical jump and flexibility were inconsistent. Sand-based Tabata interventions were linked to enhanced cardiovascular recovery.
Tabata training appears to exert promising metabolic and functional benefits in Iranian populations and may serve as a time-efficient strategy for managing PCOS and obesity. Nonetheless, the reliability of these findings is constrained by small sample sizes, short intervention durations, and the concurrent use of supplements or medications. Accordingly, future long-term randomized controlled trials with rigorous monitoring of diet, sleep, actual training intensity, and clinically relevant outcomes are warranted.
[1] Abiri, B., Ramezani Ahmadi, A., Amini, S., et al. (2023). Prevalence of overweight and obesity among Iranian population: a systematic review and meta-analysis. J Health Popul Nutr., 2023;42(1):70. doi:10.1186/s41043-023-00476-3.
[2] Al-Mhanna, S.B., Poon, E.T., Franklin, B.A., Tarnopolsky, M.A., Hawley, J.A., Jakicic, J.M., Stamatakis, E., Little, J.P., Pescatello, L.S., Riebe, D., Thompson, W.R., Skinner, J.S., Colberg, S.R., Ehrman, J.K., Metsios, G.S., Douda, H.T., Omar, N., Alghannam, A.F., Batrakoulis, A. (2025). Comparative effectiveness of high-intensity interval training and moderate-intensity continuous training on cardiometabolic health in patients with diabesity: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Diabetol Metab Syndr., 2025 Aug 13;17(1):331. doi: 10.1186/s13098-025-01909-z. PMID: 40804647; PMCID: PMC12344893.
[3] Andreato, L.V. (2020). High-Intensity Interval Training: Methodological Considerations for Interpreting Results and Conducting Research. Trends Endocrinol Metab., 2020;31(11):812–817. doi: 10.1016/j.tem.2020.08.003.
[4] Anousheh L, Poursoltani P. Comparison of changes in serum levels of triglycerides, LDL, HDL, and subcutaneous fat following two methods of high-intensity interval training in young active women in Tehran. Stud Phys Educ Sport Sci. 2021;6(1):111–128. Available from: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1797142
[5] Baharloo, S., Shakeri, N., Ebrahim, K., Ramezani-Tehrani, F., Allameh, Z. (2021). The effect of 12 weeks' water-based Tabata training on insulin resistance, apolipoprotein A, and apolipoprotein B in obese women with polycystic ovary syndrome. Razi J Med Sci., 2021;28(5):11–20. Available from: http://rjms.iums.ac.ir/article-1-6485-en.html
[6] Baharloo, S., Shakeri, N., Ebrahim, K., Ramezani-Tehrani, F., Allameh, Z. (2022). The effect of Tabata exercise in water on some cardiovascular risk factors, leptin, and adiponectin in obese women with polycystic ovary syndrome. Razi J Med Sci., 2022;28(12):259–270. Available from: http://rjms.iums.ac.ir/article-1-5986-en.pdf
[7] Barros, E.S., Júnior, L.H.C., Cavalcante, P.A.M., Barreto, P.R., Marçal, I.R., Coswig, V.S., et al. (2024). Effects of high-intensity interval training on blood pressure levels in hypertensive patients: a systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Life (Basel)., 2024;14(12):1661. doi:10.3390/life14121661.
[8] Batterson, P.M., McGowan, E.M., Stierwalt, H.D., et al. (1985). Two weeks of high-intensity interval training increases skeletal muscle mitochondrial respiration via complex-specific remodeling in sedentary humans. J Appl Physiol, (1985). 2023 Feb 1;134(2):339–355. doi:10.1152/japplphysiol.00467.2022.
[9] Bressel, E., Wing, J.E., Miller, A.I., Dolny, D.G. (2014). High-Intensity Interval Training on an Aquatic Treadmill in Adults with Osteoarthritis: Effect on Pain, Balance, Function, and Mobility. J Strength Cond Res., 2014 Aug;28(8):2186–2195. doi:10.1519/JSC.0000000000000530.
[10] Bunæs-Næss, H., Kvæl, L.A.H., Nilsson, B.B., Heywood, S., Heiberg, K.E. (2023). Aquatic high-intensity interval training (HIIT) may be similarly effective to land-based HIIT in improving exercise capacity in people with chronic conditions: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open Sport Exerc Med., 2023 Nov 14;9(4): e001639. doi:10.1136/bmjsem-2023-001639.
[11] Cetolin, T., Teixeira, A.S., da Silva, J.F., Haupenthal, A., Nakamura, F.Y., Castagna, C., Guglielmo, L.G.A. (2021). High-Intensity Intermittent Exercise Performed on the Sand Induces Higher Internal Load Demands in Soccer Players. Front Psychol., 2021 Jul 30;12:713106. doi:10.3389/fpsyg.2021.713106.
[12] Dehghani, A., Molani-Gol, R., Mohammadi-Narab, M., et al. (2024). The prevalence of obesity and overweight among Iranian population: an umbrella systematic review and meta-analysis. BMC Public Health., 2024;24(1):2086. doi:10.1186/s12889-024-20860-8.
[13] Fatehian, M., Talebi-Baram, F., Eftekhari-Gheini, E. (2022). Effect of Tabata training on body composition and aerobic capacity in overweight women. In: Proceedings of the First National Conference on Applied Physical Education and Sport Sciences; 2022; Tehran, Iran. [Persian].
[14] Frontiers in Endocrinology. A comparative analysis of energy expenditure and substrate oxidation between Tabata, HIIT, and MICT in overweight/obese male college students. Front Endocrinol (Lausanne). 2024; 15:1323093. doi:10.3389/fendo.2024.1323093.
[15] Furrer, R., Hawley, J.A., Handschin, C. (2023). The molecular athlete: exercise physiology from mechanisms to medals. Physiol Rev., 2023 Jul;103(3):1693–1787. doi:10.1152/physrev.00017.2022.
[16] García-Hermoso, A., Ramirez-Vélez, R., Izquierdo, M. (2024). The efficacy of interval training in improving body composition and cardiometabolic health: an umbrella review. Sports Med., 2024;54(7):1223-1245. doi:10.1007/s40279-024-02070-9.
[17] Ghasemi, A., Shamsi Dilmaghani, A. (2023). Comparison of the effect of Pilates exercise and Tabata interval on physical self-concept and job stress of employee women. J Motion Behav Sci., 2023;5(4):272–285. Available from: https://www.jmbs.ir/article_186451_en.html
[18] Gholitabar, S., Dabidi Roshan, V., Fallah, M. (2024). Effects of Tabata exercise volume and royal jelly supplementation on NLRP3 inflammasome and lncRNA-H19 expression in obese men. Asian J Sports Med., 2024;15(4): e151873. doi:10.5812/asjsm-151873
[19] Javani, M., Saghebjoo, M., Mohebbi, H., Mohammadnia Ahmadi, M. (2020). The acute effect of two types of high-intensity interval exercise with the same energy expenditure on substrate oxidation, appetite, and exercise enjoyment in overweight or obese men. J Appl Exerc Physiol., 2020;16(32):115–133. doi:10.22080/jaep.2020.19417.1967
[20] Khodadadi, H., Rajabi, H., Attarzadeh, S.R., Abbasian, S. (2014). The effect of high-intensity interval training (HIIT) and Pilates on levels of irisin and insulin resistance in overweight women. Iran J Endocrinol Metab., 2014;16(3):190–196. Available from: http://ijem.sbmu.ac.ir/article-1-1709-en.html
[21] Mahatme, S.K.V., Kumar, N., Rao, V., Kovela, R.K., Sinha, M.K. (2022). Impact of high-intensity interval training on cardio-metabolic health outcomes and mitochondrial function in older adults: a review. Med Pharm Rep. 2022 Apr;95(2):115-130. doi: 10.15386/mpr-2201. Epub 2022 Apr 28. PMID: 35721039; PMCID: PMC9176307.
[22] Mohamadi Bazneshin, H., Damirchi, A., Arazi, H. (2023). Comparison of the effect of Tabata training on soft and hard surfaces on left ventricular structure and function and some physical fitness factors in elite beach soccer players. J Sport Exerc Physiol. 2023;16(2):94–104. doi:10.52547/joeppa.16.2.94
[23] Mosaffa, N., Abedi, B., Saremi, A. (2023). The effect of a period of Tabata training in water and metformin consumption on E-selectin and NF-κB in obese women with PCOS. Razi J Med Sci., 2023;30(3):119–128. Available from: https://rjms.iums.ac.ir/browse.php?a_id=7539&sid=1&slc_lang=en
[24] Najafipour, H., Bagheri, M., Saberi, S., et al. (2021). Epidemiological update on prevalence and incidence of overweight and obesity in adults in southeastern Iran: findings from the Kerman CAD Risk Factors Study (KERCADRS). East Mediterr Health J., 2021;27(9):874-83. doi:10.26719/emhj.21.032.
[25] Nameni, F., Abbasabadi, S.S. (2021). Comparison of effect of piperine and capsaicin with Tabata exercise on changes in serum nitric oxide and creatine kinase of Kung Fu boys. J Shahid Sadoughi Univ Med Sci Yazd., 2021;29(3):3566–3577. doi:10.18502/ssu. v29i3.6201
[26] Noorbakhsh, S., Roshan, V.D. (2023). Influence of 8 weeks of Tabata high-intensity interval training and nanocurcumin supplementation on inflammation and cardiorespiratory health among overweight elderly women. Prev Nutr Food Sci., 2023;28(3):224–234. doi:10.3746/pnf.2023.28.3.224. PMID:37842247; PMCID: PMC10567597
[27] Piralaiy, E., Nikoukheslat, S.D., Saeidy, K. (2023). The effects of high-intensity interval training using Tabata protocol on the physical fitness of teenage wrestlers. Sport Sci Health Res., 2023;15(2):171–180. doi:10.22059/sshr.2024.368648.1110
[28] Poon, E.T., Li, H.Y., Little, J.P., Wong, S.H., Ho, R.S. (2024). Efficacy of interval training in improving body composition and adiposity in apparently healthy adults: an umbrella review with meta-analysis. Sports Med., 2024;54(11):2817-40. doi:10.1007/s40279-024-02070-9.
[29] Ramos, J.S., Dalleck, L.C., Tjonna, A.E., Beetham, K.S., Coombes, J.S. (2024). High-intensity interval training and cardiorespiratory fitness in adults: a systematic review and meta-analysis. Scand J Med Sci Sports. 2024;34(5): e14652. doi:10.1111/sms.14652.
[30] Rostamzadeh, N., Salimi, F. (2024). The effect of six weeks of selected Tabata training with creatine supplementation on body composition and some physical fitness variables in female volleyball players. Res Exerc Nutr., 2024;3(1):47–58. Available from: https://www.magiran.com/p2823382
[31] Sabzevari Rad, R., Omidi, H., Alipour, M. (2024). The effect of Tabata training with and without cinnamon supplementation on body composition, lipid profile, and physical performance in overweight and obese soldiers. J Neyshabur Univ Med Sci., 2024;12(1):78–94. Available from: https://www.magiran.com/p2872692
[32] Sari-Sarraf, V., Amirsasan, R., Faraji, M. (2024). The effect of six weeks of wrestling-specific Tabata training on total antioxidant responses, testosterone to cortisol ratio, and salivary IgA in male freestyle wrestlers. Sport Biosci., 2024;16(3):55–68. doi:10.22059/JSB.2024.379915.1642
[33] Seraji, A., Ahmadizad, S., Cornell, D. (2024). The effects of 8 weeks of high-intensity interval training and high-intensity functional training on physical performance and volume of firefighters’ self-contained breathing apparatus. J Sport Exerc Physiol., 2024;17(2):95–108. doi:10.48308/joeppa.2024.235532.1242
[34] Tabata, I., Ogita, F., Miyachi, M., Shibayama, H. (2024). Tabata training increases VO₂max and anaerobic capacity: effects of 6–12 week protocols. J Exerc Sci Fit., 2024;22(3):155-164. doi: 10.1016/j.jesf.2024.07.004.
[35] Tabata, I. (2024). Tabata training: one of the most energetically effective high-intensity interval training protocols. Educ Health (Abingdon)., 2024;29(2):4001. doi:10.18865/ed.29.2.4001.
[36] Wahl, P., Bloch, W., Proschinger, S. (2022). The molecular signature of high-intensity training in the human body. Int J Sports Med., 2022 Mar;43(3):195–205. doi:10.1055/a-1551-9294.
[37] Xu, G., Li, Q., Yang, Q., Yu, H. (2025). The effect of high-intensity interval training on health-related outcomes in obese adolescents: a systematic review and meta-analysis. Front Physiol., 2025;16:1609818. doi:10.3389/fphys.2025.1609818.
[38] Yaghoubi, M.S., Abedi, B., Saremi, A. (2023). Effect of a Tabata exercise session in water on TSP-1 and TIMP-3 and insulin resistance in obese women with PCOS. Razi J Med Sci., 2023;30(5):182–191. Available from: http://rjms.iums.ac.ir/article-1-8236-en.html
[39] Yaghoubi, M.S., Abedi, B., Saremi, A. (2021). The effect of Tabata exercise in water and metformin use on endostatin and TIMP2 in obese women with polycystic ovary syndrome. Razi J Med Sci., 2021;28(4):84–94. Available from: http://rjms.iums.ac.ir/article-1-6449-en.html
[40] Zamani, R., Ghazaleh, L., Sharifi, F. (2023). The effect of six weeks Tabata training on physical fitness and body composition of female basketball players. J Appl Exerc Physiol., 2023;19(37):15–27. doi:10.22080/jaep.2024.26160.2163. Available from: https://asp.journals.umz.ac.ir/article_4882.html