بررسی تغییرات فیتوشیمیایی اسانس گیاه دارویی Thymus vulgaris L. تحت تاثیر امواج فراصوت
اسما آموزگاران
1
(
گروه شیمی کاربردی، دانشکده شهید همت، مجتمع فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران
)
حسین دهقان
2
(
هیئت علمی
)
سیدسعید همامی
3
(
استاد-گروه شیمی کاربردی دانشکده علوم دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب
)
سید عبدالله هاشمی
4
(
گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
)
کلید واژه: آویشن, اسانس, امواج فراصوت, پارا-سایمن, تیمول, گاما-ترپینن,
چکیده مقاله :
تا کنون تحقیقات بسیاری در راستای معرفی امواج فراصوت به عنوان یک عامل کمکی جهت افزایش راندمان استخراج اسانس گیاهان دارویی صورت گرفته است. اما کمتر محققی به نقش امواج فراصوت در تحریک واکنش‌های شیمیایی بر روی ترکیبات اسانس گیاهان پرداخته است. این پژوهش، با هدف بررسی اثر امواج بر روی ترکیبات اصلی اسانس آویشن باغی (Thymus vulgaris L.)، پس از استخراج اسانس و عدم حضور بافت گیاهی انجام شد. بدین منظور، اندام هوایی گیاه آویشن باغی در خرداد 1400 از منطقه جنوب تهران و در مرحله گل دهی برداشت شد. اسانس گیاه به روش توسط دستگاه تقطیر با آب (طرح کلونجر) استخراج و ترکیبات آن توسط روش‌های GC و GC/MS شناسایی و اندازه‌گیری شد. در ادامه امواج فراصوت توسط پراب تیتانیومی (400 وات) و با سه متغیر دما، زمان و نسبت اسانس به آب در سه سطح، بر اسانس مستخرج اعمال شد. در نهایت 27 نمونه اسانس تیمار شده تهیه و ترکیبات شیمیایی تمامی آن‌ها توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی اندازه‌گیری شد. اسانس اولیه شامل 37/44 درصد تیمول، 80/29 درصد پارا-سیمن و 24/21 درصد گاما-ترپینن بود. نتایج حاصل نشان داد که اعمال امواج فراصوت به اسانس آویشن سبب افزایش میزان تیمول و به همان نسبت کاهش میزان گاما-ترپینن و پارا-سیمن شده است. با بهینه سازی شرایط (نسبت 0:1 از اسانس به آب، دمای 20 درجه سانتی‌گراد و زمان 10 دقیقه) موفق شدیم ماده موثره تیمول را از 37/44 درصد به 18/70 درصد افزایش دهیم. امواج فراصوت در حضور آب و اکسیژن سبب تولید رادیکال هیدروپروکسیل (HOO˙) و در ادامه انجام واکنش‌های اکسایشی در راستای تولید تیمول از گاما-ترپینن و پارا-سیمن می‌گردد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که امواج فراصوت علاوه بر کمک به افزایش راندمان استخراج اسانس از بافت گیاهی می‌تواند با تحریک واکنش‌های رادیکالی سبب تغییر در ماهیت و نسبت ترکیبات فیتوشیمیایی در اسانس گردد.
چکیده انگلیسی :
Many researches have been conducted to introduce ultrasound as an auxiliary factor to increase the efficiency of extraction of essential oils from medicinal plants. But few researchers have studied the role of ultrasound waves in stimulating chemical reactions on the essential compounds of plants. This research was conducted with the aim of investigating the effect of ultrasound on the components of essential oil of Thymus vulgaris L., after extracting the essential oil and without the presence of plant tissue. For this purpose, the aerial parts of the plant were harvested in June 2021 from the south of Tehran at the flowering stage. The essential oil of the plant was extracted using a distillation apparatus (Clevenger) and its compounds were determined by GC and GC/MS. Subsequently, ultrasonic waves were applied to the extracted essential oil by a titanium probe (400 w) and with three variable factors: temperature, time and ratio of essential oil/ water at three levels. Finally, 27 treated essential oils were prepared and their chemical compounds were quantified by GC. The primary essential oil contained 44.37% thymol, 29.80% p-cymene and 21.24% γ-terpinene. The results showed that the application of ultrasound to the essential oil increased the amount of thymol and decreased the amount of γ-terpinene and p-cymene. By optimizing the conditions (1:0 ratio of thyme essential oil and water, 20˚C and 10 min), we succeeded in reducing the active ingredient thymol from 44.37% to 70.18%. Ultrasonic waves in the presence of water and oxygen cause the production of hydroproxyl radical (HOO˙) and then carry out oxidation reactions to produce thymol from γ-terpinene and p-cymene. The results show that, in addition to helping to increase the efficiency of extraction, ultrasound can cause a change in the chemistry and ratio of phytochemical compounds in the essential oil by stimulating radical reactions.